Giải chi tiết chuyên đề Kinh tế pháp luật 11 kết nối bài 5 Một số chế định của pháp luật dân sự về hôn nhân và gia đình, thừa kế di sản

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Nếu ông bà tặng cho em sổ tiết kiệm 20 triệu đồng, theo em, 20 triệu đồng đó là tài sản riêng của em hay tài sản chung của gia đình? Vì sao?

Trả lời:

KHÁM PHÁ

1. Một số quy định cơ bản của pháp luật về hôn nhân và gia đình

a. Quy định về quan hệ nhân thân và quan hệ tài sản giữa vợ và chồng.

Câu hỏi 1: Em hãy chỉ ra những biểu hiện của quan hệ nhân thân và quan hệ tài sản giữa vợ và chồng ông P trong trường hợp trên.

Trả lời:

 Những biểu hiện của quan hệ nhân thân và quan hệ tài sản giữa vợ và chồng ông P trong trường hợp trên:

- Một doanh nghiệp quản lí 200 người lao động và một ngôi nhà có giá trị

Câu hỏi 2: Theo em, tài sản do ông P làm ra có phải là tài sản chung của vợ chồng ông không? Vợ ông có quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt đối với tài sran do ông làm ra không? Vì sao?

Trả lời:

Theo em, tài sản do ông P làm ra có phải là tài sản chung của vợ chồng ông

Vợ ông không có quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt đối với tài sran do ông làm ra vì quan hệ giữa vợ và chồng gồm quan hệ nhân thân và quan hệ tài sản gồm tài sran chung và tài sản riêng. Vợ chồng bình đẳng với nhau về quyền, nghĩa vụ trong việc tạo lập, chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung, không phân biệt giữa lao động trong gia đình và lao động có thu nhập.

Câu hỏi 3: Nếu ông P muốn bán ngôi nhà mà vợ chồng ông đang ở hoặc mua ngôi nhà khác thì có cần được sự chấp thuận của vợ ông không? Vì sao?

Trả lời:

Nếu ông P muốn bán ngôi nhà mà vợ chồng ông đang ở hoặc mua ngôi nhà khác thì có cần được sự chấp thuận của vợ ông Vì Vợ chồng bình đẳng với nhau về quyền, nghĩa vụ trong việc tạo lập, chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung, không phân biệt giữa lao động trong gia đình và lao động có thu nhập.

b. Quy định về quyền nhân thân và quyền tài sản giữa các thành viên trong gia đình.

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

Câu hỏi 1: Theo em, anh của K có nghĩa vụ đóng góp tiền lương cho ông bà để phụ thêm tiền chi tiêu trong gia đình không? Vì sao?

Trả lời:

Theo em, anh của K có nghĩa vụ đóng góp tiền lương cho ông bà để phụ thêm tiền chi tiêu trong gia đình vì tài sản chung của các thành viên gia đình gồm tài sản do các thành viên đóng góp, cùng nhau tạo lập nên và nhữung tài sản khác được xác lập quyền sở hữu theo quy định của pháp luật. Việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sran chung của các thành viên gia đình được thực hiện theo phương thức thỏa thuận.

Câu hỏi 2: Anh em K có nghĩa vụ chăm sóc, phụng dưỡng ông bà, chú thím không? Vì sao?

Trả lời:

Anh em K có nghĩa vụ chăm sóc, phụng dưỡng ông bà, chú thím vì trong quan hệ giữa cha mẹ và con, cả hai bên đều có quyền và nghĩa vụ đối với nhau, trong đó quyền và nghĩa vụ yêu thương, chăm sóc, nuôi dưỡng và tôn trọng nhau là quan trọng nhất. Các thành viên trong gia đình như ông bà nội ngoại và cháu, anh chị, em; cô dì ... đều có quyền và nghĩa vụ thương yêu, chăm sóc, giúp đỡ lẫn nhau và nuôi dưỡng nhau trong những trường hợp nhất định.

Câu hỏi 3: Trong trường hợp 5, bà H có thể phải chịu hậu quả pháp lí như thế nào về hành vi của mình? Vì sao?

