Giải chân trời sáng tạo khoa học tự nhiên 6 bài 17: Tế bào - Đơn vị cơ sở của sự sống

[toc:ul]

1. Khái quát chung về tế bào

• Quan sát hình 17.1, em hãy cho biết đơn vị cấu trúc nên cơ thể sinh vật là gì? 

• Quan sát hình 17.2, hãy cho biết kích thước của tế bào. Chúng ta có thể quan sát tế bào bằng những cách nào? Lấy ví dụ

• Hãy cho biết một số hình dạng của tế bào trong hình 17.3

• Sự khác nhau về kích thước và hình dạng của tế bào có ý nghĩa gì đối với sinh vật
• Quan sát hình 17.4, 17.5 và trả lời câu hỏi:

• Nhận biết các thành phần có ở tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực
• Hãy chỉ  ra điểm khác biệt giữa tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực
• Thành phần nào có trong tế bào động vật?
• Xác định chức năng các thành phần của tế bào băng cách nối mỗi thành phần cấu tạo ở cột A với một chức năng ở cột B

• Tại sao thực vật có khả năng quang hợp

Trả lời:

• Đơn vị cấu trúc nên cơ thể sinh vật là tế bào
• Kích thước của tế bài rất nhỏ (1µm, 10µm, 100µm, 1mm, 10mm). Chúng ta có thể quan sát tế bào có kích thước 1mm hoặc 10mm bằng mắt thường; tế bào 1µm, 10µm hoặc 100µm có thể quan sát được bằng kính hiển vi quang học

Ví dụ:

• quan sát bằng mắt thường: tế bào trứng cá, trứng ếch,...
• quan sát bằng kính hiển vi quang học: tế bào vi khuẩn, tế bào động vật,...
• Trong hình 17.3, một số hình dạng của tế bào quan sát được là: hình cầu, hình sợi, hình dĩa, hình sao, hình nhiều cạnh, hình thoi,...
• Sự khác nhau về kích thước và hình dạng của tế bào có ý nghĩa với sinh vật: phù hợp với từng chức năng mà tế bào đảm nhận giúp cho cơ thể sống trao đổi chất, và chuyển hóa năng lượng, sinh trưởng, phát triển, vận động, cảm ứng, sinh sản. 
• Quan sát hình 17.4, 17.5 và trả lời câu hỏi:
• Thành phần có cả ở tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực là: màng tế bào, nhân tế bào, chất tế bào và màng nhân 
• Điểm khác biệt giữa tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực là: tế bào nhân thực có lục lạp, còn tế bào nhân sơ thì không có
• Lục lạp là thành phần có trong tế bào thực vật mà không có trong tế bào động vật
• Nối cột A và B:            1-b               2-c              3-a
• Bởi vì trong tế bào của thực vật có thành phần lục lạp, đây là bào quan chứa sắc tố có khẳ năng hấp thụ năng lượng ánh sáng để quang hợp

2. Sự lớn lên và sinh sản của tế bào

• Quan sát hình 17.6a, 17.6b, cho biết dấu hiệu nào cho thấy sự lớn lên của tế bào?

• Quan sát hình 17.7a, 17.7b hãy chỉ ra dấu hiệu cho thấy sự sinh sản của tế bào

• Hãy tính số tế bào con được tạo ra ở lần sinh sản thứ I, II, III của tế bào trong sơ đồ hình 17.8. Từ đó, xác định số tế bào con được tạo ra ở lần sinh sản thứ n

• Em bé sinh ra nặng 3kg, khi trưởng thành có thể nặng 50kg, theo em, sự thay đổi này do đâu?
• Quan sát hình 17.8, 17.9, hãy cho biết sự phân chia của tế bào có ý nghĩa gì đối với sinh vật?

• Vì sao khi thằn lằn bị đứt đuôi, đuôi của nó có thể được tái sinh? 

Trả lời:

• Dấu hiệu cho thấy sự lớn lên của tế bào: các tế bào có sự thay đổi về kích thước và hình dạng
• Dấu hiệu cho thấy sự sinh sản của tế bào: tế bào phân chia thành các tế bào con khác
• Số tế bào được tạo ra lần thứ I: 2 tế bào

Số tế bào được tạo ra lần thứ II: 4 tế bào

Số tế bào được tạo ra lần thứ III: 8 tế bào 

Số tế bào tạo ra lần thứ n: số tế bào lần thứ (n-1)x2

• Do các tế bào trong cơ thể thực hiện trao đổi chất để lớn lên đến một kích thước nhất định
• Sự phân chia của tế bào là cơ sở cho sự lớn lên của sinh vật, giúp thay thế các tế bào bị tổn thương hoặc tế bào chết ở sinh vật
• Bởi vì tế bào ở đuôi con thằn lằn lớn lên và sinh sản, giúp cho thay thế tế bào ở đuôi đã bị chết của con thằn lớn, mọc lại thành đuôi mới cho nó. 

BÀI TẬP

1. Quan sát cấu tạo tế bào thực vật trong hình bên và trả lời các câu hỏi sau: 

a, Thành phần nào là màng tế bào?

A. (1)          B. (2)          C. (3)         D. (4)

b, Thành phần nào có chức năng điều khiển hoạt động của tế bào? 

A. (1)          B. (2)          C. (3)         D. (4)

2. Vẽ và chú thích các thành phần chính của tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực

3. Sự sinh sản của tế bào có ý nghĩa gì đối với sinh vật?

Trả lời:

1. a, chọn đáp án A          b, chọn đáp án B

2. Học sinh tự thực hiện

3. Sự sinh sản của tế bào là cơ sở cho sự lớn lên của sinh vật, giúp thay thế các tế bào tổn thương hoặc tế bào chết ở sinh vật