Soạn chuyên đề học tập ngữ văn 10 KNTT phần 2: Viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn học dân gian về một vấn đề

I. Cách triển khai báo cáo nghiên cứu theo từng loại đề tài 

1. Nghiên cứu một tác phẩm văn học dân gian 

a. Nghiên cứu một truyện cổ tích 

b. Nghiên cứu một chùm ca dao 

Câu hỏi 1 : Đọc bài tham khảo về bài ca dao " Trong đầm gì đẹp bằng sen" và trả lời các câu hỏi sau :

•   Màu sắc nghiên cứu của bài viết đã được thể hiện như thế nào qua những nhận xét ban đầu này?
•  Trong nghiên cứu về ca dao, việc so sánh các dị bản có ý nghĩa gì?
•   Việc đối thoại với các ý kiến đánh giá khác về đối tượng nghiên cứu có ý nghĩa gì?
•   Việc đặt bài ca dao vào những tương quan khác nhau có thể giúp người viết khám phá được điều thú vị gì ở tác phẩm?
•  Tính chất nghiên cứu của bài viết đã được thể hiện như thế nào qua sự đánh giá tổng hợp về giá trị tác phẩm?

Hướng dẫn trả lời: 

•  Màu sắc nghiên cứu của bài viết được thể hiện phong phú và đa dạng thông qua các nhận xét ban đầu về các dị bản của bài ca dao.
• Việc so sánh các dị bản có ý nghĩa như sau:

Thể hiện sự quan tâm của người dân tới ca dao dân ca truyền thống của dân tộc.
Thể hiện được sự đa dạng và giàu có trong ngôn ngữ tiếng Việt.
Thể hiện được sự phong phú và vẻ đẹp tuyệt vời của một bài ca dao ngắn, qua đó cũng thể hiện thông qua các bài ca dao vẻ đẹp của thiên nhiên là không giới hạn những mĩ từ để ca gợi vẻ đẹp đó.
Thể hiện được nét đẹp truyền thống từ xa xưa mà ông cha ta đã răn dạy

• ...............
• Việc đối thoại với các ý kiến đánh giá khác về đối tượng nghiên cứu có ý nghĩa như sau:
• Giúp cho việc nghiên cứu trở nên hấp dẫn và thú vị hơn.
•  Việc nghiên cứu và xác định được kết quả/ câu trả lời lí giải cho những ý kiến đánh giá đó giúp cho việc nghiên cứu trở nên ý nghĩa và có kết quả thực tiễn.
• Tiếp thu được các luồng kiến khác nhau tạo nên sự đa dạng về ý nghĩa của bài nghiên cứu khoa học

................

• Việc đặt bài ca dao vào những tương quan khác nhau có thể giúp người viết khám phá được điều sau ở tác phẩm:
• Giúp cho người đọc nhìn nhận tác phẩm ở nhiều khía cạnh khác nhau.
• Khám phá được nhiều ý nghĩa và cách thức sáng tạo tác phẩm.
•  Hiểu sâu hơn về ý nghĩa và nội dung tác phẩm.
•  Hiểu được giá trị nghệ thuật dân gian
•  .......
• Tính chất nghiên cứu của bài viết đã được thể hiện qua sự đánh giá tổng hợp về giá trị tác phẩm như sau:

 Về nội dung và ý nghĩa tượng trưng của tác phẩm: phản ánh trung thực dưới hình thức cách điệu và thi vị hóa sự sống và lẽ sống của con người.

 Về mặt cấu tứ: sử dụng kết hợp với các mức độ khác nhau của hai lối cấu tứ truyền thống.

 Về thủ pháp nghệ thuật: sử dụng biện pháp nghệ thuật ẩn dụ làm nổi bật cấu trúc hình sắc của sự vật.

2. Nghiên cứu một loại hình tượng hoặc một loại chi tiết trong tác phẩm văn học dân gian 

a. Nghiên cứu một loại hình tượng nhân vật trong truyện cổ dân gian 

b. Nghiên cứu một loại hình tượng trong thơ ca dân gian 

c. Nghiên cứu một loại chi tiết trong truyện cổ dân gian 

3. Nghiên cứu một lễ hội dân gian 

Câu hỏi 2 : Đọc bài tham khảo " Hội Gióng và nghệ thuật xướng anh hùng xướng ca" và trả lời các câu hỏi sau : 

• Nhận định chung về hội Gióng 
• Phân tích tính chất và ý nghĩa các hoạt động trong lễ hội 
• Nêu kết quả khảo sát, tìm hiểu nguồn gốc của một số danh xưng và hoạt động lễ hội có liên quan đến hội Gióng  

Hướng dẫn trả lời: 

• Nhận định chung về hội Gióng: Hội Gióng tập trung tất cả những khả năng nghệ thuật của nhân dân thời cổ để diễn tả uy lực của người anh hùng làng Gióng và cuộc chiến đấu thần kì của nhân dân chống giặc Ân.
• Phân tích tính chất và ý nghĩa : lễ hội nhằm ghi nhớ và lưu truyền tới thế hệ tương lai về truyền thống đánh giặc giữ nước của cha ông ta; ca ngợi và tưởng nhớ các vị anh hùng thời xưa.
• Kết luận : Đưa ra nhận định tổng hợp về hội Gióng và nêu định hướng chung đối với việc nghiên cứu một lễ hội văn hóa dân gian.