Câu hỏi 1.
Truyện Kiều là kiệt tác của đại thi hào Nguyễn Du và của nền văn học Việt Nam. Tác phẩm có vị trí đặc biệt trong đời sống tinh thần của người Việt.
Câu hỏi 2.
Nguyễn Du (1765 - 1820) tự là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên; quê ở làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. Ông sinh ra trong một gia đình quyền quý, có nhiều người đỗ đạt cao và đạt nhiều thành tựu về sáng tác văn chương. Sống trong một thời đại đầy biến động dữ dội nên cuộc đời Nguyễn Du nếm trải nhiều thăng trầm. Ông có kiến thức uyên bác, trái tim nhân hậu và tài năng văn học bẩm sinh. Nguyễn Du để lại 250 bài thơ chữ Hán và một số tác phẩm viết bằng chữ Nôm, trong đó nổi bật nhất là Truyện Kiều.
Câu hỏi 3.
Truyện Kiều được dựa theo tiểu thuyết “Kim Vân Kiểu truyện” của Thanh Tâm Tài Nhân ở Trung Quốc. Có thuyết nói rằng Nguyễn Du viết truyện Kiểu sau khi đi sứ Trung Quốc (1814-1820). Lại có thuyết nói rằng ông viết trước khi đi sứ, có thể vào khoảng thời gian làm Cơi bạ ở Quảng Bình (1804-1809). Thuyết sau được nhiều người chấp nhận hơn. Ngay sau khi ra đời, Truyện Kiều được nhiễu nơi khác in và lưu hành rộng rỗi. Hai bản in xưa nhốt hiện còn là bản của Liễu Văn Đường (1871) và bản của Duy Minh Thị (1872), đều ở thời vua Tự Đức.
Cốt truyện Truyện Kiều được tổ chức theo mô hình cơ bản của truyện thơ Nôm với ba phần: Gặp gỡ, đính ước - Tai biến, chia li - Đoàn tụ.
Câu hỏi 4.
Nội dung cốt truyện kể về cuộc đời mười lăm năm chìm nổi của Vương Thúy Kiều, người con gái tài sắc, đức hạnh vẹn toàn. Nhân buổi du xuân trong tiết Thanh minh, Thúy Kiều gặp gỡ Kim Trọng, một Nho sinh hào hoa, phong nhã và cả hai đều ôm mối tương tư. Kim Trọng đã tìm cách gặp mặt, bày tỏ tình yêu với Thúy Kiều, được nàng đón nhận và hai người trao nhau vật đính ước. Thúy Kiều đã tìm sang nhà Kim Trọng tình tự và họ cùng nhau thề nguyện kết duyên đôi lứa. Ngay sau đó, Kim Trọng phải từ biệt Thúy Kiều để về quê chịu tang chú. Cùng lúc nhà họ Vương mắc án oan, Thúy Kiều phải bán mình chuộc cha, trao duyên cho Thúy Vân. Nàng bị Mã Giám Sinh và Tú Bà lừa đưa vào lầu xanh, rồi được Thúc Sinh chuộc ra làm lẽ nhưng bị vợ cả là Hoạn Thư ghen tuông, đày đọa. Thúy Kiều phải bỏ trốn và bị Bạc Bà, Bạc Hạnh lừa bán vào lầu xanh lần nữa. Nàng may mắn gặp Từ Hải, được cứu ra khỏi lầu xanh, có cơ hội báo ân báo oán, Nhưng Kiểu lại mắc mưu quan Tổng đốc Hồ Tôn Hiến, khuyên Từ Hải hàng quân triều đình. Điều này đẫn tới việc Từ Hải bị chết đứng, còn nàng bị ép gá cho một viên thổ quan. Nàng nhảy xuống sông Tiền Đường, nhưng được sư Giác Duyên cứu sống. Còn Kim Trọng, khi trở lại vườn Thuý, hay tin Thuý Kiều phải bán mình thì vô cùng đau đón, Chàng cưới Thuý Vân (theo nguyện vọng của Thuý Kiểu) hứng vẫn kiên trì, thiết tha tìm kiếm nàng suối mười lăm năm, Sau cùng, họ được đoàn tự nhưng “duyên đôi lứa” đã thành “duyên bạn bầy”.
Câu hỏi 5.
Truyện Kiều là tác phẩm có giá trị tư tưởng và nghệ thuật đặc sắc. Về tư tưởng, Truyện Kiều có giá trị hiện thực và giá trị nhân văn sâu sắc. Tác phẩm ngợi ca, trân trọng những giá trị của con người, đặc biệt là người phụ nữ với những phẩm chất như thông minh, thủy chung, hiếu thuận, nhân hậu, tự trọng... Cùng với thái độ ngưỡng mộ, trân trọng ấy là niềm cảm thương, đau đớn trước những số phận bi kịch; là tiếng nói đồng tình với khát vọng tự do sống, tự do yêu đương cũng như khát vọng công lí. Những khát vọng nhân bản ấy được đặt lên hàng đầu, nhiều khi vượt lên trên kiêm tòa của lễ giáo, thậm chí có khi đối nghịch với quy chuẩn đạo đức phong kiến, có được sự đồng của người đọc hiện đại.
Câu hỏi 6.
Về nghệ thuật, Truyện Kiều đã kết tinh được nhiều thành tựu của nền văn học dân tộc. Cốt truyện được tổ chức lại và có nhiều sáng tạo so với cốt truyện được mượn từ tiểu thuyết Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm Tài Nhân, biến một tiểu thuyết về tình ái đơn thuần thành một truyện thơ Nôm về thân phận con người mang giá trị phổ quát. Ở truyện Kiều, ngôn ngữ văn học dân tộc được sử dụng tài tình và đã đạt tới đỉnh cao, hài hoà giữa ngôn ngữ bác học và ngôn ngữ bình dân, Nhiều từ ngữ, cách điển đạt trong Truyền Kiểu được sử dụng lại một cách sinh động trong đời sống và trở thành điền phạm cho các tác phẩm văn học đời sau. Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong Truyện Kiều, đặc biệt là bút pháp miêu tả ngoại hình thông qua thủ pháp ước lệ, miêu tả tâm lí qua "tả cảnh ngụ tình” được sử dụng ấn tượng, hiệu quả. Các nhân vật, cả tốt và xấu, ở tuyến chính hay tuyến phụ đều được cá thể hoá ngoại hình và ngôn ngữ với mức độ cao; nhiều nhân vật có thể giới nội tâm phong phú. Đặc biệt, một số nhân vật như Thúc Sinh, Hoạn Thư, Từ Hải, Thúy Kiều chủ yếu được khắc họa bằng bút pháp hiện thực, chứa cả ưu điểm và hạn chế, nhờ đó mang tính đa chiều, phức tạp, trở thành những nhân vật rất thực, rất đời, thể hiện cái nhìn sâu sắc của Nguyễn Du về con người.
Câu hỏi 7.
Truyện Kiều của Nguyễn Du là một kiệt tác của nền văn học Việt Nam, có những đóng góp to lớn đã được ghi nhận và còn tiếp tục được khám phá. Từ lâu, tác phẩm đã hiện diện và còn tiếp tục đã hiện diện sinh động trong đời sống văn hóa dân tộc qua những hoạt động truyền thống như ngắm Kiều, lấy Kiều, bói Kiều,...; hay trong những sản phẩm nghệ thuật hiện đại như kịch nói, điện ảnh;.... Đó là các minh chứng cho sức sống lâu bền của tác phẩm.