Giải chi tiết Địa lý 11 kết nối mới bài 20 Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư và xã hội Liên Bang Nga

Mở đầu

Liên Bang Nga có diện tích rộng lớn, giáp với nhiều khu vực và quốc gia; điều kiện tự nhiên độc đáo, tài nguyên thiên nhiên phong phú; dân cư và xã hội với nhiều nét đa dạng ,khác biệt. Những đặc điểm này có ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển kinh tế - xã hội của Liên Bang Nga?.

- Do lãnh thổ rộng lớn, vị trí tiếp giáp với nhiều nước, nhiều biển thuận lợi cho giao lưu phát triển kinh tế, văn hóa.

- Điều kiện tự nhiên phong phú, thuận cho hoạt động trồng trọt và chăn nuôi

- Khí hậu tạo điều kiện thuận lợi cho cơ cấu cây trồng, vật nuôi đa dạng

- Nhiều sông lớn thuận lợi cho cung cấp nước, cung cấp thủy sản.

- Sinh vật nhiều loại cỏ thuận lợi cho hoạt động chăn nuôi.

- Khoáng sản phong phú như kim loại, vàng, thiếc,.. là cơ sử để phát triển ngành công nghiệp và thúc đẩy hoạt động ngoại thương. 

- Biển dài với tài nguyên sinh vật phong phú, có giá trị tiềm năng phát triển thủy sản, giao thông vận tải biển. 

Hình thành kiến thức

I. Phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí

Nhiệm vụ 1: 

CH1: Nêu đặc điểm phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí của Liên Bang Nga.

CH2: Phân tích ảnh hưởng của phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí đến sự phát triển kinh tế - xã hội của Liên Bang Nga.

Câu 1:

Lãnh thổ trải dài trên hai châu lục Á và Âu.

- Vị trí:

+ Đường biên giới dài, tiếp giáp với 14 nước.

+ Đường bờ biển dài, tiếp giáp với Bắc Băng Dương, Thái Bình Dương, biển Ban-tích, Ca-xpi, biển Đen.

+ Trải dài trên 11 múi giờ.

Câu 2:

- Đánh giá:

+ Thuận lợi:

Tạo cho cảnh quan thiên nhiên đa dạng.

Giao lưu và phát triển các ngành kinh tế, nhất là kinh tế biển.

+ Khó khăn: Bảo vệ an ninh – quốc phòng; quản lí và khai thác lãnh thổ.

II. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên

Nhiệm vụ 2: Dựa vào nội dung mục II và hình 20.1, hãy:

CH1: Trình bày khái quát đặc điểm điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của Liên Bang Nga.

CH2: Phân tích thuận lợi và khó khăn của một điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đối với sự phát triển kinh tế - xã hội Liên Bang Nga.

Hướng dẫn giải

Câu 1:

- Địa hình: cao ở phía Đông, thấp dần về phía Tây. Dòng sông Ê-nít-xây chia Liên bang Nga thành 2 phần rõ rệt:

+ Phía Tây: Chủ yếu là đồng bằng, gồm đồng bằng Đông Âu cao, màu mỡ. Đồng bằng Tây xi-bia nhiều đầm lầy, nhiều dầu mỏ, khí đốt. Dãy U-ran giàu khoáng sản than, dầu mỏ, quặng sắt, kim loại màu... thuận lợi cho phát triển công nghiệp.

+ Phía Đông: Chủ yếu là núi và cao nguyên, giàu tài nguyên khoáng sản, lâm sản và trữ năng thủy điện lớn.

- Khoáng sản: Giàu khoáng sản (than đá, dầu mỏ, vàng, kim cương, sắt, kẽm, thiếc...), trữ lượng lớn nhất nhì thế giới.

- Rừng: Có diện tích đứng đầu thế giới (886 triệu ha, trong đó rừng có thể khai thác là 764 triệu ha).

- Sông, hồ: Nhiều sông lớn có giá trị thủy điện, hồ Bai-can là hồ nước ngọt sâu nhất thế giới.

- Khí hậu ôn đới lục địa chiếm phần lớn diện tích lãnh thổ, phía Bắc khí hậu hàn đới, phía Nam có khí hậu cận nhiệt.

Câu 2:

Những thuận lợi và khó khăn về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đốì với sự phát triển kinh tế của LB Nga:

Về thuận lợi:

Có nhiều đồng bằng rộng lớn như đồng bằng Đông Âu, đồng bằng Tây Xi - bia thuận lợi để phát triển trồng trọt và chăn nuôi.
Có loại đất tốt như đất đen là loại đất tốt nhất cho phát triển trồng trọt.
Khí hậu : đa dạng, thuận lợi cho việc phát triển một nền nông nghiệp đa dạng.
Sông ngòi : có nhiều sông và hồ lớn có giá trị về nhiều mặt : thủy điện, giao thông, cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp,…
Tài nguyên rừng : có diện tích rừng lớn nhất thế giới, chủ yếu là rừng tai ga.
Khoáng sản : là một trong những quốc gia giàu khoáng sản nhất thế giới, trong đó có nhiều loại khoáng sản trữ lượng hàng đầu thế giới. Tạo điều kiện cho các ngành công nghiệp phát triển

Về khó khăn:

Địa hình núi cao chiếm phần lớn diện tích, khí hậu băng giá hoặc khô hạn, tài nguyên phong phú nhưng lại phân bố chủ yếu ở những nơi có địa hình hiểm trở khó khai thác và tiếp cận.

