Giải sách bài tập Lịch sử 11 cánh diều bài 11 Cuộc cải cách của Minh Mạng (Nửa đầu thế kỉ XIX)
Hướng dẫn giải bài 11 Cuộc cải cách của Minh Mạng (Nửa đầu thế kỉ XIX) SBT Lịch sử 11 cánh diều. Đây là sách bài tập nằm trong bộ sách "Cánh diều" được biên soạn theo chương trình đổi mới của Bộ giáo dục. Hi vọng, với cách hướng dẫn cụ thể và giải chi tiết học sinh sẽ nắm bài học tốt hơn.
Câu 1. Nội dung nào sau đây phản ánh về tình trạng của bộ máy chính quyền thời Gia Long và những năm đầu thời Minh Mạng?
A. Quyền lực nằm trong tay tầng lớp quý tộc.
B. Nhà nước chỉ kiểm soát 4 dinh và 7 trấn từ Nghệ An đến Ninh Thuận.
C. Quyền lực của nhà vua và triều đình bị hạn chế.
D. Nhà vua nắm mọi quyền hành đối với các địa phương.
Hướng dẫn trả lời:
C. Quyền lực của nhà vua và triều đình bị hạn chế.
Câu 2. Trước cuộc cải cách của Minh Mạng, tình hình an ninh – xã hội ở các địa phương như thế nào?
A. Rối loạn trên quy mô lớn.
B. Được kiểm soát chặt chẽ.
C. Thường xuyên có nội chiến, mâu thuẫn.
D. Có nhiều bất ổn.
Hướng dẫn trả lời:
D. Có nhiều bất ổn.
Câu 3. Cuộc cải cách của Minh Mạng được tiến hành trên cơ sở nào sau đây?
A. Kế thừa mô hình của các triều đại trước, kết hợp với việc học tập có cải biến mô hình của nhà Minh và nhà Thanh (Trung Quốc).
B. Kế thừa mô hình của các triều đại trước, kết hợp với việc học tập có cải biến mô hình của nhà Đường và nhà Minh (Trung Quốc).
C. Học tập có cải biến mô hình của nhà Tống và nhà Thanh (Trung Quốc), đồng thời kế thừa mô hình của các triều đại trước.
D. Học tập có cải biến mô hình của nhà Đường và nhà Thanh (Trung Quốc), đồng thời kế thừa mô hình của các triều đại trước.
Hướng dẫn trả lời:
A. Kế thừa mô hình của các triều đại trước, kết hợp với việc học tập có cải biến mô hình của nhà Minh và nhà Thanh (Trung Quốc).
Câu 4. Với cuộc cải cách của Minh Mạng, hệ thống cơ quan chủ chốt của triều đình nhà Nguyễn gồm
A. Nội các, Đô sát viện, Cơ mật viện, Lục bộ, Lục khoa, Lục tự, các cơ quan chuyên môn.
B. Nội các, Ngự sử đài, Cơ mật viện, Lục bộ, Lục khoa, Lục tự, các cơ quan chuyên môn.
C. Khâm thiên giám, Cơ mật viện, Lục bộ, Lục khoa, Lục tự, các cơ quan chuyên môn.
D. Cơ mật viện, Thượng thư sảnh, Lục bộ, Lục khoa, Lục tự, các cơ quan chuyên môn.
Hướng dẫn trả lời:
A. Nội các, Đô sát viện, Cơ mật viện, Lục bộ, Lục khoa, Lục tự, các cơ quan chuyên môn.
Câu 5. Ba cơ quan ở trung ương được thành lập mới từ sau cải cách của Minh Mạng là
A. Nội các, Hàn lâm viện, Cơ mật viện.
B. Đô sát viện, Cơ mật viện, Nội các viện.
C. Cơ mật viện, Nội các viện, Đô sát viện.
D. Nội các, Đô sát viện, Cơ mật viện.
Hướng dẫn trả lời:
D. Nội các, Đô sát viện, Cơ mật viện.
Câu 6. Dưới thời Minh Mạng, triều đình tăng cường quyền kiểm soát đối với vùng dân tộc thiểu số thông qua việc