Trả lời:

Trong trường hợp 5, bà H có thể phải chịu hậu quả pháp lí về quyền và nghĩa vụ đối với nhau về hành vi của mình vì trong quan hệ giữa cha mẹ và con, cả hai bên đều có quyền và nghĩa vụ đối với nhau, trong đó quyền và nghĩa vụ yêu thương, chăm sóc, nuôi dưỡng và tôn trọng nhau là quan trọng nhất. 

2. Một số quy định cơ bản của pháp luật về thừa kế di sản

a. Quy định chung về thừa kế di sản

Câu hỏi: Theo em, những ai sẽ được hưởng di sản thừa kế của ông A?

Trả lời:

Những người sẽ được hưởng di sản thừa kế của ông A: vợ và hai người con gái.

b. Thừa kế theo di chúc.

Câu hỏi 1: Theo em, việc lập di chúc của ông T có được coi là hợp pháp không? Vì sao? Trong di chúc của mình, ông T có thể cho Nhà nước hoặc một tổ chức nào đó được hưởng di sản của mình không?

Trả lời:

Theo em, việc lập di chúc của ông T có được coi là hợp pháp Vì ông đã mang văn bản ra ủy ban công chứng. Trong di chúc của mình, ông T có thể cho Nhà nước hoặc một tổ chức nào đó được hưởng di sản của mình.

Câu hỏi 2: Nếu trong di chúc của mình, ông T không ghi tên vợ và người con tật nguyền trong số những người được hưởng di sản thì hai người đó có được hưởng tài sản thừa kế của ông không? Vì sao?

Trả lời:

Nếu trong di chúc của mình, ông T không ghi tên vợ và người con tật nguyền trong số những người được hưởng di sản thì hai người đó có được hưởng tài sản thừa kế của ông vì người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc.

c. Thừa kế theo pháp luật

Câu hỏi: Theo em, khi bà Y chết mà không để lại di chúc thì những ai được hưởng thừa kế di sản của bà? Vì sao?

Trả lời:

Theo em, khi bà Y chết mà không để lại di chúc thì những người được hưởng thừa kế di sản của bà là hai người con. Vì thừa kế di sản là việc dịch chuyển tài sản của người chết cho người còn sống theo di chúc hoặc theo quy định của pháp luật.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1: Trong giờ thảo luận, cô giáo nêu một bài tập tình huống về thừa kế di sản với nội dung sau:

Bố, mẹ, A và em gái sống cùng với ông bà nội tại ngôi nhà thuộc quyền sở hữu của bố mẹ A. Bố A là doanh nhân, mẹ ở nhà làm ruộng và lo công việc nội trợ. Ngày 15 – 12 – 2021, bố A mắt do mắc bệnh hiểm nghèo mà không để lại di chúc.

Khi thảo luận nhóm, M cho rằng trong tinh huống này, di sản thừa kế của bố A phải chia theo pháp luật và những người được hưởng thừa kế gồm mẹ A, A và em gái. N cho rằng những người được hưởng di sản thừa kế của bố A gồm ông nội, bà nội, mẹ, A và em gái.

Theo em, ý kiến đúng là của M hay N? Vì sao?

Trả lời:

Ý kiến của A là đúng vì nếu không có di chúc theo luật pháo sẽ được chia theo pháp luật với tất cả các người được hưởng thừa kế

Câu hỏi 2: Theo em hành vi của chủ thể trong các trường hợp sau là thực hiện đúng hay vi phạm pháp luật dân sự? Vì sao?

a. Gia đình ông N có ba anh em, ông là con trưởng và sống cùng nhà với cha mẹ. Em trai và em gái ông đều đã kết hôn và sống cùng gia đình riêng ở các địa phương khác. Mẹ ông mất trước và không để lại di chúc. Sau đó cha ông cũng mắt và không để lại di chúc. Em trai và em gái ông yêu cầu chia di sản thừa kế của cha mẹ sống, ông N kiên quyết phản đối với lý do chỉ có mình ông sống cùng cha mẹ và chăm sóc các cụ sớm hôm nên mới có quyền hưởng thừa kế tài sản của các cụ.

