Giải chi tiết Đạo đức 5 KNTT bài 2: Tôn trọng sự khác biệt của người khác

KHỞI ĐỘNG

Tham gia trò chơi “Bạn ấy là ai?”

Em hãy mô tả nét riêng về ngoại hình, tính cách, sở thích,…của một bạn trong lớp để các bạn khác đoán xem đó là ai

Bài làm chi tiết:

- Ngoại hình: Bạn nam có mái tóc bổ luống, uốn xoăn, màu đen. 

- Tính cách: Bạn là một người hoạt bát, vui tính, hài hước và thân thiện; sẵn sàng giúp đỡ bạn bè

- Sở thích: Bạn ấy thích đá bóng. Bạn là một thành viên trong đội bóng đá của lớp.

-> Các bạn hãy đoán xem đó là bạn nữ nào trong lớp mình nhé. 

1. TÌM HIỂU MỘT SỐ BIỂU HIỆN TÔN TRỌNG SỰ KHÁC BIỆT

Đọc các trường hợp dưới đây và thực hiện yêu cầu: 

a, Thái có cơ thể mập mạp nên khi được các bạn gọi sân đá bóng, bạn sợ mình chạy không nhanh sẽ khiến đội bị thua. Thấy vậy, Minh động viên: “Đừng lo! Bạn có thể di chuyển không nhanh nhưng lại có khả năng tranh chấp bóng tốt hơn chúng tớ đấy!”. 

b, Lớp Nga có một bạn bị khuyết tật ở chân, phải ngồi xe lăn nhưng điều đó không cản trở việc bạn hòa nhập với các bạn trong lớp. Các bạn cũng thường xuyên chơi đùa cùng nhau rất vui vẻ. 

c, Trong chuyến du lịch ở vùng cao, Hoa chăm chú nhìn các bạn người dân tộc thiểu số và nói với mẹ: “Con thấy các bạn kia ăn mặc lạ lắm mẹ ạ!”. Nghe mẹ giải thích rằng mỗi dân tộc đều có nét đặc trưng riêng về trang phục, Hoa vui vẻ nói: “Con hiểu rồi ạ! Con đến làm quen và hỏi thêm về trang phục của các bạn, mẹ nhé!”. 

d, Lớp 5A tổ chức Đại hội Chi đội. Thấy Huy băn khoăn không biết nên bầu cho bạn nam hay bạn nữ làm Chi đội trưởng, Luân gợi ý: “Nam hay nữ đều có thể làm Chi đội trưởng, miễn là bạn đó gương mẫu, tích cực với hoạt động của lớp”. 

- Nêu biểu hiện tôn trọng sự khác biệt của người khác trong mỗi trường hợp trên. 

- Kể thêm các biểu hiện tôn trọng sự khác biệt của người khác mà em biết

Bài làm chi tiết:

- Biểu hiện tôn trọng sự khác biệt của người khác trong mỗi trường hợp trên:

a) Trong trường hợp này, Minh đã biểu hiện sự tôn trọng sự khác biệt của Thái thay vì nhìn nhận sự hạn chế của Thái (mập mạp) thì bạn ấy đã động viên và tìm điểm mạnh của Thái. Bạn Minh đã nhìn thấy khả năng tranh chấp bóng của Thái và khích lệ bạn ấy. 

b) Trong trường hợp này, các bạn trong lớp Nga đã biểu hiện sự tôn trọng sự khác biệt bằng cách chấp nhận bạn bị khuyết tật. Các bạn trong lớp đã tạo ra một môi trường vui vẻ và chào đón bạn đầy tình yêu thương, không để sự khuyết thiếu của bạn làm cản trở trong việc hoà nhập và chơi đùa cùng nhau. 

c) Trong trường hợp này, Hoa đã biểu hiện sự tôn trọng sự khác biệt của người khác thay vì chỉ nhìn thấy sự lạ lẫm thì Hoa đã chủ động học hỏi và hiểu về trang phục đặc trưng của người dân tộc thiểu số, sẵn sàng tìm hiểu thêm cũng như tạo mối quan hệ và kết nối với các bạn người dân tộc thiểu số. 

d) Trong trường hợp này, Luân đã biểu hiện sự tôn trọng sự khác biệt của người khác bằng cách nhấn mạnh rằng cả nam và nữ đều có thể đảm nhận vị trí này, miễn là họ là người gương mẫu và tích cực đóng góp cho hoạt động của lớp; khuyến khích Huy không quan trọng giới tính mà tập trung vào phẩm chất và tính cách của người được bầu làm Chi đội trưởng. 

