Giải chi tiết Công dân 9 KNTT bài 1 Sống có lí tưởng

MỞ ĐẦU

Em hãy chỉ ra những ca từ thể hiện ước muốn của nhân vật trong lời bài hát sau và cho biết ý nghĩa của những ước muốn đó

“Nếu là chim tôi sẽ là loài bồ câu trắng

Nếu là hoa tôi sẽ là một đoá hướng dương

Nếu là mây tôi sẽ là một vầng mây ấm

Là người tôi sẽ chết cho quê hương”

(“Tự nguyện”, nhạc và lời: Trương Quốc Khánh)

Bài làm chi tiết:

Ở đây, tác giả đã sử dụng phép điệp cấu trúc “Nếu là…” để thể hiện ước muốn của nhân vật. 

+ Bồ câu trắng biểu hiện cho một khát vọng hoà bình, tình hữu nghị và tinh thần đoàn kết. 

+ Đoá hướng dương là loài hoa luôn hướng về phía mặt trời, chỉ những con người hướng đến những lý tưởng sống cao đẹp, những gì đẹp đẽ nhất.

Thông qua những hình ảnh rất thơ nhưng cũng rất chân thật, gần gũi trên, tác giả đã thể hiện được khát vọng mạnh mẽ về lý tưởng sống: vượt qua khó khăn, thách thức, luôn cống hiến, sẵn sàng hi sinh vì hoà bình, độc lập của dân tộc

1. KHÁI NIỆM, Ý NGHĨA CỦA VIỆC SỐNG LÍ TƯỞNG

Em hãy đọc các thông tin sau và trả lời câu hỏi:

Câu hỏi thông tin 1:

a. Em hãy nêu mong muốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong thông tin trên.

b. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thực hiện mong muốn trên như thế nào? Ý nghĩa mong muốn đó với dân tộc Việt Nam?

Bài làm chi tiết:

a. Từ những thông tin trên em thấy được mong muốn tột bậc của Chủ tịch Hồ Chí Minh là làm cho đất nước ta được hoàn toàn độc lập, nhân dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành.

b. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thực hiện mong muốn bằng cách: phải gắng sức làm, như một người lính vâng mệnh lệnh của quốc dân ra trước mặt trận. 

Ý nghĩa mong muốn đó với dân tộc : thể hiện tinh thần yêu nước quật cường, vì nước vì dân, không quản ngại khó khăn, nêu cao tinh thần vì dân quên mình, vì nhân dân phục vụ của Người. 

Câu hỏi thông tin 2:

a. Em hãy chỉ ra mục đích sống của bác sĩ Đặng Thùy Trâm và đồng đội.

b. Chi tiết nào trong những dòng nhật kí trên thể hiện suy nghĩ và hành động để đạt được mục đích đó?

c. Em hãy cho biết thế nào là sống có lí tưởng và ý nghĩa của sống có lí tưởng.

Bài làm chi tiết:

a. Mục đích sống của bác sĩ Đặng Thuỳ Trâm và đồng đội chính là chiến đấu cho Tổ quốc “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”, chiến đấu vì ngày mai của dân tộc, dâng trọn cuộc đời cho Tổ quốc

b. Những chi tiết thể hiện suy nghĩ, hành động đó là: 

+ “chớ được cúi đầu trước giông tố”

+ “bằng nghị lực, niềm tin ở chính nghĩa, bằng lý tưởng cuộc đời mình mà đi tiếp những bước đường gai góc gian lao”

+ “ngẩng cao đầu mà sống”

+ “hi sinh còn dễ dàng hơn ăn một bát cơm

+, “bền gan chiến đấu”

+ “con sống, chiến đấu và nghĩ rằng mình sẽ ngã xuống vì ngày mai của dân tộc”

+ “tự hào vì đã dâng trọn đời mình cho Tổ quốc” 

c. Trước hết em hiểu lý tưởng là suy nghĩ và định hướng hành động của mỗi người, đó là đích đến của con người muốn đến và được bắt đầu từ nhận thức, quan điểm sống và những hành động mang tính tích cực là điểm cuối cùng. 