A. bỏ lưu quan (quan lại người Kinh), thiết lập chế độ thổ quan và quyền thế tập của các tù trưởng.
B. đặt lưu quan (quan lại người Kinh), bãi bỏ chế độ thổ quan và quyền thể tập của các tù trưởng.
C. đặt lưu quan (quan lại người Kinh), bãi bỏ chế độ thổ quan, trao quyền thế tập cho các tù trưởng.
D. bỏ lưu quan (quan lại người Kinh) và chế độ thổ quan, tăng cường quyền thể tập của các tù trưởng.
Hướng dẫn trả lời:
B. đặt lưu quan (quan lại người Kinh), bãi bỏ chế độ thổ quan và quyền thể tập của các tù trưởng.
Câu 7. Với cuộc cải cách của Minh Mạng, chế độ giám sát của triều đình nhà Nguyễn được tăng cường và chú trọng, biểu hiện ở nội dung nào sau đây?
A. Ngoài Lục khoa có nhiệm vụ giám sát Lục cung và các chức quan ở kinh đô còn có Giám sát ngự sử 16 đạo.
B. Ngoài Lục khoa có nhiệm vụ giám sát Lục viện và các chức quan ở kinh đô còn có Giám sát ngự sử 16 đạo. đô
C. Bên cạnh Lục khoa có nhiệm vụ giám sát nhà vua và các cơ quan ở kinh còn có Giám sát ngự sử 16 đạo.
D. Bên cạnh Lục khoa có nhiệm vụ giám sát Lục bộ và các cơ quan ở kinh đô còn có Giám sát ngự sử 16 đạo.
Hướng dẫn trả lời:
D. Bên cạnh Lục khoa có nhiệm vụ giám sát Lục bộ và các cơ quan ở kinh đô còn có Giám sát ngự sử 16 đạo.
Câu 8. Cuộc cải cách của Minh Mạng đã đưa đến
A. tính chất quý tộc cao độ của bộ máy nhà nước trung ương tập quyền.
B. tính chất quân chủ chuyên chế mang tính quý tộc cao độ của triều đình.
C. sự xác lập của nền quân chủ chuyên chế trung ương tập quyền cao độ mang tính quan liêu. D. sự xác lập của nền quân chủ chuyên chế trung ương tập quyền cao độ mang tính quý tộc.
Hướng dẫn trả lời:
C. sự xác lập của nền quân chủ chuyên chế trung ương tập quyền cao độ mang tính quan liêu.
Câu 9. Cuộc cải cách của Minh Mạng để lại những di sản quan trọng trong nền hành chính quốc gia thời kỳ cận – hiện đại, đặc biệt là cấu trúc phân cấp hành chính địa phương
A. tỉnh, phủ, xã.
B. tỉnh, huyện, xã.
C. huyện, tổng, xã.
D. tỉnh, huyện, phủ.
Hướng dẫn trả lời:
B. tỉnh, huyện, xã.
Câu 10. Hoàn thành sơ đồ theo mẫu sau vào vở để thể hiện tổ chức bộ máy chính quyền địa phương thời Nguyễn từ sau cải cách của Minh Mạng.
? (Tổng đốc, Tuần phủ) | |
? (Tri phủ) | |
? (Tri huyện) | ? (Tri châu) |
? (Cai tổng) | |
? (Lý trưởng) | |
Trả lời:
Tỉnh (Tổng đốc, Tuần phủ) | |
Phủ (Tri phủ) | |
Huyện (Tri huyện) | Châu (Tri châu) |
Tổng (Cai tổng) | |
Xã (Lý trưởng) | |
Câu 11. Ghép chức năng, nhiệm vụ của một số cơ quan của triều Nguyễn dưới thời Minh Mạng ở cột B với tên cơ quan ở cột A sao cho đúng.
