Ôn tập kiến thức Địa lí 10 Cánh diều bài 11: Nước biển và đại dương

[toc:ul] 

BÀI 11: NƯỚC BIỂN VÀ ĐẠI DƯƠNG

1. MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA NƯỚC BIỂN VÀ ĐẠI DƯƠNG

- Độ muối: Trong nước biển và đại dương có muối

+ Độ muối của nước biển thay đổi theo không gian. 

+ Độ muối không giống nhau giữa các biển và đại dương.

+ Nguyên nhân: do lượng mưa, lượng bốc hơi và lượng nước ngọt từ các sông do ra.

- Nhiệt độ nước biển và đại dương thay đổi theo thời gian (mùa) và không gian (theo vĩ độ và theo độ sâu).

+ Nguyên nhân cơ bản dẫn đến sự thay đổi nhiệt độ của nước biển và đại dương: 

• Thay đổi theo mùa là do chế độ gió, 

• Thay đổi theo vĩ độ do phụ thuộc vào góc nhập xạ của bức xạ mặt trời.

Thay đổi theo chiều sâu do phụ thuộc vào mức độ hấp thụ bức xạ mặt trời. Lớp nước ở trên mặt biển, đại dương có nhiệt độ cao, cảng xuống sâu nhiệt độ càng giảm. Tuy nhiên, từ độ sâu trên 3.000 m, nhiệt độ nước biển và đại dương ít thay đổi.

2. SÓNG BIỂN, THỦY TRIỀU, DÒNG BIỂN 

a. Sóng biển

- Sóng biển là sự dao động tại chỗ của nước biển theo chiều thẳng đứng.

- Sóng hình thành do gió nhưng cũng có thể do động đất và núi lửa. Gió làm cho nước không đứng yên tại chỗ mà dao động theo chiều thẳng đứng. Khi có động đất và núi lửa làm cho nước bị dao động, nhưng dao động này rất mạnh, thường tạo ra sóng thần.

b. Thuỷ triều

- Thuỷ triều là sự dao động của mực nước biển, đại dương trong một ngày do lực hấp dẫn của Mặt Trăng, Mặt Trời và lực li tâm khi Trái Đất tự quay quanh trục. 

- Dao động thuỷ triều đạt giá trị lớn nhất khi Mặt Trăng, Mặt Trời, Trái Đất cùng nằm trên một đường thẳng (ngày trăng tròn hoặc không trăng) và nhỏ nhất khi Mặt Trăng, Mặt Trời tạo với Trái Đất một góc vuông (ngày trăng khuyết).

C. Dòng biển

- Chuyển động của dòng biển tạo thành những vòng tuần hoàn trên các đại dương và biểu hiện rõ rệt trong khoảng vĩ độ nhiệt đới, ôn đới ở hai bán cầu.

+ Hai bên xích đạo, các dòng biển chảy từ phía đông về phía tây, khi gặp bờ đông các lục địa, bị chuyển hướng về phía bắc (ở bán cầu Bắc), phía nam (ở bán cầu Nam) và tạo thành dòng biển nóng trên cả hai bán cầu. 

+ Ở khoảng vĩ độ 30 – 40° trên cả hai bán cầu, các dòng biển chảy về phía đông, khi gặp bờ tây các lục địa, bị đổi hướng về phía nam (ở bán cầu Bắc), phía bắc (ở bán cầu Nam) và tạo thành dòng biển lạnh ở khu vực xích đạo. 

3. VAI TRÒ CỦA BIỂN VÀ ĐẠI DƯƠNG ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI

- Cung cấp tài nguyên sinh vật (hải sản, rong biển,...).

- Cung cấp tải nguyên khoáng sản (dầu mỏ, khí đốt, muối biển,...). 

- Cung cấp năng lượng (sóng biển, thuỷ triều,...).

- Phát triển các ngành kinh tế biển (giao thông vận tải đường biển, du lịch biển,...).