=> Sống có lý tưởng là sống có định hướng rõ ràng, luôn vững vàng, cố gắng vươn mình và vượt qua mọi khó khăn chạm đến thành công. 

Ý nghĩa của sống có lý tưởng chính là: một động lực to lớn giúp chúng ta dù gặp khó khăn hay thách thức gì cũng có thể vượt qua và hiện thực ước mơ của mình. Bởi lý tưởng sống giúp con người luôn sống tích cực, mong muốn khám phá và tự hoàn thiện bản thân. Khi mỗi cá nhân đều có một lý tưởng sống rõ ràng sẽ góp phần tạo ra một xã hội phát triển, hạnh phúc và văn minh.

2. LÝ TƯỞNG SỐNG CỦA THANH NIÊN VIỆT NAM NGÀY NAY

Em hãy đọc các thông tin sau và trả lời câu hỏi:

a. Dựa vào các thông tin trên, em hãy xác định nhiệm vụ của thanh niên Việt Nam và những thanh niên cần phải làm để thực hiện nhiệm vụ đó.

b. Theo em, học sinh cần làm gì để thực hiện nhiệm vụ của thanh niên Việt Nam ngày nay?

Bài làm chi tiết:

a. Nhiệm vụ của thanh niên Việt Nam là: xung phong đến những nơi khó khăn gian khổ nhất, nơi nào người khác làm ít kết quả, thanh niên phải xung phong đến làm cho tốt, luôn rèn luyện đạo đức cách mạng. 

Những việc cần làm để thực hiện được những nhiệm vụ đó:

+ cần phải nắm vững điều lệ của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh

+ luôn phấn đấu vì lý tưởng của Đảng, của Bác Hồ vĩ đại

+ tích cực học tập, lao động rèn luyện, phát triển bản thân, tham gia các hoạt động xã hội, góp phần xây dựng quê hương, bảo vê đất nước

+ thực hiện nghiêm chủ trương, đường lối, chỉ đạo của nhà nước, chấp hành các quy định, điều lệ của Đoàn

b. Là một người học sinh còn đang ngồi trên ghế nhà trường, em cần tích cực học tập, trau dồi tri thức, chăm chỉ rèn luyện bản thân, lối sống, xây dựng hành vi, phát triển nhân cách, học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, sử dụng tiếng nói của bản thân, của một đoàn viên trong đội ngũ Đoàn Thanh niên để tuyên truyền lối sống tích cực, sinh hoạt Đoàn, góp phần xây dựng đội ngũ Đoàn viên ưu tú. 

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em đồng tình hay không đồng tình với quan điểm nào dưới đây? Vì sao?

a. Tất cả những người sống có mục đích đều là những người sống có lí tưởng.

b. Người sống có lý tưởng là người luôn suy nghĩ và hành động để thực hiện mục tiêu chung của dân tộc

c. Những ai tích cực làm giàu đều là người sống có lý tưởng.

d. Ở mỗi thời đại khác nhau, con người có lý tưởng sống khác nhau.

e. Người sống có lý tưởng là người có nhiều ước mơ, hoài bão.

g. Đối với học sinh, tích cực học tập để mai sau lập nghiệp, góp phần xây dựng quê hương, đất nước chính là sống có lý tưởng

Bài làm chi tiết:

a. Không đồng ý. 

Theo em sống có lý tưởng là khi mà con người có mục đích sống cao đẹp chứ không đơn thuần chỉ dừng lại ở việc sống có mục đích

b. Đồng ý. 

Vì sống có lý tưởng luôn là động lực giúp mỗi chúng ta phấn đấu đạt được mục tiêu của cuộc đời, góp phần xây dựng Tổ quốc giàu mạnh, văn minh, phù hợp với mục tiêu phát triển của đất nước.

c. Không hoàn toàn đồng ý. 

Những người sống có lý tưởng không chỉ xuất phát từ nhu cầu vật chất mà còn xuất phát từ mong ước, nguyện vọng giản đơn của bản thân, thoả mãn những nhu cầu trên nhiều phương diện, không chỉ riêng về vật chất

d. Đồng ý. 