Cột A | Cột B |
1. Quốc tử giám | A. Can gián nhà vua và giám sát, vạch lỗi các cơ quan, quan lại các cấp, giám sát việc thi hành luật pháp và quy định của triều đình. |
2. Khâm thiên giám | B. Giảng dạy kinh sách, đào tạo nhân tài. |
3. Đô sát viện | C. Chăm sóc sức khoẻ, quản lý hoạt động y tế. |
4. Cơ mật viện | D. Soạn thảo văn bản. |
5. Thái y viện | E. Giúp vua khởi thảo văn bản hành chính, tiếp nhận và xử lý công văn, coi giữ ấn tín, lưu trữ châu bản. |
6. Nội các | G. Làm lịch, xem ngày giờ, báo giờ, quan sát và dự đoán các hiện tượng thiên văn, thời tiết. |
7. Hàn lâm viện | H. Tham mưu, tư vấn cho nhà vua các vấn đề chiến lược về quân sự, quốc phòng, an ninh, việc bang giao. |
Hướng dẫn trả lời:
1. Quốc tử giám - B. Giảng dạy kinh sách, đào tạo nhân tài.
2. Khâm thiên giám - G. Làm lịch, xem ngày giờ, báo giờ, quan sát và dự đoán các hiện tượng thiên văn, thời tiết.
3. Đô sát viện - A. Can gián nhà vua và giám sát, vạch lỗi các cơ quan, quan lại các cấp, giám sát việc thi hành luật pháp và quy định của triều đình.
4. Cơ mật viện - H. Tham mưu, tư vấn cho nhà vua các vấn đề chiến lược về quân sự, quốc phòng, an ninh, việc bang giao.
5. Thái y viện - C. Chăm sóc sức khoẻ, quản lý hoạt động y tế.
6. Nội các - E. Giúp vua khởi thảo văn bản hành chính, tiếp nhận và xử lý công văn, coi giữ ấn tín, lưu trữ châu bản.
7. Hàn lâm viện - D. Soạn thảo văn bản.
Câu 12. Ghép lĩnh vực phụ trách của một số cơ quan cấp tỉnh của triều Nguyễn dưới thời Minh Mạng ở cột B với tên chức quan ở cột A sao cho đúng.
Cột A | Cột B |
1. Đề đốc, Phó đề đốc, Lãnh binh | A. Thuế khoá, đinh điền, hộ tịch. |
2. Bố chính sứ | B. Giáo dục |
3. Án sát sứ | C. Quân sự |
4. Đốc học | D. Hình án |
Hướng dẫn trả lời:
1. Đề đốc, Phó đề đốc, Lãnh binh - C. Quân sự
2. Bố chính sứ - A. Thuế khoá, đinh điền, hộ tịch.
3. Án sát sứ - D. Hình án
4. Đốc học - B. Giáo dục
Câu 13. Đọc đoạn tư liệu sau và trả lời các câu hỏi.
“Trong thì Nội các ở bên tả, Cơ mật viện ở bên hữu, ngoài thì võ có Ngũ quân Đô thống phủ, văn có đường quan Lục bộ: tả hữu có người, trong ngoài giúp nhau. Phàm những việc Lục bộ làm chưa đúng, thì Nội các hạch ra, những việc Nội các làm chưa hợp lệ thì Cơ mật viện hạch ra, khiến cho rằng rịt nhau mới mong đến được thịnh trị".
(Lời dụ của Minh Mạng, trích trong: Quốc sử quán triều Nguyễn, Đại Nam thực lục, Tập 3, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2004, tr.435)
Tìm những từ chỉ các cơ quan trong đoạn tư liệu.
Giải thích rõ hơn câu: “Khiến cho ràng rịt nhau mới , đến được thịnh trị”.
Hướng dẫn trả lời:
Các từ chỉ cơ quan trong đoạn tư liệu là:
1. Nội các - Cơ mật viện - Ngũ quân Đô thống phủ - Lục bộ
2. Câu "Khiến cho ràng rịt nhau mới mong đến được thịnh trị" trong đoạn tư liệu nhấn mạnh mối quan hệ liên đới và ràng buộc chặt chẽ giữa các cơ quan quan trọng trong triều đình. Để đạt được sự thịnh trị và ổn định, các cơ quan này phải tương tác và hỗ trợ nhau. Tuy nhiên, nếu có sai sót hoặc không thích hợp trong hoạt động của một cơ quan, các cơ quan khác sẽ thực hiện chức năng kiểm soát và giám sát. Qua đó, sự cân nhắc và cùng nhau làm việc mới có thể đem lại thành công và thịnh vượng cho triều đình và quốc gia.