* Vùng tập trung các đô thị phát triển vào thế kỉ XIV: nước Ý
Vùng tập trung các đô thị phát triển vào thế kỉ XV: vùng biển Ban-tích và biển Bắc
* Tại sao lại có sự thay đôi: Trước thế kỉ XIV, nhờ vào vị trí địa lý thuận lợi nên thương mại ở Italia rất phát triển. Các hoạt động phát triển công nghiệp dệt và đẩy mạnh việc xuất khẩu hàng hoá đã thúc đẩy các thành phố ở Italia phát triển nhanh chóng. Mặt khác, Italia không tồn tại một thực thể chính trị duy nhất mà nó chia thành nhiều lãnh địa, thị quốc nhỏ nên ở Italia hình thành nên nhiều thành phố lớn mà sau phát triển thành đô thị. Đến khi sản xuất hàng hoá phát triển, thu nhập từ buôn bán cao hơn nên tầng lớp thương nhân càng ngày càng có vai trò quan trọng hơn và trở thành động lực thúc đẩy sự phát triển của đô thị. Thương nhân liên kết với giới quý tộc quyền quý, lập nên hội đồng đô thị. Thương nhân một số đô thị châu Âu còn tập hợp lại với nhau thành lập các hiệp hội buôn bán. Đến thế kỉ XV, là thời kì hùng mạnh của liên minh Han-xi-tích của các đô thị thuộc vùng ven biển Ban-tích.
* Vai trò của giới thương nhân đối với sự phát triển của các đô thị châu Âu thời trung đại:
- Tầng lớp là động lực thúc đẩy sự phát triển của đô thị:
+ Thương nhân liên kết với giới quý tộc quyền quý, lập nên hội đồng đô thị, họ trở thành những công dân hàng đầu của đô thị.
+ Thương nhân thường bỏ tiền ra xây dựng những công trình công cộng như nhà thờ, đài phun nước, thuê các hoạ sĩ trang hoàng phố xá, nhà cửa, bảo trợ cho các nhà văn hoá, khoa học có tư tưởng tiến bộ.
+ Thương nhân một số đô thị châu Âu còn tập hợp lại với nhau thành lập các hiệp hội buôn bán với mục đích bảo vệ tự do thương mại, thống nhất thị trường và an toàn cho các thương nhân buôn bán đường dài.
+ Tại nhiều nước, hàng năm thương nhân còn tổ chức các hội chợ để thúc đẩy trao đổi hàng hóa giữa các vùng và giữa các quốc gia.