b. Từ khi còn nhỏ, hằng năm T đều nhận được các khoản tiền khác nhau như: tiền mừng tuổi vào dịp Tết Nguyên đán, tiền thưởng khi đạt thành tích cao trong học tập, tiền chúc mừng vào các dịp ngày Quốc tế thiếu nhi 1 – 6, rằm tháng Tám, sinh nhật... Mẹ T đã gửi tiết kiệm tại ngân hàng tất cả số tiền đó của T vào riêng một số tiết kiệm mang tên mẹ. Sau lần sinh nhật thứ 15, T đã xin mẹ chuyển số tiền tiết kiệm của T từ số mang tên mẹ sang số mang tên em. Mẹ T đồng ý và đưa T đến ngân hàng để làm thủ tục sang tên sổ tiết kiệm cho T.

c. Vợ chồng ông K kết hôn đã lâu nhưng chưa có con nên đã nhận một bé gái về nuôi. Sau một năm thì ông bà sinh được một cậu con trai. Hai ông bà đã nuôi dạy và chăm sóc hai con rất chu đáo, không phân biệt con đẻ và con nuôi. d. Bố mẹ anh P đã ngoài 70 tuổi và sống cùng với vợ chồng anh. Lúc khoẻ, hai cụ thường phụ giúp anh chị làm việc nhà, chăm sóc, dạy dỗ các cháu. Song mỗi khi các cụ yếu, một thì đều phải tự chăm sóc nhau và có sự phụ giúp thêm của các con anh P. Hai vợ chồng anh P đều lấy cớ bận đi làm, không có thời gian nên không quan tâm đến bố mẹ và phó mặc toàn bộ công việc nhà cho bố mẹ và các con minh.

Trả lời:

• Hành vi của chủ thể trong các trường hợp sau là thực hiện đúng: b, c, 
• Hành vi của chủ thể trong các trường hợp sau là vi phạm pháp luật dân sự: a, d

Câu hỏi 3: Theo em, trong trường hợp này T hay bố mẹ T phải bồi thường thiệt hại cho V? Vì sao?

T (14 tuổi) đã lấy trộm xe đạp điện của V (bạn học cùng lớp) đem bán lấy tiền tiêu. Sau khi phát hiện sự việc, bố mẹ V đã yêu cầu T phải trả lại xe hoặc trả số tiền hợp lí với giá trị của chiếc xe đó cho V.

Theo em, trong trường hợp này T hay bố mẹ T phải bồi thường thiệt hại cho V? Vì sao?

Trả lời:

Trong trường hợp này T phải bồi thường thiệt hại cho V vì chính T đã lấy trộm chiếc xe đạp của V nên T phải bồi thường.

Câu hỏi 4: Em hãy đọc các trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi:

a. Vợ chồng anh B cùng là doanh nhân, mặc dù thu nhập khá cao song công việc của hai anh chị khá bận rộn, không có nhiều thời gian để làm việc nhà. Bố mẹ anh đều đã cao tuổi, mẹ anh lại có bệnh nền, cần phải được chăm sóc thường xuyên. Các con anh chị còn nhỏ, phải tập trung học tập nên cũng không có nhiều thời gian để chăm sóc ông bà. tối thiểu làm gì để thực hiện

Theo em, vợ chồng anh B có thể làm gì để thực hiện được nghĩa vụ chăm sóc cha me?

b. Vợ chồng ông X có một khối tài sản chung khá lớn. Ông X rất muốn sau khi chết có thể để lại một phần di sản của mình để thờ cúng tổ tiên, một phần cho quỹ từ thiện mang tên ông, phần còn lại dành cho con cháu. Ông rất băn khoăn chưa biết làm cách nào để thực hiện được ý nguyện của mình.

1/ Em hãy tư vấn cho ông X cách để thực hiện được ý nguyện đó.

2/ Nếu viết di chúc, ông X có thể định đoạt toàn bộ khối tài sản chung của vợ chồng ông không? Vì sao?

Trả lời:

a. Theo em, vợ chồng anh B có thể thuê người chăm sóc bố mẹ để thực hiện nghĩa vụ chăm sóc cha mẹ

b.

-Ông cần làm di chúc và công chứng ở ủy ban để làm bằng chứng sau khi ông mất thì sẽ được phân chia theo pháp luật.

- Nếu viết di chúc, ông X  có thể định đạot toàn bộ khối tài sran chung của vợ chồng ông vì theo luật pháp vợ chồng tài sran chung riêng đều có quyền bình đẳng tự do quyết định tài sran của hai vợ chồng.