Soạn mới giáo án Vật lí 8 cánh diều bài 25: Truyền năng lượng nhiệt

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV đặt vấn đề bằng cách yêu cầu HS trả lời nội dung Câu hỏi 1 (SGK – tr116)

Khi chạm vào một vật có nhiệt độ cao hơn nhiệt độ của tay, em cảm thấy nóng hay lạnh? Vì sao?

- GV chiếu hình ảnh sự truyền năng lượng nhiệt từ nhiên liệu bị đốt cháy cho nồi nước và môi trường xung quanh (hình 25.1) cho HS quan sát.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm đôi, nghiên cứu SGK tìm hiểu về sự truyền năng lượng từ ngọn lửa qua thành nồi, nước, tay cầm của nồi và cuối cùng tới tay người.

- GV đặt câu hỏi:

+ Mô tả sơ lược về sự truyền năng lượng trong hiện tượng dẫn nhiệt.

+ Nêu ví dụ về hiện tượng dẫn nhiệt trong thực tiễn. Mô tả sơ lược sự truyền năng lượng qua hình thức dẫn nhiệt trong mỗi hiện tượng đó.

- Sau khi HS trả lời, GV kết luận về hiện tượng dẫn nhiệt.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK, chăm chú nghe GV giảng bài, thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời, đưa ra ý kiến của bản thân.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, tổng kết và chuyển sang nội dung mới.

I. CÁC HÌNH THỨC TRUYỀN NĂNG LƯỢNG NHIỆT

1. Hiện tượng dẫn nhiệt

*Trả lời Câu hỏi 1 (SGK – tr116)

Khi chạm vào một vật có nhiệt độ cao hơn nhiệt độ của tay, em cảm thấy nóng vì năng lượng nhiệt truyền từ vật nóng sang tay của em làm tay của em nhận được lượng nhiệt và tăng nhiệt độ.

*Ví dụ:

+ Đặt cốc nước nóng lên trên bàn, lúc sau khoảng bàn đặt cốc nước ấy nóng lên.

+ Khi cốc nước nóng được đặt lên trên bàn, các phân tử nước ở dưới đáy cốc bị nóng lên. Sự nóng lên này tạo ra một sự dao động nhiệt độ và các phân tử nước ở trên cũng sẽ bị nóng lên, dẫn đến truyền nhiệt từ phần dưới cốc lên trên bàn. Năng lượng nhiệt được truyền từ cốc nước đến bàn thông qua sự tiếp xúc giữa chúng do đó bàn nóng lên khi nó tiếp xúc với cốc nước nóng.

*Kết luận:

- Dẫn nhiệt là sự truyền năng lượng trực tiếp từ các phân tử, nguyên tử có động năng lớn hơn sang các phân tử, nguyên tử có động năng nhỏ hơn thông qua va chạm.

- Dẫn nhiệt là hình thức truyền nhiệt chủ yếu ở các vật rắn.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chiếu hình ảnh cốc nước có thuốc tím được đun nóng (hình 25.2) cho HS quan sát.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm đôi, nghiên cứu SGK tìm hiểu về sự truyền năng lượng từ ngon lửa đèn cồn qua đáy cốc tới lớp nước sát đáy cốc; sự truyền nhiệt của nước trong cốc.

- GV đặt câu hỏi:

+ Mô tả sơ lược về sự truyền năng lượng của nước trong cốc.

+ Câu hỏi 2 (SGK – tr117): Nêu ví dụ về hiện tượng đối lưu và mô tả được sơ lược về sự truyền năng lượng ở hiện tượng đó.

+ Giải thích hiện tượng đối lưu không khí trong phòng được mô tả trong hình 25.3.

- Sau khi HS trả lời, GV kết luận về hiện tượng đối lưu.

- Để củng cố kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời nội dung Câu hỏi 3 (SGK – tr118)

Máy điều hòa không khí thường có giàn nóng được đặt ở phía ngoài và giàn lạnh được đặt ở trong nhà. Giàn lạnh là nơi có luồng không khí lạnh bay ra. Vì sao giàn lạnh của máy điều hòa thường treo ở sát trần nhà?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK, chăm chú nghe GV giảng bài, thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời, đưa ra ý kiến của bản thân.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, tổng kết và chuyển sang nội dung mới.

I. TRUYỀN NĂNG LƯỢNG NHIỆT

2. Hiện tượng đối lưu

*Trả lời Câu hỏi 2 (SGK – tr117)

- Ví dụ: Cho dầu vào chảo bật bếp, một lúc sau, dầu sôi.

- Mô tả sự truyền năng lượng: Nhiệt lượng từ ngọn lửa của bếp truyền qua đáy chảo làm cho lớp dầu ở sát đáy chảo nóng lên và nở ra, khối lượng riêng của nó nhỏ hơn khối lượng riêng của lớp dầu phía trên. Do đó, lớp dầu nóng ở phía dưới sẽ chuyển động lên, lớp dầu ở phía trên có khối lượng riêng lớn hơn sẽ đi xuống. Quá trình này tạo ra dòng đối lưu làm cho cả khối dầu trong chảo nóng lên.

*Kết luận

- Đối lưu là sự truyền năng lượng bằng các dòng chất lưu di chuyển từ vùng nóng hơn lên vùng lạnh hơn trong chất lưu.

- Dòng đối lưu là dòng chuyển động của chất lỏng mang năng lượng từ nơi nóng hơn đến nơi lạnh hơn.

- Đối lưu là hình thức truyền nhiệt chính trong chất khí và chất lỏng.

*Trả lời Câu hỏi 3 (SGK – tr118)

Giàn lạnh của máy điều hòa thường treo ở sát trần nhà vì khi hoạt động giàn lạnh thổi ra luồng không khí lạnh, luồng khí này có khối lượng riêng lớn hơn luồng không khí nóng nên dễ dàng đi xuống, chiếm chỗ luồng không khí nóng; luồng không khí nóng có khối lượng riêng nhẹ hơn di chuyển lên phía trên, bị quạt gió trong giàn lạnh hút vào, đẩy qua giàn lạnh để làm lạnh rồi đưa trở lại phòng và di chuyển xuống phía dưới.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV nêu vấn đề bằng câu hỏi “Mặc dù Trái Đất cách Mặt Trời gần 150 triệu km, hơn nữa giữa chúng lại là khoảng chân không rất lớn, không thể xảy ra hiện tượng dẫn nhiệt cũng như đối lưu, nhưng vào ban ngày, Trái Đất vẫn nhận năng lượng từ Mặt Trời. Năng lượng truyền từ Mặt Trời đến Trái Đất bằng cách nào?

- GV chiếu hình ảnh sự bức xạ nhiệt từ Mặt Trời đến Trái Đất (hình 25.5) cho HS quan sát.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm đôi, nghiên cứu SGK và tìm hiểu về sự truyền năng lượng từ Mặt Trời đến Trái Đất.

- GV đặt câu hỏi:

+ Mô tả sơ lược về sự truyền năng lượng trong hiện tượng bức xạ nhiệt.

+ Câu hỏi 4 (SGK – tr118): Nêu ví dụ về hiện tượng bức xạ nhiệt và mô tả sơ lược sự truyền năng lượng ở hiện tượng đó.

- Sau khi HS trả lời, GV kết luận về hiện tượng bức xạ nhiệt.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK, chăm chú nghe GV giảng bài, thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời, đưa ra ý kiến của bản thân.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, tổng kết và chuyển sang nội dung mới.

I. TRUYỀN NĂNG LƯỢNG NHIỆT

3. Hiện tượng bức xạ nhiệt

*Trả lời Câu hỏi 4 (SGK – tr118)

- Ví dụ: Khi để tay gần ngọn lửa, một lúc sau ta thấy tay nóng lên.

- Mô tả sự truyền năng lượng: Khi để tay gần ngọn lửa, năng lượng nhiệt từ ngọn lửa truyền ra xung quanh thông qua các tia nhiệt, truyền tới tay ta làm tay ta nóng lên.

*Kết luận

- Bức xạ nhiệt là sự truyền năng lượng thông qua tia nhiệt. Truyền nhiệt bằng cách này xảy ra không cần tiếp xúc giữa các vật cũng như không có sự chuyển động thành dòng của các phân tử.

- Tia nhiệt có thể truyền trong chân không.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV đặt vấn đề bằng cách yêu cầu HS trả lời nội dung Câu hỏi 5 (SGK – tr119)

Trong cuộc sống hàng ngày, từ “Hiệu ứng nhà kính” thường được nói đến. Hiệu ứng nhà kính là gì?

- GV chiếu hình ảnh nhà kính (hình 25.6) cho HS quan sát.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm đôi, nghiên cứu SGK và tìm hiểu về sự truyền năng lượng trong hiệu ứng nhà kính.

- GV đặt câu hỏi:

+ Mô tả sơ lược về sự truyền năng lượng trong hiệu ứng nhà kính.

+ Ứng dụng của hiện tượng nhà kính là gì?

- Sau khi HS trả lời, GV kết luận về truyền năng lượng trong hiệu ứng nhà kính.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK, chăm chú nghe GV giảng bài, thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời, đưa ra ý kiến của bản thân.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, tổng kết và chuyển sang nội dung mới.

II. SỰ TRUYỀN NĂNG LƯỢNG TRONG HIỆU ỨNG NHÀ KÍNH

*Trả lời Câu hỏi 5 (SGK – tr119)

Hiệu ứng nhà kính là khái niệm dùng để chỉ hiệu ứng xảy ra khi coi Trái Đất và bầu khí quyển bao quanh nó chứa nhiều khí CO₂, như một nhà kính.

*Kết luận

- Nhà kính là nhà được che bởi mái kính dùng để trồng cây bên trong.

- Nhờ ánh sáng Mặt Trời chiếu tia nhiệt qua kính vào nhà mà các vật và không khí trong nhà kính nhận được nhiệt lượng và nóng lên. Phần năng lượng này lớn hơn phần năng lượng nhiệt từ các vật ở trong nhà kính truyền ra ngoài. Kết quả là nhiệt độ bên trong nhà kính sẽ tăng lên.

- Ứng dụng hiện tượng này, ở những vùng mà nhiệt độ không khí thấp, người ta làm nhà kính để trồng cây, giúp cây tránh được tác hại của giá rét, sinh trưởng và phát triển tốt hơn so với cây trồng bên ngoài.