Soạn mới giáo án Lịch sử 10 kết nối tri thức bài 6: Một số nền văn minh phương tây thời kì cổ - trung đại

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV dẫn dắt HS:

+ Các nền văn minh phương Tây dù hình thành muộn hơn so với phương Đông nhưng do tiếp thu những thành tựu của phương Đông và thường xuyên phải đối mặt với những thách thức của môi trường nên ngày càng phát triển nhanh chóng.

+ Văn minh Hy Lạp - La Mã cổ đại với những thành tựu rực rỡ và ảnh hưởng rộng khắp của nó đã trở thành những nền tảng quan trọng cho sự hình thành và phát triển của văn minh Tây Âu trong các thời đại tiếp theo.

+ Việc tìm hiểu và nghiên cứu về những thành tựu và giá trị của các nền văn minh này sẽ giúp chúng ta hiểu biết về những mối liên hệ giữa các nền văn minh, quốc gia, dân tộc, giữa quá khứ, hiện tại và tương lai.

- GV hướng dẫn HS thảo luận cặp đôi, đọc thông tin mục 1a, quan sát Hình 2 SGK tr48-50 và trả lời câu hỏi: Nêu và phân tích cơ sở của văn minh Hy Lạp - La Mã cổ đại.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm nhỏ (4 người) và thực hiện nhiệm vụ vào Phiếu học tập số 1: Hãy so sánh về cơ sở hình thành nền văn minh Hy Lạp – La Mã cổ đại với các nền văn minh phương Đông.

- GV chia lớp thành 6 nhóm, yêu cầu các nhóm đọc thông tin mục 1b, quan sát Hình 3-8, thảo luận theo nhóm và thực hiện nhiệm vụ:

+ Nhóm 1: Tìm hiểu thành tựu của văn minh Hy Lạp - Lã Mã trên lĩnh vực chữ viết.

+ Nhóm 2: Tìm hiểu thành tựu của văn minh Hy Lạp - Lã Mã trên lĩnh vực văn học.

+ Nhóm 3: Tìm hiểu thành tựu của văn minh Hy Lạp - Lã Mã trên lĩnh vực kiến trúc, điêu khắc và hội họa.

+ Nhóm 4: Tìm hiểu thành tựu của văn minh Hy Lạp - Lã Mã trên lĩnh vực khoa học kĩ thuật.

+ Nhóm 5: Tìm hiểu thành tựu của văn minh Hy Lạp - Lã Mã trên lĩnh vực tư tưởng, tôn giáo.

+ Nhóm 6: Tìm hiểu thành tựu của văn minh Hy Lạp - Lã Mã trên lĩnh vực thể thao.

- GV hướng dẫn HS quan sát Hình 3-8:

+ Hình 3: Bảng chữ số La Mã là một trong những thành tựu quan trọng của người La Mã từ thời cổ đại mà còn được ứng dụng trong xã hội ngày nay.

+ Hình 4: Đền Pác-tê-nông được xây dựng trong khoảng những năm từ 447 đến năm 438 TCN dưới sự chỉ đạo của hai nhà kiến trúc kiệt xuất là Ich-ti-nôt và Ca-li-cra-tét. Ngôi đền là tác phẩm tiêu biểu cho kiến trúc sử dụng cột trụ với vẻ đẹp cân xứng, hài hoà, vững chắc của kiến trúc Hy Lạp.  Đây là công trình kiến trúc nổi tiếng nhất còn lại và là biểu tượng cho kiến trúc Hy Lạp cổ đại, được đánh

giá như một trong các công trình văn hoá vĩ đại nhất của thế giới.

+ Hình 5: Là vị thần của tình yêu và sắc đẹp, được đánh giá là một trong những tác phẩm điêu khắc cổ điển đẹp nhất thế giới. Những bí ẩn về tạo hình và lịch sử của bức tượng hiện nay vẫn còn nhiều tranh luận giữa các nhà sử học và nghệ thuật học.

+ Hình 6: Chủ đề của tranh trên những chiếc bình là những cảnh trong thần thoại. Các nhân vật được thể hiện giống như trong hội hoạ Ai Cập.

+ Hình 7: Pi-ta-go là nhà triết học người Hy Lạp cổ đại, định lí Pi-ta-go vẫn được sử dụng rộng rãi đến ngày nay. Bức tượng được xây dựng trên đảo Xa-mốt, một hòn đảo Hy Lạp ở vùng biển Đông A-e-ge-an, nơi được cho rằng ông đã sống những năm tháng đầu đời nhằm tôn vinh những đóng góp của ông đối với văn minh nhân loại.

+ Hình 8: Máy bắn đá của người Hy Lạp được phát minh vào đầu thế kỉ IV trước Công nguyên, được trang bị của quân đội Hy Lạp thời kì đó.

