Soạn công dân 11 bài 10 trang 81 cực chất

[toc:ul]

Phần I. Câu hỏi và bài tập trong bài

Câu 1: Những biểu hiện về mặt bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là gì?

Câu 2: Em hãy nêu những nội dung cơ bản của dân chủ trong các lĩnh vực: kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội.

Câu 3: Theo em, dân chủ và tập trung, dân chủ và tự do, dân chủ và pháp luật có mâu thuẫn với nhau không? Tại sao?

Câu 4: Em hãy phân biệt dân chủ trực tiếp và dân chủ gián tiếp. Cho ví dụ minh họa?

Câu 5: Hãy nêu những ví dụ thể hiện dân chủ và thể hiện không dân chủ mà em biết.

Câu 6: Là một học sinh, em phải làm gì để góp phần thực hiện nếp sống dân chủ?

Câu 7: Trình bày theo hiểu biết của em về nội dung dân chủ trong lĩnh vực chính trị ?

Câu 8: Dựa vào kiến thức đã học để phân tích và chứng minh: “Dân chủ và kỷ luật là sức mạnh của một tập thể”?

Câu 9: Ví dụ về một vài biểu hiện về quyền dân chủ của nhân dân trong lĩnh vực văn hoá?

Phần II. Hướng dẫn trả lời ngắn gọn

Câu 1: Những biểu hiện về mặt bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa:

• Mang bản chất giai cấp công nhân: giai cấp của công đảo quần chúng nhân dân lao động, đi đầu trong việc đấu tranh, bản chất công nhân thì chính quyền mới thực sự thuộc về nhân dân.
• Có cơ sở kinh tế là chế độ công hữu về tư liệu sản xuất: mọi của cải trong xã hội đều nhằm phục vụ lợi ích nhu cầu của quần chúng nhân dân, điều kiện quan trọng để nhân dân làm chủ các lĩnh vực khác của đời sống xã hội.
• Lấy hệ tư tưởng Mác – Lê Nin làm nền tảng tinh thần của xã hội: là hệ tư tưởng khoa học, đúng đắn, phù hợp với quy luật phát triển của xã hội, là sự lựa chọn hoàn toàn đúng đắn về nó đã được chứng minh bằng lịch sử và cả trong thời đại xây dựng đất nước hôm nay.
• Nền dân chủ của nhân dân lao động: nhà nước của dân, do dân và vì dân
• Dân chủ gắn với pháp luật, kỉ luật, kỉ cương: bảo vệ quyền dân chủ cho mọi công dân, trừng trị, ngăn chặn những hành vi đi ngược với lợi ích quần chúng lao động.

Câu 2: Những biểu hiện về mặt bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa:

• Lĩnh vực kinh tế: nền kinh tế nhiều thành phần, quyền tự do kinh doanh buôn bán, sử dụng những tư liệu sản xuất chung của xã hội
• Lĩnh vực chính trị: Quyền ứng cử, bầu cử vào các cơ quan quyền lực nhà nước, Quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội, Quyền kiến nghị, biểu quyết với cơ quan nhà nước, Quyền được thông tin, tự do ngôn luận, tự do báo chí.
• Lĩnh vực văn hóa: Quyền tham gia vào đời sống văn hóa; hưởng lợi ích từ sáng tạo văn hóa; sáng tác, phê bình văn học, nghệ thuật.
• Lĩnh vực xã hội: Quyền lao động, bình đẳng nam nữ; được hưởng an toàn, bảo hiểm XH; được bảo vệ về vật chất bà tinh thần khi không còn khả năng lao động; bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ cống hiến trong xã hội.

Câu 3: Dân chủ và tập trung, dân chủ và tự do, dân chủ và pháp luật không có sự mâu thuẫn với nhau.

Bởi vì: Dân chủ, tự do, pháp luật đều là những nhận tố để tạo nên sự an toàn, ổn định và phát triển cho một xã hội, nhân dân có quyền tự do sinh hoạt, buôn bán học tập theo sở thích và khả năng của mình nhưng phải đúng với pháp luật quy định, không trái với pháp luật; tất cả quyền dân chủ được ghi rõ trong hiến pháp và pháp luật được soạn thảo do toàn dân thông qua quốc hội do dân bầu (dân chủ tập trung).

