Giải chi tiết chuyên đề Lịch sử 11 cánh diều mới chuyên đề 2 Chiến tranh và hòa bình trong thế kỉ XX (P2)

II. Chiến tranh và hòa bình từ say năm 1945 đến nay

1. Chiến tranh lạnh ( 1947- 1989)

a) Nguyên nhân, đặc điểm 

Câu hỏi: Đọc thông tin tư liệu và quan sát hình 8,9, nêu những nét chính về nguyên nhân và đặc điểm Chiến tranh lạnh.

Trả lời:

-Nguyên nhân: Mâu thuẫn về mục tiêu và lợi ích giữa hai nước siêu cường.

- Đặc điểm: Tổng thống Mỹ Tơ-ru-man đã phát động cuộc chiến tranh lạnh chống Liên Xô và các nước XHCN. Để triển khai Mỹ đac công bố kế hoạch Mác - san( 6- 1947), NATO ( 1949),.. để đáp trả Liên Xô và các nước XHCN Đông Âu thành lập SEV, Vác- xa- va ( 5-1955). Cuộc đối đầu giữa hai phe kéo dài từ năm 1947- 1989.

+ Chiến tranh lạnh chi phối quan hệ quốc tế toàn cầu

+ Cuộc đối đàu giưa hai hệ tư tưởng Tư bản chủ nghĩa do Mỹ đứng đầu và XHCN do Liên Xô đứng đầu.

+ Cuộc đối dầu diễn ra thuộc hầu hết các lĩnh vực như kinh tế, chính trị,..

+ Thế giới luôn ở trọng trạng thái căng thẳng.

b) Hậu quả

Câu hỏi: Đọc thông tin, đánh giá những hậu quả của Chiến tranh lạnh đối với thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng.

Trả lời:

- Đối với thế giới:

• Đưa đến việc phân chia hai hệ thống chính trị, làm cho quan hệ quốc tế căng thẳng với các cuộc xung đột cục bộ, chạy đua vũ trang.
• Nhiều quốc gia bị lôi vào vòng xoáy.
• Dẫn tới chạy đua vũ trang trong nhiều năm, gây thiệt hại to lớn về kinh tế, thiệt hại về sức người, sức của.

- Đối với Việt Nam:

• Tác động đến cuộc đấu tranh giành giải phóng dân tộc VN thế kỉ XX,
• Gây ra tình trạng chia cắt lãnh thổ VN từ năm 1954- 1975.
• Sau năm 1975 chiến tranh lạnh gây nhiều khó khăn cho hội nhập quốc tế, đặc biệt chính sách bao vây, cấm vận của Mỹ.

c) Nguyên nhân kết thúc chiến tranh lạnh và tác động

Câu hỏi: Đọc thông tin, tư liệu hiệu quả và quan sát các hình 10, 11, phân tích nguyên nhân kết thúc Chiến tranh lạnh và tác động đối với thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng.

Trả lời:

- Nguyên nhân kết thúc:

• Những tổn thất của Mỹ và Liên Xô với các cuộc chạy đua vũ trang gây suy yếu sức mạnh hai nước.
• Trong bối cảnh các nước mới NICS đã tận dụng thời cơ để vươn lên về kinh tế, kĩ thuật, sự cạnh tranh của các nền kinh tế mới nổi đặt ra yêu cầu phải kết thúc chiến tranh lạnh.
• Tác động của cách mạng khoa học - kĩ thuaath, xu thế toàn cầu hóa.

- Tác động: 

• Đối với thế giới: tác động lớn đến quan hệ quốc tế. Chiến tranh kết thúc tác động tới quá trình hợp tác quốc tê và khu vực.
• Đối với Việt Nam: Tạo ra xu thế hòa bình, hòa hoãn trong quan hệ quốc tế, gips VN giải quyết nhiều vấn đề đối ngoại, tạo ra bối cảnh quốc tế mới cho sự hội nhập và phát triển. tạo điều kiện cho VN phát triển kinh tế, xã hội.

2. Chiến tranh, xung đột quân sự sau Chiến tranh lạnh

a) Các cuộc nội chiến, xung đột quân sự khu vực

Câu hỏi: Đọc thông tin va quan sát hình 12, nêu nét chính về các cuộc nội chiến và xung đột quân sự khu vực sau Chiến tranh lạnh.

Trả lời:

- Nhiều bất ổn như bán đảo Triều Tiên, Trung Đông, Ban - căng,..

- Chiến tranh vùng Vịnh, Bốt-xni-a ( 1992-1995),..

b) Cuộc chiến tranh chống khủng bố toàn cầu

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình 13,14, trình bày những nét chính về cuộc tấn công khủng bố ngày 11-9-2001 và cuộc chiến chống khủng bố toàn cầu Mỹ.

