Hướng dẫn giải nhanh sinh học 11 KNTT bài 15: Cảm ứng ở thực vật
Baivan.net sẽ đưa ra lời giải nhanh, ngắn gọn chuẩn xác môn sinh học 11 bộ sách kết nối tri thức và cuộc sống bài 15: Cảm ứng ở thực vật. Học sinh kéo xuống để tham khảo. Hi vọng đây sẽ là tài liệu hữu ích giúp các em đạt hiệu quả cao trong học tập
MỞ ĐẦU
Câu 1: Thực vật đứng yên hay vận động? Chúng mở rộng không gian sống, tìm kiếm dinh dưỡng và hướng đến các điều kiện sinh thái thích hợp bằng cách nào?
Hướng dẫn trả lời:
Thực vật đứng yên. Chúng mở rộng không gian sống, tìm kiếm dinh dưỡng và hướng đến các điều kiện sinh thái thích hợp bằng cách phát cơ thể lớn hơn, rễ cây cắm rộng và sâu hơn.
I. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT
Câu 1: Lấy một số ví dụ về cảm ứng ở thực vật thể hiện vai trò tận dụng nguồn sống trong điều kiện môi trường bất lợi.
Hướng dẫn trả lời:
Ở sa mạc, nguồn nước khan hiếm, rễ xương rồng đâm sâu vào lòng đất, vừa cố định cây, vừa tìm nguồn nước. Lá xương rồng biến thành gai nhọn để hạn chế sự thoát hơi nước.
II. CÁC HÌNH THỨC CẢM ỨNG VÀ CƠ CHẾ CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT
Câu 1: Lập bảng phân biệt các hình thức hướng động ở thực vật về tác nhân gây ra vận động, đặc điểm và vai trò của mỗi hình thức.
Hướng dẫn trả lời:
Tác nhân gây ra | Đặc điểm | Vai trò | |
Hướng sáng | Ánh sáng | Auxin tích lũy ở phía ít sáng, kích thích tế bào phía được chiếu sáng nhiều kéo dài hơn → uốn cong thân cây về phía ánh sáng | Giúp cây tìm nguồn sáng, tạo điều kiện để cây quang hợp |
Hướng hoá | Chất hoá học | Sự chênh lệch nồng độ khoáng làm thay đổi tính thấm của màng tế bào, kích thích tế bào vùng sinh trưởng của rễ phát triển | Để rễ hấp thụ các chất khoáng cần thiết có trong đất |
Hướng nước | Nước | Sự chênh lệch thế nước làm thay đổi hệ số thẩm thấu của màng tế bào, kích thích tế bào sinh trưởng ở rễ. | Để rễ hấp thụ nước có trong đất cho cây sinh trưởng và phát triển |
Hướng trọng lực | Trọng lực | Do tác động của trọng lực, auxin tích lũy nhiều ở nửa dưới mô phân sinh rễ → các tế bào ở nửa trên kéo dãn nhiều hơn và phân chia liên tục → rễ mọc dài ra hướng xuống đất |
|
Hướng tiếp xúc | Tác động cơ học đến từ một phía |
| Giúp cây bám vào giá thể và leo vươn lên cao. |
Câu 2: Kể và hoàn thành bảng về các hình thức ứng động ở thực vào vở theo mẫu dưới đây:
Hướng dẫn trả lời:
Kiểu ứng động | Khái niệm | Nguyên nhân | Cơ chế | Ví dụ |
Ứng động sinh trưởng | Là những vận động xuất hiện do tốc độ sinh trưởng và phân chia tế bào không đều ở các cơ quan, bộ phân đáp ứng, dưới tác động của các kích thích không định hướng của môi trường. | Nhiệt độ, ánh sáng theo chu kì. | Tác động lên chồi cây làm thay đổi hàm lượng giữa các hormone, gây kích thích/ức chế chồi cây sinh trưởng, hoặc tác động lên mặt trên và mặt dưới của hoa làm phân bố lại hormone dẫn đến sự tăng trưởng khác nhau, làm hoa nở hoặc khép. | Hoa bồ công anh nở khi có ánh sáng và cụp lại lúc chạng vạng tối |