Câu 4: Phân biệt dân chủ trực tiếp và dân chủ gián tiếp:

Câu 5: Những ví dụ thể hiện dân chủ và thể hiện không dân chủ:

• Những hành vi thể hiện dân chủ: Công dân đủ 18 tuổi trở lên đều được đi bầu cử; trưng cầu ý kiến của dân trước khi ban hành, sửa đổi một bộ luật mới; nhân dân được tư do sinh sống, kinh doanh, học tập trong phạm vi cho phép của pháp luật; các cán bộ tự phê bình trước nhân dân khi mắc khiết điểm.; công khai minh bạch các khoản chi thu trong quý, năm….
• Những hành vi thể hiện không dân chủ: Nhờ người bỏ phiếu bầu cử thay, các chính sách, chủ trương nhằm phục vụ lợi ích cho cán bộ; mọi quyền lực thuộc về vua, dân không có tiếng nói thời phong kiến.

Câu 6: Để góp phần thực hiện nếp sống dân chủ, bản thân em sẽ: thực hiện tốt quyền dân chủ của mình, tôn trọng quyền dân chủ của người khác, lắng nghe ý kiến, bày tỏ ý kiến; chấp hành tốt nội quy kỷ luật của Nhà trường, nếp sống văn hoá nơi công cộng; đấu tranh, phê phán những thói hư tật xấu, tiêu cực, vi phạm quyền dân chủ của người khác và quyền sáng tác nghệ thuật, có thái độ khiếm nhã, tôn trọng người khác.

Câu 7: Hiểu biết của em về nội dung dân chủ trong lĩnh vực chính trị: mọi quyền lực thuộc về nhân dân, trước hết là nhân dân lao động

  Quyền bầu cử và ứng cử vào các cơ quan quyền lực nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội; Quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận các vấn đề chung của nhà nước và địa phương; Quyền kiến nghị với các cơ quan nhà nước, biểu quyết khi nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân; Quyền được thông tin, tự do ngôn luận, tự do báo chí; Quyền giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước, quyền khiếu nại, tố cáo của công dân…Cùng với các quyền được hưởng, công dân có nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc, tham gia bảo vê an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội.

Ví dụ: Công dân trên 18 tuổi được đi bầu cử đại biểu hội đồng nhân dân.

Câu 8: Phân tích và chứng minh “Dân chủ và kỷ luật là sức mạnh của một tập thể”:

• Dân chủ là một phương pháp ra quyết định tập thể trong đó mọi thành viên đều có quyền ngang nhau khi tham gia ra quyết định. Kỷ luật là sự rèn luyện đặc biệt về tinh thần và tính cách nhằm tạo ra sự tự chủ, phục tùng.

=> Dân chủ tạo cơ hội, điều kiện để mỗi người đóng góp ý kiến thể hiện quan điểm của mình về các công việc chung, Kỉ luật đảm bảo cho mỗi người có ý thức tôn trọng tập thể => Dân chủ đảm bảo cho dân chủ được thực hiện có hiệu quả trong tập thể.

• Liên hệ với bản thân: Tích cực, nhiệt tình đóng góp ý kiến xây dựng các phong trào thi đua của lớp, trường, chấp hành nội quy của trường, lớp đề ra.

Câu 9: Ví dụ về một vài biểu hiện về quyền dân chủ của nhân dân trong lĩnh vực văn hoá: 

• Cuối tuần, bà Tám đều tham gia câu lạc bộ hát chèo ở thị xã.
• An đã chế tạo thành công máy cắt cỏ tiện lợi sau hơn một năm nghiên cứu.

Phần III. Hướng dẫn trả lời chi tiết

Câu 1:  Những biểu hiện về mặt bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là

1. Mang bản chất giai cấp công nhân

- Giai cấp công nhân là giai cấp của công đảo quần chúng nhân dân lao động.

- Giai cấp đi đầu trong việc đấu tranh, xây dựng một xã hộ mới xã hội công bằng, dân chủ và văn minh.

- Chỉ có mang bản chất giai cấp công nhân thì chính quyền mới thực sự thuộc về nhân dân.

2. Có cơ sở kinh tế là chế độ công hữu về tư liệu sản xuất.

- Công hữu tức là mọi của cải trong xã hội đều nhằm phục vụ lợi ích nhu cầu của quần chúng nhân dân.

- Công hữu về tư liệu sản xuất là điều kiện quan trọng để nhân dân làm chủ các lĩnh vực khác của đời sống xã hội.

