Nhân vật Mị trong đoạn văn mở đầu hiện lên với cuộc sống thống khổ:
- Trước khi về nhà thống Lí: Mị là cô gái trẻ đẹp, hiền dịu, có hiếu với cha mẹ, chăm chỉ và có nhiều chàng trai để mắt tới
- Khi về nhà thống Lí: Mị sống vật vờ, héo mòn
- Nàng là con dâu gạt nợ (do cha mẹ Mị không trả được nợ cho thống Lí)
- Mị phải làm việc quần quật từ sáng đến tối không bằng con trâu, con ngựa còn có lúc được đứng gãi chân, nhai cỏ; lại còn bị đánh đập dã man, bị trói đứng trong buồng.
- Hình ảnh gây ấn tượng sâu đậm nhất về số phận bi đát, cuộc đời bị giam hãm của Mị là cái của sổ lỗ vuông bằng bàn tay mờ mờ trăng trắng ở buồng Mị, trông ra không biết là sương hay là nắng, và Mị nghĩ mình sẽ ngồi ở đấy nhìn ra “cái cửa sở cuộc đời ấy” cho đến khi nào chết thì thôi.
⇒ Mị là con dâu gạt nợ của nhà thống lí Pá Tra, là nô lệ không công, là công cụ biết nói trong cái địa ngục trần gian ở Hồng Ngài – đó là số phận bị thảm, cay đắng, xót xa của một con người bị áp bức, bóc lột thậm tệ dưới chế độ phong kiến khắc nghiệt và tàn bạo trên vùng núi cao.