Soạn chuyên đề học tập ngữ văn 10 CTST phần 2: Viết báo cáo và thuyết trình kết quả nghiên cứu về một vấn đề văn học dân gian

I. Viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn học dân gian

1. Đọc ngữ liệu tham khảo, tìm hiểu cách viết báo cáo 

Câu hỏi 1 : Trả lời câu hỏi 

• Bài báo cáo nghiên cứu về vấn đề gì? Câu hói nghiên cứu là gì?
• Tóm tắt ý chính của bài báo cáo. Từ đó, bạn hãy nhận xét về bố cục của bài báo cáo.
• Nội dung chính của phần Tóm tắt và Kết luận là gì?
• Bài báo cáo đã sử dụng hai thao tác nghiên cứu là thao tác tổng hợp lí thuyết; thao tác phân tích và tổng hợp. Hai thao tác này được thể hiện như thế nào trong bài báo cáo trên?
• Bạn hãy nhận xét về cách sử đụng cước chú và phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ trong bài báo cáo trên.
• Từ bài báo cáo, bạn hãy nêu cú pháp trình bày và cách thức sắp xếp tài liệu tham khảo.

• Bài báo cáo nghiên cứu về các phương thức biểu đạt trong câu đố và hát đố dân gian về tự nhiên của các dân tộc miền núi phía Bắc. Câu hỏi nghiên cứu: Câu đố, hát dân gian về tự nhiên của các dân tộc miền núi phía bắc có đặc điểm gì về phương thức biểu đạt?
• Tóm tắt ý chính như sau : 

Thứ nhất, Cơ sở lí luận nội dung chính: Khái niệm câu đố. dân gian, hát đổ dân gian, phương thức biểu đạt; ý nghĩa của việc tìm hiểu phương thức biểu đạt của câu đó, hát đổ dân gian về tự nhiên của một số dân tộc miền núi phía Bắc.

Thứ hai, Câu đố khám phá hiện thực bằng trực giác và liên tưởng nội dung chính: Nhờ cách chuyển nghĩa độc đảo, có cơ sở trực giác và liên tưởng, những câu đố dân gian của một số dân tộc miền núi phía Bác đã giúp người đọc khảm phá được đặc điểm của tự nhiên (qua cách nhìn, cách cảm của tác giả dân gian).

Thứ ba, Hát Đố - lối biểu đạt đồng hành lí trí và cảm xúc nội dung chính: Hát đó có phương thức biểu đạt gán liền với các hình thức đổi đáp giao duyên, thử tài của nhân dân, do vậy thường chọn những lối biếu đạt giàu tính lí trí, logic, sảng tạo bắt ngờ, qua đó, tạo báu không khí hoà hợp, nghĩa tình.

Thứ tư, Kết luận nội dung chính: Khẳng định sự độc đáo, thú vị trong phương thức biểu đạt của câu đố, hát đố về tự nhiên của một số dân tộc miền núi phía Bắc; giá trị thẩm mi của các hình thức diễn xướng dân gian này.

• Nội dung chính của phần Tóm tắt: nêu bối cảnh, câu hỏi nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu. Nội dung chính của phần Kết luận: khái quát lại kết quả nghiên cứu; trả lời cho câu hỏi nghiên cứu đã đặt ra ở đầu bài.
• Hai phương pháp nghiên cứu trong bài báo cáo được thể hiện như sau:

 Phương pháp tổng hợp lý thuyết: đọc các tài liệu nghiên cứu để tổng hợp khái quát khái niệm câu đố dân gian, hất đổ dân gian, phương thức biểu đạt, thể hiện trong mục 1 của bài báo cáo.

Phương pháp phân tích và tổng hợp phần tích những câu đố dân gian, câu hát đố dân gian cụ thể của một số dân tộc miền núi phía Bắc, từ đó khái quát, tổng hợp những phương thức biểu đạt đặc trưng của các hình thức diễn xuống dân gian này, nhận xét, đánh giá về giá trị biểu đạt và thẩm mĩ của chúng. Phương pháp này thể hiện chủ yếu ở mục 2 và mục 3 của bài báo cáo.

• Các cước chú và phương tiện phi giao tiếp ngôn ngữ được sử dụng phù hợp, liên kết với nội dung của bài báo cáo; góp phần bổ sung thông tin để làm rõ nội dung kết quả nghiên cứu.
• Các tài liệu tham khảo trong bài báo cáo là dạng tài liệu sách giấy đã được xuất bản, được sắp xếp theo tên tác giả (trình tự ABC). Cú pháp trình bày các mục tài liệu tham khảo Tên tác giả (năm xuất bản), Tên Sách, NXB, Nơi xuất bản