3. Lấy hệ tư tưởng Mác – Lê Nin làm nền tảng tinh thần của xã hội.

- Đây là hệ tư tưởng khoa học, đúng đắn, phù hợp với quy luật phát triển của xã hội.

- Việt Nam đang lực chọn hệ tư tưởng này là một sự lựa chọn hoàn toàn đúng đắn về nó đã được chứng minh bằng lịch sử và cả trong thời đại xây dựng đất nước hôm nay.

4. Là nền dân chủ của nhân dân lao động

- Nhà nước ta là nhà nước của dân, do dân và vì dân. 

- Nhân dân chỉ thực sự làm chủ khi họ được bảo đảm về mọi quyền lợi. Đây là các điều mà ở các xã hội khác không có được.

5. Dân chủ gắn với pháp luật, kỉ luật, kỉ cương.

- Đây là nhằm bảo vệ quyền dân chủ cho mọi công dân. 

- Cần trừng trị, ngăn chặn những hành vi đi ngược với lợi ích quần chúng lao động. 

- Từ đó giúp mỗi cá nhân từ hoàn thiện chính bản thân mình.

Câu 2: Những nội dung cơ bản của dân chủ trong các lĩnh vực: kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội.

* Dân chủ trong lĩnh vực kinh tế

- Xây dựng nền kinh tế nhiều thành phần

- Quyền tự do kinh doanh buôn bán

- Quyền sử dụng những tư liệu sản xuất chung của xã hội.

* Dân chủ trong lĩnh vực chính trị

- Quyền ứng cử, bầu cử vào các cơ quan quyền lực nhà nước

- Quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội

- Quyền kiến nghị, biểu quyết với cơ quan nhà nước

- Quyền được thông tin, tự do ngôn luận, tự do báo chí.

* Dân chủ trong lĩnh vực văn hóa

- Quyền tham gia vào đời sống văn hóa

- Quyền hưởng lợi ích từ sáng tạo văn hóa

- Quyền sáng tác, phê bình văn học, nghệ thuật.

* Dân chủ trong lĩnh vực xã hội

- Quyền lao động, bình đẳng nam nữ

- Quyền được hưởng an toàn, bảo hiểm XH

- Quyền được bảo vệ về vật chất bà tinh thần khi không còn khả năng lao động.

- Quyền bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ cống hiến trong xã hội.

Câu 3: Dân chủ và tập trung, dân chủ và tự do, dân chủ và pháp luật không có sự mâu thuẫn với nhau.

* Bởi vì:

- Dân chủ, tự do, pháp luật đều là những nhận tố để tạo nên sự an toàn, ổn định và phát triển cho một xã hội.

- Dân chủ là nhân dân có quyền tự do sinh hoạt, buôn bán học tập theo sở thích và khả năng của mình…

- Dân chủ là dân có quyền, tuy nhiên không phải dân muốn làm gì cũng được. 

-> Những việc làm và hành động của nhân dân phải đúng với pháp luật quy định, không trái với pháp luật.

- Tất cả quyền dân chủ được ghi rõ trong hiến pháp và pháp luật được soạn thảo do toàn dân thông qua quốc hội do dân bầu đó là dân chủ tập trung…

Câu 4: Phân biệt dân chủ trực tiếp và dân chủ gián tiếp qua bảng sau:

Câu 5: Những ví dụ thể hiện dân chủ và thể hiện không dân chủ mà em biết là:

* Những hành vi thể hiện dân chủ:

- Công dân đủ 18 tuổi trở lên đều được đi bầu cử.

- Trưng cầu ý kiến của dân trước khi ban hành, sửa đổi một bộ luật mới.

- Nhân dân được tư do sinh sống, kinh doanh, học tập trong phạm vi cho phép của pháp luật.

- Các cán bộ tự phê bình trước nhân dân khi mắc khiết điểm.

- Công khai minh bạch các khoản chi thu trong quý, năm….

* Những hành vi thể hiện không dân chủ:

- Nhờ người bỏ phiếu bầu cử thay

- Ban hành các chính sách, chủ trương nhằm phục vụ lợi ích cho cán bộ.

- Thời phong kiến, mọi quyền lực thuộc về vua, dân không có tiếng nói…

Câu 6: Để góp phần thực hiện nếp sống dân chủ, bản thân là một học sinh em sẽ:

- Thực hiện tốt quyền dân chủ của mình, tôn trọng quyền dân chủ của người khác.

