Tả1 bản chuẩn giáo án chuyên đề Ngữ văn 11 CTST CĐ 1 Phần 1: Tìm hiểu yêu cầu và cách thức nghiên cứu một vấn đề văn học trung đại V1ệt nam (P2)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Hướng dẫn đọc văn bản: Độc thoại nội tâm trong Truyện Kiều

Hoạt động 1: Chuẩn bị đọc

Bước 1: GV triển khai vấn đề với phần chuẩn bị đọc

-  GV lưu ý HS cách thức đọc văn bản theo dõi các box nằm rải rác trong văn bản và hệ thống câu hỏi.

- Cả 7 box trong phần này đều chú trọng kĩ năng Theo dõi trong khi đọc văn bản

- GV nêu rõ nhiệm vụ: HS đọc hiểu văn bản để tìm hiểu cách thức nghiên cứu một vấn đề văn học trung đại Việt Nam

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Các nhóm tiếp nhận thông tin

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

-  Các nhóm triển khai hoạt động

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

Hoạt động 2: Đọc văn bản

Bước 1: GV triển khai vấn đề với phần đọc văn bản

-  GV yêu cầu HS đọc thành tiếng hoặc đọc thầm một số đoạn.

- HS theo dõi các nội dung theo dõi.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Các nhóm tiếp nhận thông tin

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

-  Các nhóm triển khai hoạt động

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

Hoạt động 3: Gợi ý trả lời

GV chuyển giao nhiệm vụ cho HS. HS theo dõi và trả lời câu hỏi sau :

- GV chia lớp thành 6 nhóm và thực hiện các yêu cầu sau:

+ Nhóm 1: Để làm cơ sở lí thuyết cho việc nghiên cứu vấn đề, tác giả đề cập đến những khái niệm gì? Những khái niệm ấy có tác dụng như thế nào đối với việc triển khai nội dung, kết quả nghiên cứu?

+ Nhóm 2: Qua văn bản bạn hiểu thế nào là độc thoại nội tâm, :độc thoại hóa” đối thoại? Dựa vào đâu để phân biệt độc thoại nội tâm với đối thoại? Bạn học hỏi được gì qua cách tác giả xác lập cơ sở lí thuyết cho việc nghiên cứu vấn đè ở nửa đầu văn bản nghiên cứu này?

+ Nhóm 3: Nhận xét về cách tác giả thực hiện việc khảo sát, phân tích ngữ liệu đối thoại – độc thoại nội tâm của nhân vật HoạN Thư trong Truyện Kiều và cách phân tích, so sánh lời thoại của nhân vật Từ Hải trong Truyện Kiều và trong Kim Vân Kiều Truyện. Bạn học hỏi được gì ở cách thực hiện các thao tác phân tích so sánh ngữ liệu nghiên cứu đó của tác giả?

+ Nhóm 4: Vận dụng cách khảo sát phân tích ngữ liệu của tác giả trong đoạn 2c, thực hiện khảo sát, phân tích một đoạn khác trong Truyện Kiều ( ví dụ đoạn cuối trong Trao duyên, đoạn cuối trong Thúy Kiều hầu rượu Hoạn Thư – Thúc Sinh)

+ Nhóm 5: Văn bản trên đã mang lại cho bạn những thông tin hay nhận thức gì mới về độc thoại nội tâm trong Truyện Kiều của Nguyễn Du?

+ Nhóm 6: Nêu tóm tắt công việc, thao tác mà theo bạn là không thể thiếu khi thực hiện nghiên cứu một vấn đề văn học trung đai?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Các nhóm thảo luận để trả lời câu hỏi

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện  nhóm lên trả lời câu hỏi

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

Nhiệm vụ 2: Quy trình thực hiện nghiên cứu một vấn đề văn học trung đại Việt Nam

Hoạt động 1: Xác định đề tài, vấn đề cần nghiên cứu

-  GV đặt câu hỏi để HS nghiên cứu và tìm hiểu

+ Các vấn đề thường gặp khi nghiên cứu văn học trung đại Việt Nam là gì?

-  HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

-  Các nhóm thảo luận để trả lời câu hỏi

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện  nhóm lên trả lời câu hỏi

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

Hoạt động 2: Thu thập, đọc – xử lí tài liệu

-  GV đặt câu hỏi để HS nghiên cứu và tìm hiểu

+ Có mấy nhóm tài liệu bạn cần thu thập và xử lí?Đó là những nhóm nào?