Ứng động không sinh trưởng | Là những vận động thuận nghịch do sự biến đổi sức trưởng nước của cơ quan, bộ phận đáp ứng hoặc do xuất hiện sự lan truyền của kích thích trong các tế bào, mô chuyển hoá dưới tác dụng của các tác nhân cơ học, hoá học | Tác nhân cơ học, hoá học. | Tác động lên thụ thể trên màng tế bào của bộ phận tiếp nhận kích thích, truyền đến tế bào của bộ phận đáp ứng làm hoạt hoá các bơm ion, thay đổi sức trương nước của bộ phận đáp ứng. | Hiện tượng cụp lá ở cây trinh nữ |
III. ỨNG DỤNG CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT
Câu 1: Nêu một số ví dụ khác về việc vận dụng hiện tượng hướng động, ứng động trong thực tiễn sản xuất
Hướng dẫn trả lời:
Vận dụng hiện tượng hướng động trong sản xuất:
Tăng kích thước bộ rễ bằng cách làm đất tơi xốp, thoáng khí, bón phân và tưới nước xung quanh gốc
Thúc đẩy cây mầm vươn dài, tăng chiều cao: hạn chế chiếu sáng trong thời gian đầu khi hạt nảy mầm, gieo trồng với mật độ cao khi cây còn non và tỉa thưa.
Thúc đẩy cây thân leo sinh trưởng, phát triển: làm giàn, mở rộng giàn.
Vận dụng hiện tượng ứng động trong sản xuất:
Kéo dài thời gian ngủ của hạt, củ giống bằng cách giảm nhiệt độ, độ ẩm trong môi trường bảo quản, hạn chế tiếp xúc ánh sáng.
Kích thích hạt giống, củ giống nảy mầm, đánh thức chồi ngủ bật mầm bằng cách cung cấp thêm nước, tăng nhiệt độ môi trường.
Tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình ra hoa, nở hoa của các loài cây trồng bằng cách bố trí vùng trồng hợp lí, đảm bảo các yêu cầu về ánh sáng, nhiệt độ,...
LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG
Câu 1: Dựa trên cơ chế hướng động, giải thích về phản ứng hướng trọng lực dương của rễ cây trong hình 15.5 trang 92 dưới tác động của auxin.
Hướng dẫn trả lời:
Rễ sinh trưởng quay xuống theo chiều của trọng lực. Các cơ quan của thực vật sinh trưởng theo hướng khác nhau, đỉnh rễ sinh trưởng theo hướng của trọng lực, còn chồi đỉnh sinh trưởng theo hướng ngược lại.
Câu 2: Cho các hiện tượng sau: đóng mở cửa khí khổng, nở hoa của cây mười giờ, leo giàn của cây thiên lí. Các hiện tượng trên thuộc hình thức cảm ứng nào? Giải thích.
Hướng dẫn trả lời:
Các hiện tượng trên thuộc hình thức cảm ứng ứng động
Bởi vì dựa trên cơ chế hoạt động:
Tác nhân kích thích tác động lên thụ thể màng tế bào của bộ phận tiếp nhận kích thích, truyền đến tế bào của bộ phận đáp ứng làm hoạt hoá bơm ion → thay đổi sức trương nước của bộ phận đáp ứng → đóng mở khí khổng.
Tác nhân nhiệt độ, ánh sáng mang tính chu kì tác động lên chồi cây làm các hormone thay đổi hàm lượng, kích thích/ức chế sinh trưởng của chồi cây, hoặc tác động lên mặt trên và mặt dưới của hoa → phân bố lại hormone → sự tăng trưởng khác nhau của mặt trên và mặt dưới → hoa nở hoặc khép.
Câu 3: Tại sao trong quy trình làm rau mầm, người ta thường che tối khoảng 2 - 3 ngày đầu khi hạt mới nảy mầm?
Hướng dẫn trả lời:
Trong quy trình làm rau mầm, người ta thường che tối khoảng 2 - 3 ngày đầu khi hạt mới nảy mầm để thúc đẩy cây mầm vươn dài, tăng chiều cao.