- Các biểu hiện tôn trọng sự khác biệt khác bao gồm:

+ Không đánh giá, phê phán hoặc phân biệt đối xử dựa trên ngoại hình, khuyết tật, giới tính, dân tộc hay tôn giáo.

+ Lắng nghe chân thành và tôn trọng quan điểm của người khác.

+ Tạo cơ hội cho người khác tỏa sáng và phát triển theo cách riêng của họ.

+ Tôn trọng và chấp nhận sự đa dạng và khác biệt trong xã hội.

+ Đối xử công bằng và công tâm với tất cả mọi người, không thiên vị hay phân biệt đối xử.

2. TÌM HIỂU VÌ SAO PHẢI TÔN TRỌNG SỰ KHÁC BIỆT GIỮA MỌI NGƯỜI

Đọc câu chuyện “Cây cọ nhí” và trả lời câu hỏi: 

- Thái độ của các cây cọ khác đối với cọ nhí thể hiện điều gì?

- Vì sao các cây cọ khác lại cảm thấy hối hận? 

- Nêu những lí do cần phải tôn trọng sự khác biệt giữa mọi người. 

Bài làm chi tiết:

- Thái độ của các cây cọ khác đối với cọ nhí thể hiện: vì thấy cọ nhí có kích thước nhỏ, nghĩ rằng cọ nhí không quan trọng, chỉ dùng để vẽ nét phụ nên đã coi thường cọ nhí. 

- Vì nhận thấy rằng tuy cọ nhí nhỏ bé nhưng cũng có sứ mệnh của riêng mình, dùng để tô điểm những cánh hoa đỏ cho cành đào hoặc những vệt vân nhỏ trên thân đào,.. nên các cây cọ khác hối hận.

- Những lí do cần phải tôn trọng sự khác biệt giữa mọi người: 

+ Giúp chúng ta học hỏi và khám phá được nhiều hơn, mở rộng tầm hiểu biết

+ Vì ai cũng có những sứ mệnh của riêng mình 

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em tán thành hay không tán thành với các ý kiến nào dưới đây? Vì sao? 

a. Sự khác biệt của mỗi người tạo nên sắc màu đa dạng cho cuộc sống

b. Các bạn nữ không nên chơi cùng các bạn nam. 

c. Chỉ nên chơi với những bạn có cùng hoàn cảnh với mình. 

d. Mỗi dân tộc đều có những giá trị văn hoá đặc trưng cần được trân trọng và gìn giữ. 

Bài làm chi tiết:

- Em tán thành với các ý kiến: 

a. Sự khác biệt của mỗi người tạo nên sắc màu đa dạng cho cuộc sống

Nhờ vào sự khác biệt về ý kiến, tri thức, kỹ năng và trải nghiệm, chúng ta có thể học hỏi và phát triển một cách toàn diện.

d. Mỗi dân tộc đều có những giá trị văn hoá đặc trưng cần được trân trọng và gìn giữ.

-> Bằng cách trân trọng và gìn giữ giá trị văn hóa của mỗi dân tộc, chúng ta có thể bảo tồn và phát triển di sản văn hóa đa dạng trên thế giới. Đồng thời, việc hiểu và tôn trọng giá trị văn hóa của người khác giúp chúng ta xây dựng mối quan hệ tốt đẹp, thúc đẩy sự hòa hợp và tạo nên sự đoàn kết trong xã hội.