Trả lời:

- Cuộc khủng bố ngày 11- 9-2001: Thành viên An - kê- đa đa cướp 4 máy bay và tấn công tự sát vào các mục tiêu kinh tế, chính trị, quân sự Mỹ vào TTTM lầu năm góc, gây thiệt hại 3000 người.

- Cuộc chiến tranh chống khủng bố toàn cầu: Chiến tranh Áp-ga-ni-xtan (2001-2021), Chiến tranh I- rắc ( 2003- 2011)..

3.  Đấu tranh vì hòa bình của nhân dân thế giới

a) Đấu tranh chống chạy đua vũ trang, vì hòa bình của nhân dân thế giới trong Chiến tranh lạnh

Câu hỏi: Đọc thông tin tư liệu và quan sát hình 15, trình bày nét chính về cuộc đấu tranh chống chạy đua vũ trang, vì hòa bình của nhân dân thế giới trong Chiến tranh lạnh.

Trả lời:

- Phong trào  bắt đầu từ năm 50 của thế kỉ XX với các cuộc vận động phổ biến chó vũ khi nguyên tử diễn ra ở Nhật Bản, Châu Âu,..

- Đại hội hòa bình năm 1949 tổ chức ở Pari với 2000 đại biểu đến từ 75 quốc gia ra đời họi đồng Hòa Bình thế giới năm 1950.

b) Phong trào quốc tế ủng hộ cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, ủng hộ cuộc kháng chiến  chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam

Câu hỏi: Đọc thông tin tư liệu và quan sát các hình 16,17, nêu nét chính về phong trào quốc tế ủng hộ cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, ủng hộ cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam.

Trả lời:

- Liên hợp quốc thông qua nghị quyết " Tuyên bố về việc trao trả độc lập cho các quốc gia và dân tộc thuộc đia.

- Cuộc chiến Việt Nam chống Myc thu hút dư luận thế giới. Vào năm 1965 biểu tình được nổ ra nhằm lên án Mỹ leo thang trong cuộc chiến ở Việt Nam. Đại hội Hòa Bình đã kêu gọi Mỹ rút hết quân tại Việt Nam.

c) Đấu tranh vì hòa bình của nhân dân thế giới sau Chiến tranh lạnh

Câu hỏi: Giải thích vì sao cuộc đấu tranh vì hòa bình của nhân dân thế giới vẫn tiếp diễn sau khi Chiến tranh lạnh kết thúc.

Trả lời:

Do Mỹ và đồng minh mở rộng cuộc chiến chống khủng bố toàn cầu, an ninh và chủ quyền của nhiều quốc gia bị đe dọa.Nguy cơ chiến tranh vẫn tiềm ẩn ở nhiều khu vực như Triều Tiên, Ban - căng,.. 

LUYỆN TẬP

Câu 1: So sánh nguyên nhân và tác động của hai cuộc chiến tranh thế giới. Theo em vì sao có sự khác nhau đó?

Trả lời:

- Giống nhau: Chiến tranh thế giới thứ nhất và chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ đều bắt nguồn từ mâu thuẫn của các nước đế quốc về bởi vì do những vấn đề thị trường và thuộc địa, khi mâu thuẫn đó đã đạt đến đỉnh cao không thể giải quyết được dẫn đến chiến tranh bùng nổ.

- Khác nhau:

• Chiến tranh thứ nhất bùng nổ là bởi vì sự tham chiến của hai phe là phe Liên minh (Đức, Áo-Hung, I-ta-li-a). Chiến tranh thứ hai bùng nổ là bởi vì mâu thuẫn giữa mặt trận đồng minh chống phát xít và phe phát xít (cụ thể như các nước Đức, Nhật, I-ta-li-a).
• Chiến tranh thế giới thứ nhất chỉ có các nước tư bản tham chiến, Chiến tranh thế giới thứ hai diễn ra thì đã có cả sự tham gia của phe đối lập với tư bản chủ nghĩa đó là chủ nghĩa xã hội Liên Xô.

Ta nhận thấy rằng, về cơ bản thì sự khác biệt cơ bản nhất giữa hai cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất và thứ hai đó là chiến tranh thế giới thứ hai có sự tham chiến của Liên Xô.

Câu 2. Đọc thông tin, tư liệu và quan sát kênh hình trong bài, hoàn thành bảng sau về cuộc đấu tranh vì hòa bình của nhân dân thế giới:

Trả lời:

VẬN DỤNG

Câu 3. Theo em, cuộc đấu tranh vì hòa bình của nhân dân thế giới trong thế kỉ XX đã có những đóng góp gì đối với lịch sử nhân loại?

Trả lời: