Trong chiến tranh:
Hoàn cảnh:
- Chịu trăm ngàn cay đắng: “Tôi đã chôn chân trên đất người... cuối cùng của tôi”.
- Không vợ con, không nhà cửa, không hi vọng, không trở về quê hương.
- Trở thành người lang thang, ăn nhờ ở đậu, chìm trong men rượu để trốn tránh quá khứ.
=> Chiến tranh tước đoạt tất cả những gì quý giá nhất: quê hương, gia đình, tình yêu thương, niềm hi vọng.
Tâm trạng:
- Vỡ tung, mất hồn, rơi vào nỗi đau cùng cực, âm thầm chịu đựng.
- Sống như người lao động bình thường.
- Tìm đến rượu để giảm và quên hết nỗi đau → Bế tắc.
- Những giọt nước mắt: nỗi đau không thể diễn tả bằng lời. Tinh thần và thể chất dường như đổ sụp, trở nên như người mất hồn.
=> Nỗi buồn đau, mất mát im đậm trên gương mặt anh “cặp mắt nguội lạnh lúc nào cũng buồn thê thảm”, vò xé trái tim anh “ trái tim tôi đã suy kiệt, đã bị chai sạn vì đau khổ”.
Sau chiến tranh:
- Xô-cô-lôp đối diện nổi đau cùng cực của sự mất mát. Anh chôn niềm vui sướng và niềm hi vọng cuối cùng trên đất người, đất Đức
- Trong người có cái gì đó vỡ tung ra trở thành người mất hồn
- Chiến tranh hết, anh trở về làm một người lao động bình thường nhưng vì đau khổ anh tìm đến rượu để quên nỗi đau. Những giọt nước mắt những nỗi đau không bao giờ nguôi trong lòng anh.