* Những diến biến cơ bản về chính trị của vùng đất phía Nam từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI:
- Đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI, trên vùng đất thuộc vương quốc Chăm-pa, chiến tranh thường xuyên xảy ra giữa Chăm-pa với hai nước láng giềng là Cam-pu-chia và Đại Việt.
- Năm 1069, sau một cuộc chiến, vua Chăm-pa đã nhường lại ba châu là Bố Chính, Địa Lý và Ma Linh cho Đại Việt.
- Năm 1113 đến năm 1220, chiến tranh giữa Chăm-pa và Cam-pu-chia diễn ra, trong đó hai lần Cam-pu-chia chiếm đóng Vi-giay-a.
- Cuối thế kỉ XIII, Chăm-pa cùng với Đại Việt kháng chiến chống quân Mông - Nguyên và thiết lập mối quan hệ hoà hiếu.
- Nửa sau thế kỉ XIV đến cuối thế kỉ XV, xung đột giữa Chăm-pa và Đại Việt lại tái diễn, dẫn đến sự sáp nhập các vùng Chiêm Động, Cổ Luỹ và Vi-giay-a vào Đại Việt, lãnh thổ Chăm-pa bị thu hẹp.
- Từ thế kỉ X đến thế kỉ XV, vùng lưu vực sông Đồng Nai trở vào gần như không có dấu chân người.
- Vùng đất Nam Bộ bị bỏ hoang trong những thế kỉ này.
- Từ Bến Tre, Tiền Giang, Đồng Tháp ngày nay, xuống phía nam, sang bên kia sông, dọc theo những vùng đất bên bờ tây sông Hậu đến Mũi Cà Mau,...là những mảng đầm lầy, rừng đước, kênh, rạch quanh co, chằng chịt.