Giải sách bài tập Hoạt động trải nghiệm 11 cánh diều chủ đề 4: Trách nhiệm với gia đình

Hoạt động 1. Quan tâm, chăm sóc thường xuyên người thân trong gia đình

1. Hãy tự đánh giá mức độ quan tâm của em đến người thân trong gia đình mình theo bảng sau. Với mỗi câu trả lời “Có”, em được 5 điểm; câu trả lời “Không”, được 1 điểm.

2. Em và các bạn cùng nhau đánh giá kết quả hoạt động 1 dựa vào số điểm đạt được.

Em có bao nhiêu câu trả lời “Có”? ……… Điểm số là: ………

Thử so sánh bảng trả lời của mình với bạn bên cạnh nhé!

3. Ở nhà, em thường làm gì để thể hiện sự quan tâm, chăm sóc thường xuyên đến người thân?

Hướng dẫn trả lời:

Để thể hiện sự quan tâm và chăm sóc thường xuyên đến người thân ở nhà, em thường làm những việc sau:

• Hỏi thăm và lắng nghe: 

Em thường hỏi thăm người thân về công việc, cuộc sống hàng ngày và tâm tư của họ. Em lắng nghe chân thành và tận tâm để hiểu và chia sẻ những lo lắng và niềm vui cùng họ.

• Giúp đỡ công việc hằng ngày: 

Em thường tham gia vào việc chung tay làm việc nhà, giúp đỡ trong việc nấu ăn, dọn dẹp và chăm sóc gia đình. Việc chia sẻ công việc hằng ngày giúp tạo ra không khí hòa đồng và thể hiện tình yêu thương và chăm sóc đến người thân.

• Tặng quà và viết thư: 

Em thường tặng quà nhỏ hoặc viết những lá thư chia sẻ tình cảm và lời khen ngợi đến người thân. Những món quà và lời chúc nhỏ này thể hiện sự quan tâm và tình cảm mà em dành cho họ.

• Dành thời gian chất lượng: 

Em thường dành thời gian để cùng người thân tham gia vào các hoạt động vui chơi và thư giãn. Đi dạo, xem phim, chơi trò chơi hay chỉ đơn giản là ngồi lại nói chuyện cùng nhau giúp gia đình gắn kết hơn.

• Hỗ trợ trong khó khăn: 

Khi người thân gặp khó khăn hoặc cần sự hỗ trợ, em thường đứng ra giúp đỡ, khích lệ và động viên họ vượt qua những thử thách trong cuộc sống.

Những hành động này thể hiện sự quan tâm và tình cảm mà em dành cho người thân, tạo nên môi trường gia đình ấm cúng và hạnh phúc.

Hoạt động 2. Tìm hiểu về cách hoà giải mâu thuẫn, xung đột trong gia đình

1. Trong cuộc sống, khó có thể tránh những tình huống có xung đột, mâu thuẫn trong gia đình. Hãy viết vào bảng dưới đây một tình huống mà em từng trải qua (hoặc chứng kiến).

• Đặt tên cho tình huống.

• Thời gian xảy ra.

• Mâu thuẫn, xung đột.

• Lý do xảy ra xung đột.

• Kết thúc tình huống là.

Hướng dẫn trả lời:

2. Theo em khi xuất hiện những mâu thuẫn, xung đột trong gia đình, có thể áp dụng những cách thức nào để giải quyết? (Nêu thêm những cách khác ngoài SGK).

Hướng dẫn trả lời:

Hoạt động 3. Thể hiện sự quan tâm, chăm sóc thường xuyên đến người thân

1. Sau khi quan sát các tình huống đóng vai thể hiện sự quan tâm, chăm sóc đến người thân, em có cảm nghĩ gì? Liên hệ với những hành động tương tự của bản thân em trong gia đình.

Hướng dẫn trả lời:

Sau khi quan sát các tình huống đóng vai thể hiện sự quan tâm, chăm sóc đến người thân, em cảm thấy rất cảm động và hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của việc chia sẻ yêu thương và quan tâm trong gia đình.

