1. Vật phát sáng và vật được chiếu sáng
Hoạt động thực hành 1:
Vật phát sáng là: mặt trời, mặt trăng, đèn điện.
Vật được chiếu sáng là: nhà cửa, cây cối, con người, xe cộ, bàn, ghế, sách vở, lọ hoa, ...
2. Sự truyền ánh sáng
Hoạt động thực hành 1:
Khi chưa bật đèn ta không thấy viên bi, khi bật đèn sẽ thấy viên bi.
Em nhìn thấy viên bi vì có ánh sáng từ đèn pin chiếu vào viên bi làm viên bi phản chiếu ánh sáng và truyền đến mắt ta.
Có vật phát ra ánh sáng, có vật phản chiếu ánh sáng chiếu vào nó. Ánh sáng từ vật đến mắt giúp ta nhìn thấy vật.
Hoạt động thực hành 2:
Em thấy bóng đèn (vật phát sáng) khi nhìn vào đầu kia của ống.
Nếu uốn cong ống và làm lại như trên, em không thấy bóng đèn.
Khi ống bị uốn cong, em không thấy bóng đèn bởi vì ống bị cong đã che mất ánh sáng từ bóng đèn hay ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.
Câu hỏi vận dụng:
Vật phát sáng trong hình là mặt trời.
Người đứng bên đường nhìn thấy ô tô bởi ô tô đã phản chiếu ánh sáng từ mặt trời và truyền đến mắt người.
Để thấy ô tô vào ban đêm cần có ánh sáng từ bóng đèn điện.
3. Vật cho ánh sáng truyền qua và vật cản ánh sáng
Hoạt động thực hành 1:
| Loại ngôi sao | Hiện tượng trên tấm nhựa trắng | Cho/ Không cho ánh sáng truyền qua |
| Nhựa trong | Có ánh sáng | Cho ánh sáng truyền qua |
| Nhựa đen | Có bóng hình ngôi sao màu đen | Không cho ánh sáng truyền qua |
| Bìa cứng | Có bóng hình ngôi sao màu đen | Không cho ánh sáng truyền qua |
Hoạt động thực hành 2:
Ở thí nghiệm hình 6, trên tấm nhựa trắng có bóng của ngôi sao nhựa đen và ngôi sao bìa cứng vì ngôi sao nhựa đen và ngôi sao bìa cứng là vật cản sáng nên khi được bóng đèn chiếu sáng thì trên tấm nhựa trắng sẽ xuất hiện bóng.
Khi được chiếu sáng thì phía sau của vật cản ánh sáng có bóng của vật đó.
Dự đoán sự thay đổi kích thước bóng của ngôi sao:
- Di chuyển đèn lại gần ngôi sao: bóng lớn dần.
- Di chuyển đèn ra xa ngôi sao: bóng nhỏ dần.
- Di chuyển ngôi sao lại gần tấm nhựa trắng: bóng nhỏ dần.
- Di chuyển ngôi sao ra xa tấm nhựa trắng: bóng lớn dần.
Em rút ra kết luận: Bóng của một vật thay đổi kích thước khi vị trí của vật hoặc của vật phát sáng thay đổi. Bóng lớn dần khi khoảng cách giữa vật và vật phát sáng nhỏ dần, bóng nhỏ dần khi khoảng cách giữa vật và vật phát sáng xa dần.
câu hỏi vận dụng:
Câu 1:
Bộ phận của đồ vật cho ánh sáng truyền qua
a - Thông phong bằng thủy tinh
b - Mặt kính đồng hồ
c - Thành bể cá
d - Mặt kính của bức tranh
Không dùng các bộ phận đó bằng vật cản sáng vì chúng ta sẽ không quan sát được ánh sáng từ đèn, số chỉ đồng hồ, cá cảnh hay bức tranh do không có ánh sáng chiếu đến vật làm phản xạ lại truyền đến mắt ta.
Một số vật cản sáng mà em biết: rèm che, tấm chắn nắng ở ô tô, bịt mắt, ...
Câu 2.
Vì khi được chiếu sáng thì phía sau của vật cản ánh sáng có bóng của vật đó, mà ánh sáng từ mặt trời chiếu sau lưng em nên bóng sẽ có ở trước mặt (phía sau của sau người em là phía trước của em).
Câu 3.
Buổi sáng mùa hè, bóng của ngôi nhà đổ về hướng tây.
Vì nhà bạn Minh quay về hướng nam nên buối sáng khi mặt trời mọc ánh sáng sẽ chiếu thẳng vào mặt bên phía đông, phía mặt bên còn lại của ngôi nhà (tức là phía Tây) sẽ là bóng của ngôi nhà.
Câu 4.
Có những ngày trời đang nắng bỗng tối sầm, sau ít phút lại thấy nắng vì khi có mây (vật cản sáng) sẽ tạo thành bóng khiến cho trời tối sầm, khi mây đi qua trời sẽ có nắng lại.