-      HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

-  Các nhóm thảo luận để trả lời câu hỏi

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện  nhóm lên trả lời câu hỏi

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

Hoạt động 3: Lập hồ sơ nghiên cứu

-  GV đặt câu hỏi để HS nghiên cứu và tìm hiểu

+ Bước lập hồ sơ nghiên cứu gồm những công việc cụ thể nào?

-      HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

-  Các nhóm thảo luận để trả lời câu hỏi

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện  nhóm lên trả lời câu hỏi

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức

I.   Hướng dẫn đọc văn bản Độc thoại nội tâm trong Truyện Kiều

a.    Chuẩn bị đọc

b.    Đọc văn bản

PHỤ LỤC 2

c.     Gợi ý trả lời

-       Nhóm 1:

+ Khái niệm độc thoại nội tâm và độc thoại hóa đối thoại trong sự phân biệt với độc thoại như những dạng thức lời của nhân vật. Ví dụ:

+ Độc thoại là lời nói một mình trước và sau không gắn với lời thoại nào của ai khác, được sử dụng trong kịch và phim. Độc thoại nội tâm là lời độc thoại dùng vào việc miêu tả quá trình ý nghĩa trong nội tâm và là lời nói thầm kín viết ra để đọc chứ không nhằm nói ra thành tiếng như trong kịch.

-       Nhóm 2

-       Nhóm 3

+ Nhận xét cách tác giả thể hiện việc khảo sát, phân tích ngữ liệu đối thoại – độc thoại nội tâm của nhân vật Hoạn Thư trong Truyện Kiều.

Tác giả đã chỉ ra một cách sáng tỏ, thuyết phục sự đan xen tự nhiên giữa lời thuật của nhân vật, lời kể của tác giả, lời độc thoại nội tâm và lời độc thoại hóa đối thoại của nhân vật Hoạn Thư. Đồng thời nêu rõ tác dụng của các loại lời nêu trên nhất là tác dụng của độc thoại hóa đội thoại. Đoạn so sánh đánh giá dưới đây về hình tượng Từ Hải của Thanh Tâm Tài Nhân và Từ Hải của Nguyễn Du là một phát hiện đặc sắc, thú vị:

+ Nhân xét về cách tác giải phân tích só sánh lời thoại của nhân vật Từ Hải trong Truyện Kiều và trong Kim Vân Kiều Truyện.

Nguyễn Du không tâm nhiều đến lĩ lẽ của sự việc mà quan tâm đến nỗi lòng của nhân vật. Đoạn Từ Hải chịu hàng…. Trở nên nổi bật, sắc nét”.

+ Nêu thu hoạch từ cách thực hiện các thao tác phân tích, so sánh ngữ liệu cần nghiên cứu của tác giả:

·     Cần trình bày kết quả nghiên cứu vấn đề một cách hệ thống và có cơ sở lí luận vững vàng

·     Trong khi trình bày kết quả nghiên cứu vấn đề cần khảo sát tỉ mỉ, khoa học trích dẫn được những ngữ liệu tiêu biểu, thuyết phục.

·     Cần kết hợp nhiều phương pháp, thao tác nghiên cứu như phân tích tổng hợp, sử dụng hiệu quả phương pháp so sánh khi cần.

-   Nhóm 4

+ HS có thể khảo sát, phân tích một đoạn ngữ liệu ngắn trong Trao duyên hoặc Thúy Kiều hậu rượu Hoạn Thư – Thúc Sinh.

-   Nhóm 5

+ Thông tin mới, ví dụ tỉ lệ câu thơ độc thoại nội tâm:

Trong Truyện Kiều có khoảng 50 lần độc thoại nội tâm ngắn dài gồm khoảng 400 câu thơ chiếm tỉ lệ 12.3% câu thơ trong Truyện Kiều tức là 1/10 văn bản. Đây là một tỉ lệ không nhỏ. Nếu cộng thêm chừng 190 lần đối thoại và độc thoại với khoảng 1189 câu và 60 dòng bình luận trực tiếp của người kể chuyện tổng số lời phát ngôn lên đến 1640, chiếm hơn 1 nửa trong số 3254 câu của toàn truyện. Điều này làm cho Truyện Kiều trở thành một thế giới tiếng nói mới mẻ đặc biệt.