- Em không tán thành với ý kiến:

b. Các bạn nữ không nên chơi cùng các bạn nam. 

 -> Chơi cùng với các bạn nam hay nữ không nên bị giới tính gò bó. Mỗi người, bất kể giới tính của họ, có quyền tự do chọn bạn bè và tham gia vào các hoạt động theo sở thích và sở trường của mình.

c. Chỉ nên chơi với những bạn có cùng hoàn cảnh với mình. 

-> Chơi với những bạn có hoàn cảnh khác nhau là một cách để mở rộng tầm nhìn và hiểu biết của mình. Sự khác biệt về hoàn cảnh có thể mang lại cơ hội học hỏi và khám phá những trải nghiệm mới. Điều này giúp chúng ta trở nên thông cảm, đồng cảm và phát triển không chỉ cá nhân mà còn là cả cộng đồng xung quanh.

Câu 2: Nhận xét việc làm của các bạn trong những trường hợp dưới đây: 

a. Mỗi lần bị các bạn trêu chọc vì có vóc dáng nhỏ bé, Tân đều được Phong đứng ra bênh vực, bảo vệ. 

b. Vì Vân thích chơi đàn pi-a-nô nên bạn không ủng hộ em gái đăng kí học chơi nhạc cụ dân tộc

c. Nghỉ hè, Tú được bố mẹ cho về quê hương. Thấy các bạn trong xóm đá bóng trên mặt ruộng nhưng Tú vẫn vui vẻ tham gia cùng các bạn. 

d. Vì mới từ nơi khác chuyển đến, lại nói giọng địa phương nên Linh ngại tiếp xúc và trò chuyện với các bạn trong lớp. Thấy vậy, Nga chủ động bắt chuyện với Linh để bạn tự tin hơn.

Bài làm chi tiết:

Nhận xét:

a. Việc Phong đứng ra bênh vực và bảo vệ Tân khi bị trêu chọc vì vóc dáng nhỏ bé là một hành động đáng khen ngợi và chứng tỏ lòng hỗ trợ và tôn trọng của Phong đối với bạn. Điều này giúp Tân cảm thấy được tin tưởng và có sự đồng hành trong môi trường bạn bè.

- Các bạn không nên trêu chọc Tân vì mỗi người sẽ có một vóc dáng rieng và chúng ta nên trân trọng điều đó.

b. Việc không ủng hộ Vân đăng kí học chơi nhạc cụ dân tộc vì sở thích chơi đàn pi-a-nô là một hành động không nên. Mỗi người sẽ có một sở thích riêng, không ai giống ai. Hỗ trợ và khích lệ sự đam mê và sở thích của người khác là một cách tôn trọng và khuyến khích sự phát triển cá nhân.

c. Việc Tú vui vẻ tham gia bóng đá cùng các bạn trong xóm khi được về quê hương là một hành động tích cực và thể hiện tinh thần hòa nhập và sẵn sàng tham gia vào hoạt động của cộng đồng.Tú không ngại bụi bẩn, không ngại điều kiện sân bóng thiếu thốn mà vui vẻ chơi cùng các bạn. Điều này giúp tạo ra mối quan hệ tốt đẹp với các bạn trong xóm và góp phần xây dựng một môi trường xã hội đoàn kết.

d. Việc Nga chủ động bắt chuyện và khích lệ Linh giúp Linh cảm thấy được chấp nhận và tạo ra một môi trường học tập và giao tiếp tích cực. Điều này sẽ giúp Linh tự tin hơn trong việc tiếp xúc và trò chuyện với các bạn trong lớp. Hành động của Nga là một hành động đáng khen ngợi và thể hiện tinh thần hỗ trợ và tôn trọng đối với sự khác biệt và sự thích nghi của Linh. 

Câu 3: Đưa ra lời khuyên cho bạn. 

a. Mai đang chơi với một nhóm bạn thì thấy Hà đi qua. Mai định rủ Hà vào chơi cùng thì một bạn trong nhóm nói: “Chơi với Hà làm gì! Bạn ấy điệu lắm!”. 