- Luôn lắng nghe ý kiến đồng thời bày tỏ ý kiến trong những cuộc thảo luận

- Chấp hành tốt nội quy kỷ luật của Nhà trường

- Thực hiện tốt nếp sống văn hoá nơi công cộng

- Đấu tranh, phê phán những thói hư tật xấu, những tiêu cực, thói tự do vô kỷ luật, vi phạm quyền dân chủ của người khác.

- Tham gia vào quyền sáng tác nghệ thuật nếu có thể,…

- Không được có thái độ khiếm nhã, không tôn trọng đối với người khác 

Câu 7: Theo hiểu biết của em, nội dung dân chủ trong lĩnh vực chính trị là:

- Nền dân chủ của nước ta có được ngày hôm nay, là nhờ vào quá trình phát triển và từng bước hoàn thiện trên nhiều lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực chính trị.

- Theo em biết, nôi dung cơ bản của dân chủ xã hội chủ nghĩa trong lĩnh vực chính trị là mọi quyền lực thuộc về nhân dân, trước hết là nhân dân lao động.

Cụ thể:

- Quyền bầu cử và ứng cử vào các cơ quan quyền lực nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội.

- Quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận các vấn đề chung của nhà nước và địa phương.

- Quyền kiến nghị với các cơ quan nhà nước, biểu quyết khi nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân.

- Quyền được thông tin, tự do ngôn luận, tự do báo chí.

- Quyền giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước, quyền khiếu nại, tố cáo của công dân…

- Cùng với các quyền được hưởng, công dân có nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc, tham gia bảo vê an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội.

* Ví dụ: 

• Công dân trên 18 tuổi được đi bầu cử đại biểu hội đồng nhân dân. 
• Công dân có quyền tham gia đóng góp ý kiến để sửa lại Hiến pháp…

Câu 8: Dựa vào kiến thức đã học phân tích và chứng minh: “Dân chủ và kỷ luật là sức mạnh của một tập thể” như sau:

- Để chứng minh và phân tích được câu nói cần phải hiểu rõ được dân chủ và kỉ luật.

• Dân chủ là một phương pháp ra quyết định tập thể trong đó mọi thành viên đều có quyền ngang nhau khi tham gia ra quyết định.
• Kỷ luật là sự rèn luyện đặc biệt về tinh thần và tính cách nhằm tạo ra sự tự chủ, phục tùng.

* Dân chủ và kỉ luật là sức mạnh của một tập thể.

- Dân chủ có tác dụng tạo cơ hội, điều kiện để mỗi người đóng góp ý kiến thể hiện quan điểm của mình về các công việc chung.

=> Ví dụ: Để xây dựng kế hoạch chào mừng 20/11 sắp tới, lớp 11A đã tổ chức sinh hoạt lớp để các thành viên đóng góp ý kiến -> Kết quả, lớp 11A là lớp đứng top đầu những lớp hoàn thành tốt phong trào chào mừng 20/11.

- Kỉ luật có tác dụng đảm bảo cho mỗi người có ý thức tôn trọng tập thể. Đồng thời đảm bảo cho dân chủ được thực hiện có hiệu quả trong tập thể.

=> Ví dụ: Mỗi tổ đến lịch phân công đều phải làm vệ sinh trường lớp sạch sẽ. Hoặc là chấp hành những quy định của trường lớp….

* Liên hệ với bản thân:

- Tích cực, nhiệt tình đóng góp ý kiến xây dựng các phong trào thi đua của lớp, trường.

- Nghiêm chỉnh chấp hành nội quy của trường, lớp đề ra.

Câu 9: Nội dung cơ bản của quyền dân chủ của nhân dân trong lĩnh vực văn hóa:

- Quyền tham gia vào đời sống văn hóa

- Quyền hưởng lợi ích từ sáng tạo văn hóa

- Quyền sáng tác, phê bình văn học, nghệ thuật.

* Ví dụ:

- Cuối tuần, bà Tám đều tham gia câu lạc bộ hát chèo ở thị xã => Luôn giữ nét văn hóa nghệ thuật truyền thống.

- Sau hơn một năm nghiên cứu, tìm toi, anh An đã chế tạo thành công máy cắt cỏ tiện lợi => Luôn sáng tạo ra những máy móc hiện đại, phục vụ cho đời sống, sản xuất.