Ôn tập kiến thức Địa lí 10 Cánh diều bài 15: Quy luật địa đới và phi địa đới

[toc:ul] 

BÀI 15: QUY LUẬT ĐỊA ĐỚI VÀ PHI ĐỊA ĐỚI

I. QUY LUẬT PHI ĐỊA ĐỚI

1. KHÁI NIỆM

- Quy luật địa đới là quy luật về sự thay đổi của các thành phần tự nhiên và cảnh quan địa lí theo vĩ độ (từ xích đạo về hai cực). 

- Do Trái Đất hình cầu nên góc chiếu của tia sáng mặt trời tới bề mặt đất giảm độ lớn từ xích đạo về cực đã kéo theo sự thay đổi của các yếu tố tự nhiên khác, Tính địa đới biểu hiện rõ nhất ở các vùng đất bằng phẳng, rộng lớn.

2. BIỂU HIỆN VÀ Ý NGHĨA THỰC TIỄN

- Biểu hiện

+ Sự phân bố các vòng đai nhiệt trên Trái Đất.

+ Các đai khí áp, các đới gió và lượng mưa trên Trái Đất. 

+ Các đới khí hậu: Khí hậu được hình thành do tác động của bức xạ mặt trời, hoàn lưu khí quyển và bề mặt đệm. Bức xạ mặt trời và hoàn lưu khí quyển là các yếu tố địa đới trên phạm vi rộng lớn nên tạo ra các đới khí hậu.

+ Các nhóm đất và các kiểu thực vật chính: Sự phân bố của các thảm thực vật trên thế giới phụ thuộc nhiều vào khí hậu. Đất chịu tác động mạnh mẽ của khí hậu và sinh vật. 

- Ý nghĩa thực tiễn: Hiểu biết sự phân bố các sự vật, hiện tượng tự nhiên trên Trái Đất có tính quy luật từ xích đạo về hai cực giúp con người định hướng và có các hoạt động thực tiễn phù hợp với môi trường sống.

II. QUY LUẬT PHI ĐỊA ĐỚI

1. KHÁI NIỆM

- Quy luật phi địa đới là quy luật về sự phân bố của các thành phần tự nhiên và cảnh quan địa lí theo kinh độ và theo độ cao.

2. BIỂU HIỆN VÀ Ý NGHĨA THỰC TIỄN

- Biểu hiện:

+ Theo kinh độ (quy luật địa ô):

• Quy luật địa ô là sự thay đổi của các thành phần tự nhiên và cảnh quan địa lí theo kinh độ.

• Sự phân bố lục địa và đại dương làm cho khí hậu và kéo theo một số thành phần tự nhiên (nhất là thảm thực vật) thay đổi từ đông sang tây. Gần biển có tính chất đại dương rõ rệt, càng vào sâu lục địa thì tính chất lục địa càng tăng.

+ Theo độ cao (quy luật đại cao):

• Quy luật đại cao là sự thay đổi của các thành phần tự nhiên và cảnh quan địa lí theo độ cao địa hình,

• Sự thay đổi nhiệt ẩm theo độ cao ở miền núi kéo theo sự phân bố các vành đai thực vật và nhóm đất theo độ cao,

- Ý nghĩa thực tiễn: 

+ Hiểu biết về sự phân hoá của tự nhiên theo kinh độ và đai cao cho phép xác định được các định hướng chung và biện pháp cụ thể để ứng xử với tự nhiên một cách hợp lí trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh và đời sống hằng ngày.

+ Các quy luật địa đới và phí địa đới diễn ra đồng thời và có tác động lẫn nhau.