Nếu là Mai, em sẽ nói gì với bạn? Vì sao? 

b. Cùng là thành viên trong đội văn nghệ của trường, Hương chia sẻ với Lan: “Tớ mong sau này sẽ trở thành nghệ nhân quan họ như bà của tớ”. Lan tỏ vẻ chê bai:”Cậu buồn cười thật! Lẽ ra phải mơ ước thành ca sĩ nổi tiếng chứ!”

Em sẽ khuyên Lan điều gì? Vì sao? 

c. Cuối tuần, hai chị em Na được mẹ đưa đi mua quần áo mới. Thấy em định chọn chiếc áo màu hồng, Na cằn nhằn: “Sao em có thể thích cái màu này được nhỉ!”. 

Em sẽ khuyên Na điều gì? Vì sao? 

Bài làm chi tiết:

Đưa ra lời khuyên:

a. Nếu là Mai, em có thể nói với bạn trong nhóm rằng: " Chơi cùng Hà không có gì sai cả. Mỗi người đều có những đặc điểm và sở thích riêng. Hãy tôn trọng sự khác biệt và cho mọi người cơ hội tham gia và kết bạn."

b. Em có thể khuyên Lan rằng: " Hương mong muốn trở thành nghệ nhân quan họ là điều đáng tôn trọng. Mỗi người có ước mơ và sở thích khác nhau. Hãy khích lệ và ủng hộ nhau trong những ước mơ và sở thích riêng của mỗi người."

c. Em có thể khuyên Na rằng: " Em nên tôn trọng sở thích của em và cũng như sở thích của người khác. Mỗi người có màu sắc yêu thích riêng. Không cần phê phán hoặc chê trách sở thích của người khác."

Câu 4: Xử lí tình huống

a. Thái và Ba là đôi bạn thân, đi đâu hay làm gì có nhau. Gần đây, Thái rất thích chơi cờ vua với anh trai sau mỗi giờ tan học. Ba lại không muốn bỏ qua một buổi đá cầu nào với các bạn trong xóm nên rủ Thái bỏ chơi cờ vua để đá cầu cùng mình. Thái không đồng ý. Bởi vậy, Ba giận và không chơi với bạn nữa. 

Nếu là Thái, em sẽ làm gì? 

b. Thắng cùng các bạn và thầy, cô giáo trong trường đi thăm trung tâm nuôi dạy trẻ khuyết tật. Thắng thấy một số bạn trong lớp tỏ ra e ngại, không thích trò chuyện vì các bạn ở đó có ngoại hình khác biệt so với mọi người. 

Nếu là Thắng, em sẽ làm gì?

c. Chung cư nơi An ở có một số bạn người nước ngoài sinh sống. An định lại gần trò chuyện thì anh trai An tỏ vẻ không đồng tình và cho rằng các bạn nước ngoài có nhiều điểm khác biệt khác biệt nên khó hoà hợp. 

Nếu là An, em sẽ làm gì? 

Bài làm chi tiết:

Xử lí tình huống:

a. Nếu là Thái, em có thể thử đề nghị một giải pháp tương đồng để cả Thái và Ba đều có thể thỏa mãn sở thích của mình mà không phải bỏ lỡ hoặc xung đột với nhau. Thái có thể đề xuất lịch trình linh hoạt, chẳng hạn chơi cờ vua với anh trai sau một khoảng thời gian nhất định và sau đó tham gia đá cầu cùng Ba và các bạn trong xóm. Bằng cách này, 

b. Nếu là Thắng, em có thể thể hiện sự đồng cảm và tôn trọng đối với sự khác biệt của các bạn bằng cách lắng nghe và hỗ trợ khi cần thiết, khám phá sở thích và sở trường của từng bạn và tìm cách tạo cầu nối qua việc chia sẻ chung về những điều mà các bạn đó đam mê hoặc quan tâm. Hoặc dùng sự nhạy bén và tình cảm để tạo ra một môi trường thoải mái và chấp nhận cho các bạn trong trung tâm nuôi dạy trẻ khuyết tật. 

c. Nếu là An, em có thể chia sẻ những trải nghiệm tích cực của mình khi tương tác với các bạn người nước ngoài và nhấn mạnh rằng sự đa dạng trong môi trường sống là điều đáng hoan nghênh và cần được khám phá, cố gắng hiểu quan điểm và lo lắng của anh trai và trò chuyện chân thành với anh . 

