Ôn tập kiến thức Lịch sử 10 Cánh diều bài Nội dung thực hành chủ đề 3: Một số nền văn minh thế giới thời kỳ cổ-trung đại
Ôn tập kiến thức Lịch sử 10 Cánh diều bài Nội dung thực hành chủ đề 3: Một số nền văn minh thế giới thời kỳ cổ-trung đại. Nội dung ôn tập bao gồm cả lí thuyết trọng tâm và bài tập ôn tập để các em nắm chắc kiến thức trong chương trình học. Hi vọng đây sẽ là tài liệu hữu ích giúp các em ôn luyện và kiểm tra. Kéo xuống để tham khảo.
[toc:ul]
NỘI DUNG THỰC HÀNH CHỦ ĐỀ 3: MỘT SỐ NỀN VĂN MINH THẾ GIỚI THỜI KÌ CỔ - TRUNG ĐẠI
1. LẬP BẢNG NHỮNG THÀNH TỰU VĂN MINH TIÊU BIỂU CỦA MỘT SỐ NỀN VĂN MINH PHƯƠNG ĐÔNG THỜI KÌ CỔ - TRUNG ĐẠI
Nội dung | Văn minh Ai Cập cổ đại | Văn minh Trung Hoa cổ - trung đại | Văn minh Ấn Độ cổ - trung đại |
Tín ngưỡng, tôn giáo | Người Ai Cập sùng bái tự nhiên, thờ nhiều thần linh, tin vào sự bất tử của linh hồn. | - Nho giáo: + Giữ vai trò quan trọng. + Người đầu tiên khởi xuống là Khổng Tử. + Là công cụ phục vụ cho nhà nước, là hệ tư tưởng của chế độ quân chủ ở Trung Hoa, ảnh hưởng tới nhiều nước khác. - Đạo giáo: + Là một trong những tôn giáo lớn của Trung Hoa. + Đạo giáo thờ “Đạo” và tôn Lão Tử (Thái Thượng Lão Quân) làm giáo chủ. - Phật giáo: + Phát triển, nhiều ngôi chùa lớn được xây dựng. + Các nhà sư Trung Hoa đã tìm đường sang Ấn Độ để tìm hiểu giáo lí của Phật giáo. Ngược lại, nhiều nhà sư của Án Độ cũng đến Trung Hoa để truyền đạo. | - Là nơi ra đời nhiều tôn giáo lớn như Hin-du giáo, Phật giáo, là nơi du nhập và phát triển của Hồi giáo,... - Phật giáo được truyền bá mạnh mẽ. |
Chữ viết | - Cư dân viết chữ tượng hình mô phỏng vật thật để nói lên ý nghĩ của mình. - Viết chữ trên giấy Pa-pi-rút hoặc khắc trên đá. | - Sáng tạo ra chữ viết của mình từ thời nhà Thương, với nhiều loại hình khác nhau như Giáp cốt văn, Kim văn, Tiểu triện, Lệ thư, Khải thư, Hành thư,... - Có ảnh hướng đến chữ viết của nhiều nước lân cận như Nhật Bản, Việt Nam... | - Cư dân sớm sáng tạo ra chữ viết, điển hình là chữ Bra-mi, chữ San-krít (Phạn). - Ảnh hưởng đến chữ viết của nhiều quốc gia khác, như Thái Lan, Lào, Cam-pu-chia,... |
Văn học | - Là một sự thống nhất về ngôn ngữ nhưng đa dạng về chữ viết. - Gắn liền với đời sống xã hội và với hệ tư tưởng của xã hội, chịu ảnh hưởng chủ yếu của tôn giáo. | - Thơ Đường: phản ánh toàn diện bộ mặt xã hội và đã đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật, các nhà thơ tiêu biểu là Lý Bạch, Đỗ Phủ, Bạch Cư Dị,... - Tiểu thuyết chương hồi: đặc biệt phát triển dưới thời Minh, Thanh, tiêu biêu là Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung, Thuỷ hử của Thị Nại Am, Tây du kí của Ngô Thừa An, Hông lâu mộng của Tào Tuyết Cần. | Đạt được nhiều thành tựu lớn, tiêu biểu là kinh Vê-đa, sử thi (nôi bật là Ma-ha-bha-ra-ta và Ra-ma-y-a-na), kịch (tiêu biêu là tác phâm Sơ-cun-tơ-la). |
Toán học | Cư dân nghĩ ra phép đếm đến 10, giỏi về hình học và đã tính được số Pi bằng 3,16, đo đạc ruộng đất. | Các phương pháp tính diện tích, khối lướng; tính số Pi đến 7 chữ số thập phân,… | Người Ấn Độ thời cổ - trung đại sáng tạo ra hệ thống chữ số tự nhiên, trong đó đóng góp lớn nhất là phát minh ra số 0. Họ đã tính được căn bậc 2 và căn bậc 3; đã biết về quan hệ giữa ba cạnh trong một tam giác. |