+ Nhận thức mới ví dụ thế nào là độc thoại nội tâm; độc thoại hóa đối thoại trong Truyện Kiều, những sáng tạo đặc sắc của Nguyễn Du trong nghệ thuật miêu tả tính cách, nội tâm nhân vật, nghệ thuật kể chuyện bằng thơ lục bát….

-   Nhóm 6

+ HS có thể liệt kê một số công việc thao tác:

·     Xác định đề tài vấn đề phạm vi nghiên cứu đối tượng

·     Xác lập cơ sở lí thuyết sưu tầm tài liệu cho việc nghiên cứu đối tượng

·     Sử dụng phương pháp thao tác nghiên cứu

II.           Quy trình thực hiện nghiên cứu một vấn đề văn học trung đại Việt Nam

1.    Xác định đề tài, vấn đề nghiên cứu

-  Một số vấn đề thường gặp khi nghiên cứu văn học trung đại Việt Nam gồm:

+ Tìm hiểu tác phẩm : chủ đề tư tưởng, cảm hứng, những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật

+ Tìm hiểu về thể loại: Đặc điểm của thể loại qua các yếu tố cơ bản: cốt truyện, nhân vật, người kể chuyện, lời kể, lời thoại (truyện trung đại), chủ thể trữ tình, vần, nhịp, từ ngữ, hình ảnh ( thơ trung đại); tích truyện, hành động, mâu thuẫn – xung đột, đối thoại, độc thoại, bàng thoại, tư tưởng, lập luận

-  Tìm hiểu tác giả, thời đại, văn hóa: Cuộc đời, con người, sự nghiệp văn học, tư tưởng, phong cách nghệ thuật, sự kế thừa truyền thống và cách tân.

2.    Thu thập, xử lí tài liệu

-   Có hai nhóm tài liệu cần thu thập và xử lí:

+ Các tài liệu viết về tác phẩm, thể loại, tác giả, thời đại, bối cảnh văn hóa – xã hội… liên quan đến đề tài. Đó có thể là tài liệu thu thập từ sách/ luận văn, luận án/ báo cáo tại các hội nghị, hội thảo: từ các bài báo trong tạo chí khoa học/ báo in hay từ nguồn trực tiếp

+ Các tác phẩm tiêu biểu của tác giả hay thể loại, thời đại, giai đoạn văn học cần tìm hiểu: năm sáng tác….

3.    Lập hồ sơ nghiên cứu

-   Lập hồ sơ nghiên cứu gồm nhiều công việc cụ thể: lập kế hoạch – đề cương nghiên cứu; xây dựng và thực hiện các phiếu ghi chép tổng hợp tài liệu….( Mẫu đi kèm dưới Phụ lục 3)

Box

Nội dung theo dõi

1

Theo dõi: chú ý cách tác giả nêu vấn đề và xác lập cơ sở lí thuyết ho việc nghiên cứu

2a

Theo dõi: Chú ý vai trò, tác dụng của câu hỏi này đối với bài nghiên cứu

2b

Theo dõi: Chú ý cách tác giả xác lập cơ sở lí thuyết cho việc nghiên cứu vấn đề

2c

Theo dõi: Chú ý tác dụng của các con số thống kê ở đoạn này

2d

Theo dõi: Chú ý cách tác giả khảo sát, phân tích hiện tượng “độc thoại hóa” đối thoại trong Truyện Kiều

2e

Theo dõi: Chú ý cách tác giả khảo sát so sánh, đối chiếu lời thoại của Từ Hải trong hai tác phẩm (Truyện Kiều và Kim Vân Kiều truyện)

3

Chú ý cách tác giả đưa ra kết luận đánh giá ( độc thoại nội tâm của nhân vật trong Truyện Kiều)

KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU

Đề tài: ………………………………………………………………………………

Mục đích nghiên cứu: ……………………………………………………………….

Câu hỏi nghiên cứu: …………………………………………………………………

Giả thuyết nghiên cứu: …………………………………………………………….

Đề cương

Mở đầu: …………………………………………………………………………

Phần chính:

1:……………………………………………………………………………………

2:……………………….……………………………………………………………

v.v

Kết luận: ……………………………………………………………………………

Phiếu tìm hiểu vấn đề trong một tác phẩm

Khía cạnh cần tìm hiểu: 

Phiều tìm hiểu vấn đề qua nhiều tác phẩm

Vấn đề cần tìm hiểu