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy viết, vẽ, làm video, tranh kí hoạ,…về chủ đề “Tôi khác biệt” để giới thiệu về những điểm đặc biệt của bản thân mình với các bạn. 

Bài làm chi tiết:

Bài làm gợi ý:

"Tôi khác biệt"

Mỗi người đều có những đặc điểm riêng, và đó là điều làm cho chúng ta trở nên độc đáo và đáng quý. Tôi muốn chia sẻ với các bạn về những điểm đặc biệt của bản thân mình

Tôi là một người thích sáng tạo và thể hiện ý tưởng của mình qua việc viết văn, vẽ tranh và làm video. Đó là cách tôi thể hiện cá nhân và chia sẻ những suy nghĩ, cảm xúc và trải nghiệm của mình với thế giới. Tôi tin rằng nghệ thuật có thể truyền cảm hứng và kết nối con người với nhau. 

Thứ hai, tôi có một trái tim đầy tình yêu và lòng nhân ái. Tôi tin rằng mỗi người đều cần được đối xử với sự tôn trọng và yêu thương, và tôi luôn cố gắng đóng góp vào cộng đồng và giúp đỡ những người xung quanh mình. Tôi luôn cố gắng làm việc và sống đúng với các giá trị của lòng tốt và sự chia sẻ. 

Cuối cùng, tôi có một tinh thần khám phá và sự sẵn lòng đón nhận sự khác biệt. Tôi tin rằng sự đa dạng và sự khác biệt là điều đáng kỳ vọng và cần được tôn trọng.  Tôi luôn muốn học hỏi và khám phá thế giới xung quanh mình. Từ việc giao tiếp với những người khác nền văn hóa đến khám phá những lĩnh vực mới, tôi thấy sự khác biệt là một nguồn cảm hứng vô tận.

Đó là những điểm đặc biệt của tôi. Có thể các bạn sẽ thấy đó là những điều bình thường nhưng tôi lại rất tự hào về những điều này và hy vọng rằng tôi có thể truyền cảm hứng và lan tỏa thông điệp về sự khác biệt và lòng yêu thương đến mọi người xung quanh.

Câu 2: Em hãy chia sẻ cảm nhận của mình về sự khác biệt của các bạn trong lớp. 

Bài làm chi tiết:

Tôi luôn tôn trọng những sự khác biệt của mọi người và đặc biệt là các bạn trong lớp. Mỗi người trong lớp, từ ngoại hình, sở thích, tài năng, cho đến cách suy nghĩ và cách tiếp cận cuộc sống là không si giống ai. Và đó là đặc điểm riêng của mỗi bạn.

Đầu tiên, sự khác biệt về ngoại hình của các bạn là điều thể hiện rõ nhất. Mỗi người có một diện mạo và cấu trúc khuôn mặt khác nhau, màu da, kiểu tóc cũng khác nhau. Những đặc điểm đó làm nổi bật cá nhân mỗi người. 

Tiếp theo, mỗi bạn trong lớp có những sở thích riêng, từ âm nhạc, thể thao, nghệ thuật, khoa học, v.v. Tôi có thể học hỏi từ bạn có sở thích âm nhạc và khám phá các bài hát mới, hoặc tìm hiểu về môn thể thao mà bạn khác đang nắm vững. Điều này tạo ra một môi trường học tập và trao đổi kiến thức rất phong phú. Sự khác biệt về tài năng cũng là một nguồn cảm hứng lớn, vì tôi thấy mỗi người đều có điểm mạnh riêng, và chúng ta có thể hỗ trợ và khuyến khích nhau để phát triển tốt hơn.