• Liên hệ với những hành động tương tự của bản thân em trong gia đình:

• Tình huống 1: 

Nếu có người thân có chuyện vui, em sẽ chia sẻ niềm vui cùng họ và chúc mừng họ. Em sẽ đặc biệt lắng nghe và tạo điều kiện để họ kể lại chi tiết và cảm xúc của họ. Em cũng thường tỏ ra hào hứng và sẵn lòng giúp đỡ nếu họ cần sự hỗ trợ.

• Tình huống 2: 

Nếu thành viên trong gia đình gặp khó khăn hoặc chuyện buồn, em sẽ luôn lắng nghe và đồng cảm với họ. Em sẽ tạo không gian cho họ để thể hiện cảm xúc và sẵn lòng hỗ trợ họ khi họ cần.

• Tình huống 3: 

Nếu người thân trong gia đình bị ốm, em sẽ chăm sóc và quan tâm đến họ. Em sẽ đảm bảo rằng họ có đủ thức ăn, nước uống và được nghỉ ngơi đầy đủ. Em cũng sẽ cùng họ đưa ra các biện pháp hỗ trợ sức khỏe và theo dõi tình hình của họ.

• Tình huống 4: 

Em luôn quan tâm đến sở thích, mong muốn và đam mê của người thân trong gia đình. Em cố gắng thể hiện sự chia sẻ và hỗ trợ để họ có cơ hội theo đuổi những điều mà họ yêu thích. Em cũng thường đồng hành cùng họ trong các hoạt động và sự kiện mà họ quan tâm.

Tất cả những hành động này đều là những cách mà em thể hiện sự quan tâm, chăm sóc và yêu thương đến người thân trong gia đình. Em luôn hiểu rằng, tình cảm và sự chia sẻ yêu thương là những yếu tố quan trọng để tạo nên một môi trường gia đình ấm cúng và hạnh phúc.

2. Ghi chép lại những việc em làm được trong một tuần để thể hiện sự quan tâm, chăm sóc thường xuyên đến người thân trong gia đình mình vào các ô dưới đây:

Hướng dẫn trả lời:

Hoạt động 4. Thực hành hoá giải mâu thuẫn, xung đột trong gia đình

1. Hãy thử đưa ra đề xuất của em để hoá giải mâu thuẫn, xung đột gia đình trong những tình huống sau:

Hướng dẫn trả lời:

2. Em có cảm nhận, suy nghĩ gì khi nghe các bạn chia sẻ về cách thức hoá giải mâu thuẫn, xung đột trong gia đình?

Hướng dẫn trả lời:

Em cảm thấy rất ý nghĩa và đáng quý khi nghe các bạn chia sẻ về cách hoá giải mâu thuẫn và xung đột trong gia đình. Những gợi ý và đề xuất giải quyết của các bạn rất khôn khéo và hợp lý, đồng thời cũng thể hiện sự thông cảm và tôn trọng đối với các thành viên trong gia đình. Các cách tiếp cận trung thực và thảo luận cùng nhau để tìm giải pháp là cách tốt để mọi người có thể hiểu và đồng lòng với nhau.

Nghe các bạn chia sẻ này cũng giúp em nhận ra rằng mâu thuẫn và xung đột không thể tránh khỏi trong gia đình, nhưng quan trọng là cách mà chúng ta đối diện và giải quyết chúng một cách xây dựng và hiệu quả. Việc có sự thấu hiểu và lòng tin vào nhau cũng là yếu tố quan trọng trong việc hòa giải những khó khăn này. Tôi tin rằng các cách giải quyết được chia sẻ sẽ hỗ trợ và củng cố sự hòa hợp trong gia đình, và từ đó, tạo điều kiện tốt cho mọi người phát triển và hoàn thiện bản thân.

Hoạt động 5. Tự giác, trách nhiệm khi tham gia lao động trong gia đình

1. Liên hệ với bản thân, em hãy liệt kê những biểu hiện của sự tự giác, trách nhiệm khi tham gia lao động trong gia đình.

