Ôn tập kiến thức Lịch sử 10 Cánh diều bài 12: Văn minh Văn Lang - Âu Lạc
Ôn tập kiến thức Lịch sử 10 Cánh diều bài 12: Văn minh Văn Lang - Âu Lạc. Nội dung ôn tập bao gồm cả lí thuyết trọng tâm và bài tập ôn tập để các em nắm chắc kiến thức trong chương trình học. Hi vọng đây sẽ là tài liệu hữu ích giúp các em ôn luyện và kiểm tra. Kéo xuống để tham khảo.
[toc:ul]
BÀI 12: VĂN MINH VĂN LANG – ÂU LẠC
1. TÌM HIỂU VỀ CƠ SỞ HÌNH THÀNH
Văn minh Văn Lang – Âu Lạc có tên gọi là Văn minh sông Hồng, văn minh Việt cổ, ra đời vào khoảng TK VII TCN, gắn liền với sự phát triển của Văn hóa Đông Sơn và sự ra đời của quốc gia Văn Lang – Âu Lạc.
a) Điều kiện tự nhiên
- Vị trí địa lí:
+ Hình thành chủ yếu trên phạm vi lưu vực sông Hồng, sông Mã, sông Cả (Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ Việt Nam ngày nay).
+ Phía bắc tiếp giáp với Trung Quốc ngày nay; phía đông giáp biển.
-> Thúc đẩy sự giao lưu, tiếp xúc của cư dân Việt cổ với các nền văn minh khác.
- Hệ thống sông: sông Hồng, sông Mã, sông Cả đã bồi đắp phù sa, hình thành các vùng đồng bằng màu mỡ.
-> Cư dân sớm định cư sinh sống trong các xóm làng.
- Khí hậu: Chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới gió mùa ẩm, mưa nhiều.
-> Thuận lợi để cư dân đảm bảo nguồn thức ăn đa dạng.
- Tài nguyên khoáng sản: như sắt, đồng, chì, thiếc,…
+ Cư dân chế tác các loại hình công cụ lao động trong sản xuất và đồ dùng trong sinh hoạt hằng ngày.
b) Cơ sở xã hội
- Xuất hiện sự phân hóa giữa các tầng lớp xã hội:
+ Quý tộc: những người giàu, có thế lực.
+ Nông dân tự do: sinh sống trong các công xã nông thôn và chiếm đại đa số dân cư.
+ Nô tì: tầng lớp thấp nhất trong xã hội, chủ yếu phục vụ trong gia đình quý tộc.
- Hình thành mối liên kết giữa các cộng đồng cư dân Việt cổ:
+ Cư dân đoàn kết chống giặc ngoại xâm.
+ Đắp đê, trị thủy.
+ Khai hoang mở rộng địa bàn cư trú.
2. TÌM HIỂU VỀ NHỮNG THÀNH TỰU TIÊU BIỂU
a) Đời sống vật chất
Đời sống vật chất của cư dân Văn Lang – Âu Lạc | |||
Ăn | Mặc | Ở | Đi lại |
- Nguồn lương thực, thực phẩm: gạo nếp, gạo tẻ; các loại rau, củ, quả; gia súc, gia cầm (lợn gà vit), thủy sản (tôm, cua, cá). - Biết dùng gia vị, làm bánh, nấu rượu,... - Trong bữa ăn có mâm, bát, muôi,... | - Nam: đóng khố, đi chân đất. - Nữ: mặc váy, đi chân đất. - Vào dịp lễ hội: trang phục có thêm đồ trang sức như vòng, nhẫn, khuyên tai, mũ gắn lông vũ. | - Nhà sàn có mái cong hình thuyền hay mái tròn, hình mui làm bằng gỗ, tre, nứa, lá. | - Phương thức di chuyển trên sông chủ yếu chủ yếu là dùng thuyền, bè. |
b) Đời sống tinh thần
Đời sống tinh thần của cư dân Văn Lang – Âu Lạc | |||
Điêu khắc, luyện kim, kĩ thuật làm gốm | Âm nhạc, ca múa | Tín ngưỡng | Lễ hội, phong tục |
- Điêu khắc, luyện kim, kĩ thuật làm gốm đạt đến trình độ thẩm mĩ và tư duy khá cao. - Hoa văn trang trí trên đồ đồng, đồ gốm phản ánh sinh động cuộc sống của người Việt cổ. | - Âm nhạc, ca múa có vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần của cư dân với các loại nhạc cụ như trống đồng, chiêng, cồng, chuông,... - Các hoạt động múa giao duyên nam nữ. | Tín ngưỡng sùng bái các lực lượng tự nhiên thể hiện qua các nghi thức: thờ thần Mặt trời, thần núi, thần sông; thờ cúng tổ tiên, anh hùng, thủ lĩnh; thực hành nghi lễ nông nghiệp cầu mong mùa màng bội thu. | - Lễ hội: cư dân thường đua thuyền, đấu vật. - Phong tục: ăn trầu, nhuộm răng, xăm mình. |
c) Tổ chức xã hội và nhà nước
- Tổ chức xã hội và nhà nước Văn Lang
- Sự ra đời của nhà nước Văn Lang:
+ Thời gian ra đời: khoảng thế kỉ VII TCN.
+ Phạm vi: ven sông Hồng từ Việt Trì (Phú Thọ) đến chân núi Ba Vì (Hà Nội) ngày nay.
+ Kinh đô: thuộc Việt Trì (Phú Thọ) ngày nay.
- Tổ chức nhà nước Văn Lang:
+ 15 bộ, giúp việc cho vua là các Lạc hầu, Lạc tướng. Đứng đầu các chiềng, chạ là Bồ chính.
+ Xã hội bao gồm những người quyền quý, dân tự do (nông dân công xã, thợ thủ công) và nô tì.
- Nhận xét về tổ chức bộ máy nhà nước Văn Lang:
+ Nhà nước hình thành từ trung ương đến địa phương nhưng sơ khai, tổ chức đơn giản, chia làm 3 cấp (chỉ có vài chức quan).
+ Chưa có quân đội, chưa có luật pháp, nhưng đã là tổ chức chính quyền cai quản nhà nước. Khi có chiến tranh, nhà nước huy động thanh niên trai tráng ở các chiềng, chạ tập hợp lại cùng chiến đấu.
Tổ chức xã hội và nhà nước Âu Lạc
- Sự ra đời nhà nước Âu Lạc:
+ Ra đời năm 208 TCN.
+ Tổ chức bộ máy: An Dương Vương đứng đầu, giúp việc là các lạc hầu.
- Chức năng của kinh đô: thành Cổ Loa “dài đến ngàn trượng, cao và xoáy trôn ốc” để phòng vệ, là kinh đô, vừa là căn cứ quân sự vững chắc.