Ôn tập kiến thức sinh học 11 KNTT bài 15: Cảm ứng ở thực vật

[toc:ul]

I. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT

Đáp án phân tích ví dụ:

• Ví dụ 1: Cây mọc hướng về ánh sáng

Tác nhân: ánh sáng.

Bộ phận đáp ứng kích thích: thân.

Vai trò: Cây lấy ánh sáng để quang hợp → đảm bảo các hoạt động sống diễn ra thuận lợi.

• Ví dụ 2: Cây trinh nữ cụp lá khi bị va chạm

Tác nhân: Sự tiếp xúc (va chạm).

Bộ phận đáp ứng kích thích: lá.

Vai trò: bảo vệ.

• Ví dụ 3: Tua cuốn cây mướp leo giàn

Tác nhân: Giàn tiếp xúc.

Bộ phận đáp ứng kích thích: tua cuốn

Vai trò: cây vươn lên thu nhận ánh sáng cho quá trình quang hợp.

• Ví dụ 4: Cây gọng vó bắt mồi.

Tác nhân: con mồi.

Bộ phận đáp ứng kích thích: lá.

Vai trò: bắt và tiêu hóa con mồi để lấy dinh dưỡng.

Đáp án thảo luận:

1. Khái niệm: HS đọc SGK trang 90.

2. Vai trò: Thực vật thích nghi với điều kiện sống thường xuyên thay đổi của môi trường, đảm bảo cho cây sinh trưởng và phát triển bình thường.

3. Đặc điểm:

• Diễn ra chậm và khó nhận biết.
• Chủ yếu liên quan đến sự thay đổi hàm lượng hormone hoặc sức trương nước của các tế bào.

Đáp án câu hỏi Dừng lại và suy ngẫm trang 90:

(1) Trong điều kiện thiếu ánh sáng như khi cây trồng cạnh các tòa nhà cao tầng, thân cây sẽ uốn cong ra phía ngoài (ngược hướng với tòa nhà).

(2) Cây trồng cạnh bờ ao, bờ sông… rễ cây mọc hướng về phía nguồn nước.

Kết luận:

• Cảm ứng ở thực vật là sự tiếp nhận và trả lời của thực vật đối với các kích thích từ môi trường, đảm bảo cho thực vật thích ứng với điều kiện sống thường xuyên thay đổi.
• Cảm ứng ở thực vật thường diễn ra chậm, khó nhận biết bằng mắt thường, chủ yếu liên quan đến sự thay đổi hàm lượng hormone hay sự thay đổi sức trương nước của các tế bào.

II. CÁC HÌNH THỨC CẢM ỨNG VÀ CƠ CHẾ CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT

Đáp án câu hỏi hộp Dừng lại và suy ngẫm trang 95 (bên dưới)

Đáp án cơ chế cảm ứng ở thực vật

Cơ chế hướng động: Sự thay đổi hàm lượng auxin ở hai phía đối diện nhau (so với hướng kích thích) → tốc độ dãn dài không đồng đều giữa các tế bào ở hai phía.

Cơ chế ứng động:

• Cơ chế ứng động sinh trưởng: tác nhân kích thích (cơ học, hóa học) làm hoạt hóa các bơm ion (K+, Cl-…) → thay đổi sức trưởng của bộ phận đáp ứng.
• Cơ chế ứng động sinh trưởng: tác nhân nhiệt độ, ánh sáng mang tính chu kì (ngày đêm, mùa) tác động lên chồi làm thay đổi tương quan hàm lượng giữa các hormone, gây kích thích hoặc ức chế sinh trưởng của chồi cây, hoặc tác động lên mặt trên và mặt dưới của hoa dẫn đến sự tăng trưởng khác nhau, làm hoa nở hoặc khép.

Kết luận: Cảm ứng ở thực vật gồm hai loại: hướng động và ứng động.

• Hướng động là hình thức phản ứng của cây trước tác nhân kích thích đến từ một phía. Gồm: hướng sáng, hướng hóa, hướng nước, hướng trọng lực và hướng tiếp xúc.
• Ứng động là hình thức phản ứng của cây trước tác nhân kích thích không có hướng (nhiệt độ, chu kì ngày, đêm, chu kì mùa…). Gồm hai loại: ứng động sinh trưởng và ứng động không sinh trưởng.