III. Dân cư và xã hội

1. Dân cư

Nhiệm vụ 3: Dựa vài thông tin mục 1và hình 20.7, hãy:

CH1: Nêu đặc điểm dân cư của Liên Bang Nga.

CH2: Phân tích tác động của đặc điểm dân cư đối với sự phát triển kinh tế - xã hội Liên Bang Nga.

Câu 1:

– Đông dân, đứng thứ 9 trên thế giới.

– Dân số giảm (do tỉ lệ gia tăng tự nhiên âm và có nhiều người Nga di cư sang nước ngoài).

– Nhiều dân tộc (hơn 100 dân tộc), 80% dân số là người Nga.

- Cơ cấu dân số già, số nữ nhiều hơn số nam.

- Mật độ dân số trung bình rất thấp, dân cư phân bố không đều.

- Đô thị hóa của Liên bang Nga ở mức cao, tỉ lệ dân thành thị cao.

Câu 2:

+ Số dân đông, là nước có số dân đông thứ 9 trên thế giới. Dân số đông đã tạo điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội, tạo ra nguồn lao động dồi dào và thị trường tiêu thụ rộng lớn.

+ Gia tăng dân số tự nhiên chỉ có số âm và xuất cư nhiều nên số dân ngày càng giảm. Đó là nguy cơ thiếu lao động, dân số ngày càng già hóa ảnh hưởng đến việc phát triển kinh tế và nhiều vấn đề khác.

+ Cơ cấu dân số già, tỉ lệ nữ lớn hơn nam đã gây ra nhiều mặt khó khăn cho việc phát triển kinh tế và nhiều vấn đề khác.
+ Người dân Nga có trình độ học vấn cao, tỉ lệ biết chữ đạt 99%. Do đó, cung cấp nguồn lao động có chất lượn cao cho các ngành kinh tế, đặc biệt là những ngành đòi hỏi cao về trình độ khoa học – kĩ thuật.
+ Liên Bang Nga có nhiều dân tộc, tạo nên nền văn hóa đa dạng và giàu bản sắc.
+ Dân cư phân bố không đều, dân cư tập trung chủ yếu ở đồng bằng Đông Âu và thưa thớt ở vùng phía Đông. Điều này ảnh hưởng đến việc khai thác thế mạnh của miền Đông, một vùng giàu tài nguyên nhưng lại thưa thớt dân.
+ Qúa trình đô thị hóa phát triển, tỉ lệ dân thành thị trên 70%, người dân chủ yếu sống ở các thành phố nhỏ, trung bình và các thành phố vệ tinh. Điều này làm giảm áp lực về xã hội, môi trường cho các thành phố lớn.

2. Xã hội

Nhiệm vụ 4: 

CH: Dựa vào thông tin mục 2, hãy phân tích ảnh hưởng của đặc điểm xã hội tới sự phát triển kinh tế - xã hội Liên Bang Nga.

- Sự đa dạng về dân tộc tạo nên một nền văn hóa đa dạng.

- Có nền văn hóa lâu đời, nhiều đóng góp cho văn hóa nhân loại.

- Người dân có trình độ học vấn cao. Nền tảng khoa học- công nghệ lâu đời.

Thuận lợi: Phát triển kinh tế và thu hút đầu tư của nước ngoài.

Khó khăn: Sự phân hóa trình độ phát triển kinh tế giữa các khu vực, nhiều vấn đề xã hội phức tạp.

Luyện tập - Vận dụng

Luyện tập

CH1: Phân tích ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên đến sản xuất nông nghiệp của Liên Bang Nga.

CH2: Dựa vào hình 20.5, hãy phân tích cơ cấu giới tính và tuổi của dân số Liên Bang Nga năm 2020. Nêu ảnh hưởng của cơ cấu dân số đó đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Liên bang Nga.

Câu 1:

+ Có nhiều đồng bằng rộng lớn như đồng bằng Đông Âu, đồng bằng Tây Xi – bia thuận lợi để phát triển trồng trọt và chăn nuôi.
+ Có loại đất tốt như đất đen là loại đất tốt nhất cho phát triển trồng trọt.
Khí hậu : đa dạng, thuận lợi cho việc phát triển một nền nông nghiệp đa dạng.
+ Sông ngòi : có nhiều sông và hồ lớn có giá trị về nhiều mặt : thủy điện, giao thông, cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp,…

Câu 2: 

- Cơ cấu giới tính và tuổi dân số:

Cơ cáu dân số già, nhóm tuổi 65 trở lên chiếm 15.5% tổng số dân vào năm 2020, tỉ xuất tử thô cao. Có số nữ nhiều hơn số nam.

- Ảnh hưởng của cơ cấu dân số đối với sự phát triển kinh tế - xã hội :

+ Tạo điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội, tạo ra nguồn lao động dồi dào và thị trường tiêu thụ rộng lớn

+ Cơ cấu dân số già, tỉ lệ nữ lớn hơn nam đã gây ra nhiều mặt khó khăn cho việc phát triển kinh tế và nhiều vấn đề khác.

Vận dụng

CH: Sưu tầm thông tin và viết báo cáo ngắn về tài nguyên rừng lá kim của Liên bang Nga.

 Diện tích rừng của Liên Bang Nga đứng đầu thế giới (886 triệu ha, trong đó rừng có thể khai thác là 764 triệu ha) chủ yếu là rừng lá kim (rừng taiga). Rừng ở Liên Bang Nga chủ yếu là rừng lá kim là do đai bộ phận lãnh thổ nằm trong đới ôn hòa, chỉ có 4% diện tích ở lãnh thổ phía Nam có khí hậu cận nhiệt đới.