Giải chi tiết chuyên đề Lịch sử 12 CTST bài 1: Khái lược về tín ngưỡng và tôn giáo

CHUYÊN ĐỀ 1. LỊCH SỬ TÍN NGƯỠNG VÀ TÔN GIÁO Ở VIỆT NAM

Mở đầu: 

Việt Nam là một quốc gia đa tín ngưỡng, tôn giáo. Hiện nay, ở Việt Nam có 43 tổ chức tôn giáo thuộc 16 tôn giáo với hơn 26 triệu tín đồ và 45 nghìn cơ sở tín ngưỡng đang hoạt động. Một số tín ngưỡng bản địa đã được UNESCO ghi danh là di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại, như: Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ (2012), Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt (2016).

Ở Việt Nam có những tín ngưỡng, tôn giáo nào? Nội dung chính của tín ngưỡng, tôn giáo là gì? Biểu hiện trong đời sống văn hoá – xã hội của các tôn giáo ra sao? Nội dung chuyên đề này sẽ giúp em trả lời những câu hỏi đó.

Bài làm chi tiết:

Ở Việt Nam, có nhiều tín ngưỡng và tôn giáo đa dạng, mỗi một tín ngưỡng và tôn giáo đều mang những nội dung và biểu hiện đặc trưng riêng. Dưới đây là một số tín ngưỡng và tôn giáo phổ biến ở Việt Nam cùng với nội dung chính và biểu hiện trong đời sống văn hoá - xã hội của chúng:

- Đạo Phật (Buddhism):

+ Nội dung: Phật giáo theo đạo lý của Đức Phật, đề cao việc giác ngộ và thoát khổ.

+ Biểu hiện: Việc thực hành tu tâm, thiền định, thực hiện các nghi thức tôn giáo như cúng dường, tụng kinh.

- Đạo Thiên Chúa (Christianity):

+ Nội dung: Đạo Thiên Chúa dựa trên Kinh Thánh, tin vào Chúa và sự cứu rỗi qua Đấng Christ.

+ Biểu hiện: Tham dự thánh lễ, cầu nguyện cá nhân và cộng đồng, thực hiện các công việc từ thiện và hỗ trợ cộng đồng.

- Đạo Hồi (Islam):

+ Nội dung: Hồi giáo theo đạo lý Al-Quran và sự lãnh đạo của Mohammed.

+ Biểu hiện: Thực hiện năm lễ cầu nguyện hàng ngày, duy trì các nghi thức tôn giáo như Ramadan, thực hiện các hành động từ thiện và bảo vệ các giá trị tôn giáo.

- Đạo Cao Đài (Cao Dai):

+ Nội dung: Đạo Cao Đài tin vào sự hòa hợp giữa các tôn giáo truyền thống và hướng đến hòa bình thế giới.

+ Biểu hiện: Tín đồ tham gia vào các nghi lễ, cúng dường tại đền thờ Cao Đài, tu tâm và thực hiện các nguyên tắc đạo lý.

- Các tín ngưỡng bản địa:

+ Nội dung: Đa dạng tín ngưỡng từ các dân tộc thiểu số, như thờ cúng tổ tiên, thờ Mẫu, thờ thần nước, v.v.

+ Biểu hiện: Cúng dường, lễ hội truyền thống, duy trì và phát huy các giá trị văn hoá dân tộc.

- Biểu hiện của các tôn giáo trong đời sống văn hoá - xã hội thường thể hiện qua các hoạt động tôn giáo hàng ngày, lễ hội, cúng dường, cũng như qua việc tham gia vào các hoạt động từ thiện và xã hội nhằm góp phần vào sự phát triển của cộng đồng và xã hội

1. KHÁI LƯỢC TÍN NGƯỠNG VÀ TÔN GIÁO

Câu hỏi: Hãy giải thích khái niệm ngưỡng, tôn giáo. Tín ngưỡng và tôn giáo có điểm giống và khác nhau như thế nào?

Bài làm chi tiết:

- Tín ngưỡng là niềm tin của con người được thể hiện thông qua những lễ nghi gắn liền với phong tục, tập quán truyền thống để mang lại sự bình an về tinh thần cho cá nhân và cộng đồng (khoản 1, Điều 2 Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016)..

- Tôn giáo là niềm tin của con người tồn tại với hệ thống quan niệm và hoạt động bao gồm đối tượng tôn thờ, giáo lý, giáo luật, lễ nghi và tổ chức. Tôn giáo là một hiện tượng xã hội, chứa đựng nội dung phong phú về lịch sử, tư tưởng, triết học, đạo đức, chính trị, văn hoá.

* Tín ngưỡng và tôn giáo đều liên quan đến niềm tin và hành động của con người đối với một hoặc nhiều thực thể siêu nhiên, nhưng chúng có những điểm giống và khác nhau như sau:

- Điểm giống:

+ Niềm tin: Cả tín ngưỡng và tôn giáo đều bao gồm việc tin vào sự tồn tại của thực thể siêu nhiên và quan tâm đến các vấn đề tâm linh.

+ Hành động và nghi lễ: Cả hai đều có các nghi thức, lễ nghi và hoạt động thực hành như cầu nguyện, cúng dường, thực hiện các nghi lễ và quy tắc đạo lý.

+ Tính chất cộng đồng: Cả tín ngưỡng và tôn giáo thường tạo ra cộng đồng những người tin theo và thường có các hoạt động cộng đồng.

- Điểm khác nhau:

+ Quy mô và tổ chức: Tôn giáo thường có tổ chức rộng lớn hơn, có thể bao gồm nhiều nhà thờ, tu viện, và tổ chức tôn giáo toàn cầu, trong khi tín ngưỡng thường có quy mô nhỏ hơn và có thể không có tổ chức cụ thể.

+ Phạm vi đa dạng: Tôn giáo thường có một hệ thống độc lập và toàn diện về tư tưởng, lễ nghi và hệ thống đạo lý, trong khi tín ngưỡng có thể là một phần của một tôn giáo lớn hoặc chỉ tập trung vào một khía cạnh nhất định của tôn giáo.

+ Công nhận chính thức: Một số tôn giáo có sự công nhận chính thức từ nhà nước và có thể được tổ chức và quản lý bởi chính phủ, trong khi tín ngưỡng thường không có sự công nhận chính thức và có thể hoạt động dưới hình thức không chính thức hoặc tự trị.

+ Truyền thống và lịch sử: Tôn giáo thường có một lịch sử và truyền thống phát triển từ hàng thế kỷ, trong khi tín ngưỡng có thể là những di sản văn hoá của một cộng đồng nhỏ hoặc dân tộc cụ thể.