Ví dụ như trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, lý tưởng của những con người lúc đó là khát vọng hoà bình, độc lập cho dân tộc, dân sinh cơm áo gạo tiền. Nhưng trong thời đại bây giờ, khi đất nước dành độc lập, hoà bình thì lý tưởng được chuyển hoá thành xây dựng đất nước giàu mạnh, dân chủ, văn minh, nâng cao chất lượng đời sống cho nhân dân

e. Không đồng ý. 

Vì đôi khi sẽ có những người có ước mơ, hoài bão không cao đẹp, không có hành động thực tiễn để thực hiện ước mơ, hoài bão đó thì không được gọi là người sống có lý tưởng

g. Đồng ý. 

Bởi trong quá trình đó, học sinh sẽ tích luỹ cho bản thân những tri thức quan trọng, phục vụ cho việc thực hiện hoá lý tưởng.

Câu 2: Từ quan điểm dưới đây, em hãy viết bài thuyết trình về ý nghĩa của việc sống có lí tưởng:

Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng kiên định thì không có cuộc sống.

(Lev Nikolayevich Tolsoy)

Bài làm chi tiết:

Lí tưởng là ngọn đèn soi sáng con đường, là kim chỉ nam cho mỗi người trong cuộc sống. Khi con người có lí tưởng, họ sẽ có mục tiêu phấn đấu rõ ràng, có động lực để vượt qua khó khăn, thử thách và đạt được thành công.

Sống có lí tưởng giúp con người hoàn thiện bản thân. Khi theo đuổi lí tưởng, con người sẽ không ngừng học hỏi, rèn luyện để trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình. Sống có lí tưởng cũng giúp con người cống hiến cho xã hội. Khi con người sống có lí tưởng cao đẹp, họ sẽ hướng tới mục tiêu chung của cộng đồng, góp phần xây dựng xã hội tốt đẹp hơn.

Vậy làm thế nào để sống có lí tưởng?

Đầu tiên, mỗi người cần xác định mục tiêu sống của bản thân. Mục tiêu sống là nền tảng để hình thành lí tưởng. Sau khi đã xác định được mục tiêu sống, mỗi người cần học hỏi những tấm gương sáng, những người đã thành công trong việc theo đuổi lí tưởng của họ.

Tiếp theo, mỗi người cần rèn luyện bản thân. Cần rèn luyện các phẩm chất đạo đức và trí tuệ để có thể thực hiện lí tưởng của mình. Cuối cùng, mỗi người cần kiên trì theo đuổi lí tưởng. Sẽ có nhiều khó khăn, thử thách khi theo đuổi lí tưởng, nhưng hãy kiên trì và không bao giờ bỏ cuộc.

Sống có lí tưởng là điều vô cùng quan trọng đối với mỗi người. Nó giúp con người có định hướng rõ ràng, có động lực để phấn đấu và hoàn thiện bản thân. Hãy tìm cho mình một lí tưởng cao đẹp và sống hết mình vì lí tưởng đó.

Câu 3: Em hãy nhận xét về việc làm của thanh niên trong các bức ảnh dưới đây và nêu ý nghĩa của những việc làm đó.

Bài làm chi tiết:

Bức tranh 1: Phát động và tổ chức cuộc thi “Hành trình thanh niên khởi nghiệp” => tìm ra những nhân tài, những người trẻ đầy tài năng, nhiệt huyết, sáng tạo và đầy  triển vọng.