Khoa học | - Thiên văn học và Lịch pháp: ra đời do nhu cầu sản xuất nông nghiệp, tính thời gian vụ mùa,... - Ý học: hữa bệnh, ướp xác. | - Kĩ thuật: + Kĩ thuật in và làm giấy có vai trò lớn trong lĩnh vực văn học, phố biến tri thức và phát triển văn hoá. + Thuốc súng có ảnh hưởng lớn đến kĩ thuật quân sự. + La bàn có tác động lớn trong lĩnh vực hàng hải, mở ra khả năng tìm kiếm thị trường mới, mở đường cho sự xâm nhập và xâm lược của chủ nghĩa thực dân. - Thiên văn học: là những người đầu tiên ghi chép về nhật thực, nguyệt thực, đặt ra lịch để phục vụ sản xuất. - Về y - dược học: chuẩn đoán, lí giải và chữa trị các bệnh bằng nhiều phương pháp. | - Y học Ấn Độ cổ đại để lại hai quyển sách là“Y học toát yếu” và “Luận khảo về trị liệu” có giá trị đến thời hiện đại. |
Nghệ thuật | Xây dựng những công trình kiến trúc, điêu khắc đồ sộ như kim tự tháp, tượng Nhân sư,... | Tiêu biểu là Vạn Lí Trường Thành, Tử Cấm Thành,… | - Phổ biến ở Ấn Độ là các công trình đền, chùa, tháp, tượng Phật,... - Nghệ thuật thời trung đại nối tiếp nghệ thuật thời cổ đại, nhiều công trình kiến trúc điêu khắc được xây dựng, tiêu biểu là lăng Ta-giơ Ma-han, Pháo đài Đỏ (La Ki-la), đền Kha-giu-ra-hô,... |
2. LẬP BẢNG NHỮNG THÀNH TỰU VĂN MINH TIÊU BIỂU CỦA MỘT SỐ NỀN VĂN MINH PHƯƠNG TÂY THỜI CỔ - TRUNG ĐẠI
Nội dung | Văn minh Hy Lạp – La Mã | Văn minh thời Phục hưng |
Tín ngưỡng | Thiên Chúa giáo được lan toả mạnh mẽ và trở thành một trong những tôn giáo lớn trên thế giới. | - Phê phán triết học duy tâm, lên án chế độ phong kiến, đề cao tri thức, lí trí của con người. - Đại diện tiêu biểu là Mi-chen đơ Mông-ten-nhơ (Pháp), Ê-ra-xmơ (Hà Lan), La Ra-mê (Pháp)... |
Chữ viết | - Sáng tạo ra hệ chữ cái A, B, C và La Mã đã kế thừa, phát triển thành chữ La-tinh. Đó là nền tảng chữ viết theo hệ chữ La-tinh hiện nay. - Chữ viết Hy Lạp và La Mã đơn giản, ngắn gọn, linh hoạt, mang tính khái quát hoá. | Có nhiều tác phẩm tiêu biểu như Thần khúc của A. Đan-tê, Đôn Ki-hô-tê của M. Xéc-van-téc,... |
Văn học | - Phong phú, nhiều thể loại (sử thi, kịch, thần thoại,...) và đạt nhiều thành tựu lớn. - Nổi bật là sử thi I-li-át và Ô-đi-xê của Hô-me. | |
Toán học | Nhiều nhà khoa học đã tìm ra được những định lí, định đề, tiên đề khoa học. | Có nhiều đóng góp. |
Khoa học | - Triết học: Chia làm hai trường phái chính: triết học duy vật và triết học duy tâm. + Triết học duy vật gồm những đại diện tiêu biểu là Ta-lét, Hê-ra-clít,... + Triết học duy tâm gồm những đại diện tiêu biếu là A-rit-xtốt, Xô-crát, Pờ-la-tông,... - Lịch pháp và thiên văn học: Cư dân đã biết làm lịch dựa theo sự chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời. | - Toán học, Vật lí, Y học: thuyết hình học giải tích của R. Đê-các-tơ, nghiên cứu về áp suất khí quyển của E. Tô-ri-xe-li; thuật giải phẫu của nhà y học Vê-da-lơ, sự tuần hoàn máu của Ha-vi,... - Thiên văn học: N. Cô-péc-ních với thuyết Nhật tâm; G. Bru-nô phát triển thêm với nhận thức Mặt Trời là trung tâm của Thái dương hệ; G. Ga-li-lê với thành tựu cải tiến kính thiên văn, cải tiến la bàn, nghiên cứu về chuyển động học,... - Kĩ thuật: tiến bộ trong lĩnh vực dệt, khai khoáng, luyện kim, chế tạo vũ khí, hàng hải,... |
Nghệ thuật | Nhiều công trình kiến trúc, điêu khắc tinh xảo như đền Pác-tê-nông ở A-ten (Hy Lạp), đấu trường Cô-li-dê ở Rô-ma, tượng lực sĩ ném đĩa, tượng thân Vệ nữ ở Mi-lô,... | Tiêu biểu là bức họa Nàng Mô-na Li-sa, Bữa ăn tối cuối cùng của Lê-ô-na đờ Vanh-xi; Tượng Đa-vít, Sự sáng tạo A-đam của Mi-ken-lăng-giơ,.... |