- GV trình chiếu cho HS quan sát thêm một số hình ảnh về thành tựu của văn minh Hy Lạp - La Mã cổ đại:

Đấu trường Cô-li-dê

Khải hoàn môn Công-xtan-ti-nút

Đền thần Dớt

- GV yêu cầu HS tiếp tục thảo luận theo nhóm và trả lời câu hỏi: Hãy nêu ý nghĩa những thành tựu cơ bản của nền văn minh Hy Lạp – La Mã cổ đại.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc nội dung thông tin mục 1a, 1b, quan sát Hình 2-8, đọc mục Em có biết SGK tr.48-54 và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trình bày :

+ Cơ sở hình thành nền văn minh Hy Lạp – La Mã cổ đại

+ So sánh sự khác nhau về điều kiện hình thành nền văn minh Hy Lạp – La Mã cổ đại với các nền văn minh phương Đông.

+ Các thành tựu tiêu biểu và ý nghĩa của những thành tựu đó.

- GV mời nhóm, HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

1. Tìm hiểu văn minh Hy Lạp – La Mã cổ đại

a) Cơ sở hình thành

- Điều kiện tự nhiên:

+ Hình thành trên các bán đảo Nam Âu.

+ Nhiều núi và cao nguyên,vùng, vịnh, hải cảng, đất đai khô rắn, không màu mỡ.

+ Nguồn TNTN phong phú: đồng, chì, sắt,...

- Dân cư và xã hội:

+ Từ khoảng đầu đến cuối TNK II TCN, nhiều tộc người xây dựng và mở rộng quốc gia của họ quanh Địa Trung Hải.

+ Có 2 giai cấp cơ bản: chủ nô và nô lệ. Ngoài ra còn có các tầng lớp khác như nông dân, thợ thủ công, thương nhân.

- Kinh tế:

+ Ngành kinh tế chủ đạo là thủ công nghiệp  và thương nghiệp.

+ Nông nghiệp có vai trò nhất định ở La Mã với nền kinh tế điền trang.

- Chính trị:

+ Từ khoảng cuối TNK III TCN, cư dân ở Hy Lạp đã xây dựng các nhà nước đầu tiên. + Trong thế kỉ VIII - IV TCN, những thành bang theo thể chế cộng hòa đã hình thành tại Hy Lạp.

+ Khoảng giữa TK VIII TCN, thành bang La Mã được thành lập, chế độ cộng hòa được thiết lập đến cuối TK I TCN. Từ năm 27 TCN, thời kì đế chế bắt đầu kéo dài đến khi đế quốc Tây La Mã sụp đổ.

- Sự tiếp thu các thành tựu văn minh phương Đông: tiếp thu trên các lĩnh vực như kĩ thuật chế tác và sản xuất thủ công nghiệp, chữ viết, văn học, nghệ thuật kiến trúc.

- Kết quả Phiếu học tập số 1: Đính kèm bảng bên dưới hoạt động.

b) Thành tựu cơ bản

- Chữ viết:

+ Bảng chữ cái Hy Lạp với 24 chữ cái.

+ Người La Mã xây dựng chữ La-tinh, là văn tự chữ cái được sử dụng phổ biến nhất trên thế giới.

- Văn học:

+ Nguồn cảm hứng và đề tài phong phú bắt nguồn từ thần thoại.

+ Thơ, văn xuôi và kịch đạt được nhiều thành tựu rực rỡ.

- Kiến trúc, điêu khắc và hội họa

+ Công trình kiến trúc tiêu biểu: Đền Pác-tê-nông, Đền thờ thần Dớt,...

+ Điêu khắc, hội họa: Lực sĩ ném đĩa, Tượng A-tê-na, tượng thần Vệ nữ thành Mi-lô.

- Khoa học kĩ thuật:

+ Thiên văn học: Nhận ra Trái đất hình cầu, Mặt trời và các thiên thể chuyển động quanh Trái đất; biết tính lịch theo chu kì chuyển động của Mặt trời.

+ Toán học, vật lí: các nhà khoa học Hy Lạp (Ta-lét, Pi-ta-go, Ác-si-mét,...) đã có đóng góp trong nhiều ngành khoa học khác nhau.

+ Y học: chuẩn đoán và chữa bệnh bằng thuốc, giải phẫu, gây mê.

+ Sử học: Hy Lạp với sử gia Hê-rô-dốt. Sử La Mã với nhiều nhà sử học Pô-li-bi-út.

+ Ứng dụng KHKT vào thực tiễn đời sống: chế tạo bê tông, sử dụng hệ thống đòn bẩy, chế tạo máy bắn đá,...

- Tư tưởng: là quê hương của triết học phương Tây, gắn liền với cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm.

- Tôn giáo:

+ Thờ đa thần.

+ Ảnh hưởng đối với đời sống văn hóa phương Tây sau này.

- Thể thao: Nhiều sự kiện thể thao cổ đại là cơ sở, nền tảng cho nhân loại ngày nay.

à

+ Góp phần vào sự phát triển rực rỡ của nền văn minh phương Tây.

+ Đặt nền móng cho sự phát triển nhiều lĩnh vực của văn minh nhân loại.