Bức tranh 2: Thanh niên xây dựng và bảo vệ Tổ quốc 

=> nêu cao lòng yêu nước, ý chí quyết tâm gìn giữ giang sơn bờ cõi

Bức tranh 3: Thanh niên Việt Nam trồng cây, tham gia tình nguyện, bảo vệ môi trường

=> thái độ tích cực trong việc bảo vệ môi trường, nhận thức về sự thiết yếu của môi trường đối với việc xây dựng và phát triển đất nước

Bức tranh 4: Tích cực ứng dụng STEAM, STEM, trải nghiệm hoạt động giáo dục tích cực, đồng hành cùng học sinh Việt Nam trong sự nghiệp giáo dục 

=> ứng dụng khoa học công nghệ trong hoạt động trải nghiệm, dạy học thông qua hoạt động robotic, lập trình, đóng góp vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước

Câu 4: Em hãy kể về một tấm gương thanh niên Việt Nam tiêu biểu trong hoạt động học tập/ nghiên cứu khoa học/ khởi nghiệp/ thiện nguyện… và rút ra bài học cho bản thân.

Bài làm chi tiết:

Nguyễn Hoàng Long, sinh năm 1993, là một thanh niên Việt Nam tiêu biểu với dự án "Cơm 0 đồng" đầy ý nghĩa. Dự án được khởi động từ năm 2020, với mục đích hỗ trợ những người lao động nghèo, người bán vé số, người vô gia cư có một bữa ăn miễn phí, đầy đủ dinh dưỡng. "Cơm 0 đồng" đã giúp đỡ hàng chục nghìn người có bữa ăn ấm áp.

Dự án lan tỏa mạnh mẽ, được nhân rộng ở nhiều tỉnh thành trên cả nước.

Nguyễn Hoàng Long được vinh danh là "Thanh niên tiêu biểu toàn quốc", "Gương sáng tuổi trẻ Việt Nam".

Bản thân em sẽ: Học tập và rèn luyện để trở thành một người có ích cho xã hội, tham gia các hoạt động thiện nguyện, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn, lan tỏa những giá trị tốt đẹp, lòng nhân ái đến với mọi người.

Câu 5: Dựa vào nhiệm vụ của thanh niên Việt Nam, em hãy xác định nhiệm vụ mà bản thân phải thực hiện trong học tập và cuộc sống, từ đó xây dựng kế hoạch để thực hiện những nhiệm vụ đó.

Bài làm chi tiết:

Thanh niên Việt Nam trong thời đại mới cần phải ý thức được vai trò và trách nhiệm của mình, đồng thời rèn luyện bản thân, hoàn thiện các kỹ năng để cống hiến cho đất nước. Mỗi thanh niên cần xác định cho mình những nhiệm vụ cụ thể và có kế hoạch thực hiện để góp phần xây dựng đất nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh, văn minh.

Bản thân em là một thanh niên, em cần phải:

Nỗ lực học tập, rèn luyện đạo đức, lối sống.

Tham gia các hoạt động xã hội, cống hiến sức trẻ cho cộng đồng.

Có ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo vệ môi trường.

Em tin rằng, với sự quyết tâm và nỗ lực của bản thân, em sẽ hoàn thành tốt những nhiệm vụ mà mình đã đề ra, góp phần xây dựng đất nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh.

VẬN DỤNG

Câu 1: Hãy thiết kế một thông điệp về lí tưởng sống và trang trí ở góc học tập làm mục tiêu phân đấu của em

Bài làm chi tiết:

Thông điệp: "Sống là để lại dấu ấn. Mỗi người hãy chọn cho mình một con đường để đi, một lí tưởng để theo đuổi.", “Hãy sống cho lí tưởng của mình. Hãy sống cho những gì bạn tin tưởng.”

Câu 2: Em hãy thực hiện kế hoạch rèn luyện theo lí tưởng và chia sẻ với các bạn về kết quả mà em đã đạt được, những điều chưa đạt được theo kế hoạch và phương hướng phấn đấu của em.

Bài làm chi tiết:

KẾ HOẠCH HỌC TẬP – RÈN LUYỆN THEO LÝ TƯỞNG CÁCH MẠNG VÀ TẤM GƯƠNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH

1. Ngôi trường cấp 3 em muốn theo học: 

2. Điểm mạnh của bản thân: 

3. Điểm yếu của bản thân: 

4. Phương hướng khắc phục điểm yếu: 

5. Kế hoạch học tập, rèn luyện cụ thể: