Giải chi tiết Tiếng việt 5 Cánh diều bài 11 Luyện tập tả phong cảnh (Cách quan sát)

Câu 1: Đọc bài văn sau và trả lời câu hỏi:

Chiều ngoại ô

Chiều hè ở ngoại ô thật mát mẻ và cũng thật là yên tĩnh. Khi những tia nắng cuối cùng nhạt dần cũng là khi gió bắt đầu lộng lên. Không khí dịu lại rất nhanh và chỉ một lát, ngoại ô đã chìm vào nắng chiều.

Những buổi chiều hè êm dịu, tôi thường cùng lũ bạn đi dạo dọc con kênh nước trong vắt. Hai bên bờ kênh, dải cỏ xanh êm như tấm thảm trải ra đón bước chân người. Qua căn nhà cuối phố là những ruộng rau muống. Mùa hè, rau muống lên xanh mơn mởn, hoa rau muống tím lấp lánh. Rồi những rặng tre xanh đang thì thầm trong gió. Đằng sau lưng là phố xá, trước mặt là đồng lúa chín mênh mông và cả một khoảng trời bao la, những đám mây trắng vui đùa đuổi nhau trên cao. Con chim sơn ca cất tiếng hót tự do, thiết tha đến nỗi khiến người ta phải ao ước giá mình có một đôi cánh. Trải khắp cánh đồng là ráng chiều vàng dịu và thơm hơi đất, là gió đưa thoang thoảng hương lúa chín và hương sen. Vẻ đẹp bình dị của buổi chiều hè vùng ngoại ô thật đáng yêu.

Nhưng có lẽ thú vị nhất trong chiều hè ngoại ô là được thả diều cùng lũ bạn. Khoảng không gian vắng lặng nơi bãi cỏ gần nhà tự nhiên chen chúc những cánh diều. Tiếng sáo diều vi vu trầm bổng. Ngồi bên nơi cắm diều, lòng tôi lâng lâng, tôi muốn gửi ước mơ của mình theo những cánh diều lên tận mây xanh.

Theo NGUYỄN THUY KHA

a) Bài văn tả cảnh gì? Theo trình tự nào?

b) Tác giả quan sát các sự vật bằng những giác quan nào?

c) Bằng mỗi giác quan, tác giả cảm nhận được điều gì?

Bài làm chi tiết:

a) Bài văn tả cảnh chiều hè ở ngoại ô. Tác giả miêu tả theo trình tự từ tổng quan đến chi tiết: từ cảnh tự nhiên, không gian yên tĩnh của chiều hè, sau đó là cảnh vật xung quanh như con kênh, dải cỏ xanh, ruộng rau muống, rặng tre xanh, đồng lúa chín, đám mây trắng trên bầu trời, và cuối cùng là hình ảnh thả diều trong chiều hè.

b) Tác giả quan sát các sự vật bằng các giác quan: thị giác (nhìn thấy màu sắc, hình dạng của cảnh vật), thính giác (nghe tiếng gió, tiếng chim hót, tiếng sáo diều), xúc giác (cảm nhận hơi gió, không khí mát mẻ), và khứu giác (ngửi được mùi hương của lúa chín và hương sen).

c) Bằng mỗi giác quan, tác giả cảm nhận được:

Thị giác: Tác giả nhìn thấy sự thay đổi màu sắc của bầu trời, cảnh vật xung quanh như con kênh, dải cỏ xanh, ruộng rau muống, rặng tre xanh, đồng lúa chín, đám mây trắng trên bầu trời, và cảnh thả diều.

Thính giác: Tác giả nghe được tiếng gió, tiếng chim hót, tiếng sáo diều.

Xúc giác: Tác giả cảm nhận được hơi gió, không khí mát mẻ của chiều hè.

Khứu giác: Tác giả ngửi được mùi hương của lúa chín và hương sen.

Câu 2: Mỗi đoạn trong bài văn dưới đây tả phong cảnh ở thời điểm nào của buổi sáng mùa hè? Tìm những hình ảnh tiêu biểu cho phong cảnh ở từng thời điểm, thể hiện sự quan sát tinh tế của tác giả.

Buổi sáng mùa hè trong thung lũng

Rừng núi còn chìm trong màn đêm. Trong bầu không khí đầy hơi ẩm và lành lạnh, mọi người đang ngon giấc trong những chiếc chăn đơn. Bỗng một con gà trống vỗ cánh phành phạch và cất tiếng gáy lanh lảnh ở đầu bản. Tiếp đó, rải rác khắp thung lũng, tiếng gà gáy râm ran. Trên mấy cây cao cạnh nhà, ve kêu ra rả. Đó đây, ánh lửa hồng bập bùng trên các bếp. Bản làng đã thức giấc.

Tảng sáng, vòm trời cao xanh mênh mông. Gió từ trên đỉnh núi tràn xuống thung lũng mát rượi. Khoảng trời sau dãy núi phía đông ửng đỏ. Những tia nắng đầu tiên hắt chéo qua thung lũng, trải lên đỉnh núi phía tây những vệt sáng màu lá mạ tươi tắn. Nắng vàng lan nhanh xuống chân núi rồi rải vội lên đồng lúa.

Mặt Trời nhô dần lên cao. Ánh nắng mỗi lúc một gay gắt. Dọc theo những con đường mới đắp, vượt qua những chiếc cầu gỗ bắc qua con suối, từng tốp nam nữ thanh niên thoăn thoắt gánh lúa về sân phơi. Tiếng cười giòn tan vọng vào vách đá.

Theo HOÀNG HỮU BỘI

Bài làm chi tiết:

a) Bài văn tả phong cảnh ở các thời điểm của buổi sáng mùa hè như sau:

- Đoạn đầu tả phong cảnh vào lúc rạng đông, khi mọi người vừa thức dậy.

- Đoạn thứ hai tả phong cảnh vào lúc tảng sáng, khi Mặt Trời vừa mới mọc.

- Đoạn cuối tả phong cảnh vào lúc nắng đã lên cao, khoảng giữa buổi sáng.

b) Những hình ảnh tiêu biểu cho phong cảnh ở từng thời điểm, thể hiện sự quan sát tinh tế của tác giả:

- Lúc rạng đông: “Rừng núi còn chìm trong màn đêm”, “một con gà trống vỗ cánh phành phạch và cất tiếng gáy lanh lảnh”, “tiếng gà gáy râm ran”, “ve kêu ra rả”, “ánh lửa hồng bập bùng trên các bếp”.

- Lúc tảng sáng: “vòm trời cao xanh mênh mông”, “gió từ trên đỉnh núi tràn xuống thung lũng mát rượi”, “khoảng trời sau dãy núi phía đông ửng đỏ”, “những tia nắng đầu tiên hắt chéo qua thung lũng”, “nắng vàng lan nhanh xuống chân núi rồi rải vội lên đồng lúa”.

- Lúc nắng đã lên cao: “Mặt Trời nhô dần lên cao”, “ánh nắng mỗi lúc một gay gắt”, “từng tốp nam nữ thanh niên thoăn thoắt gánh lúa về sân phơi”, “tiếng cười giòn tan vọng vào vách đá”.