Hướng dẫn trả lời:

Những biểu hiện của sự tự giác và trách nhiệm khi tham gia lao động trong gia đình có thể bao gồm:

• Tự ý thức tham gia: 

Tự đề xuất và tự ý thức tham gia vào các công việc gia đình mà không cần người lớn nhắc nhở.

• Tự rèn luyện kỹ năng: 

Tự học hỏi và rèn luyện các kỹ năng cần thiết để hoàn thành công việc một cách hiệu quả.

• Chủ động hoàn thành công việc: 

Chủ động tiến hành và hoàn thành công việc một cách có kế hoạch và tự giác, không để công việc dở dang.

• Đồng hành cùng gia đình: 

Tự hào đồng hành cùng gia đình trong việc chăm sóc và quản lý công việc nhà.

• Tôn trọng công việc của người khác: 

Tôn trọng và đánh giá cao công việc của người khác trong gia đình và sẵn lòng hỗ trợ khi cần thiết.

• Đề cao trách nhiệm cá nhân: 

Tự nhận trách nhiệm và chịu trách nhiệm cho công việc mình thực hiện, không trốn tránh hay né tránh.

• Tự quản lý thời gian: 

Quản lý thời gian một cách hiệu quả để có thể làm việc đồng thời duy trì cân bằng giữa công việc và học tập, giải trí.

• Đóng góp ý kiến và ý tưởng: 

Tự tin đóng góp ý kiến và ý tưởng để nâng cao hiệu quả công việc gia đình.

2. Giả sử bản thân mình ở trong các tình huống dưới đây, em sẽ làm gì để thể hiện sự tự giác và trách nhiệm?

Hướng dẫn trả lời:

Hoạt động 6. Tổ chức, sắp xếp hợp lý công việc gia đình

1. Hiện tại, em đang thực hiện việc tổ chức, sắp xếp công việc trong gia đình mình như thế nào? Hãy viết tóm tắt vào bảng dưới đây.

Hướng dẫn trả lời:

2. Dựa vào những gợi ý trong SGK trang 37, thử nhận diện những điểm chưa phù hợp trong cách tổ chức, sắp xếp công việc trong gia đình của em và điều chỉnh lại.

• Đặt thứ tự ưu tiên cho các công việc (việc quan trọng hoặc việc gấp thì cần làm trước);

• Quản lý thời gian hiệu quả (phân phối thời gian hợp lý cho từng loại công việc khác nhau, tùy thuộc vào mức độ quan trọng của công việc);

• Phân chia công việc phù hợp với thời gian biểu và khả năng thực hiện của từng thành viên gia đình;

• Luôn quan tâm và ưu tiên việc chăm sóc, giúp đỡ người già, trẻ em, người có sức khoẻ yếu trong gia đình;

Hướng dẫn trả lời:

Những điều em sẽ điều chỉnh là:

• Đặt thứ tự ưu tiên cho các công việc: 

Em sẽ xem xét và xác định công việc quan trọng và công việc gấp đặt lên hàng đầu để hoàn thành trước. Điều này giúp em ưu tiên những công việc cần thiết và đảm bảo việc quản lý thời gian hiệu quả hơn.

• Quản lý thời gian hiệu quả:

Em sẽ phân phối thời gian một cách hợp lý cho từng loại công việc khác nhau, dựa vào mức độ quan trọng của công việc và thời gian biểu của gia đình. Việc này giúp em sắp xếp công việc sao cho hợp lý và tránh tình trạng quá tải công việc.

• Phân chia công việc phù hợp với thời gian biểu và khả năng thực hiện của từng thành viên gia đình: 

Em sẽ cùng gia đình thảo luận và phân chia công việc một cách hợp tác và công bằng. Phân chia công việc phù hợp với thời gian biểu và khả năng của từng người giúp gia đình hoạt động hiệu quả và đoàn kết hơn.

• Luôn quan tâm và ưu tiên việc chăm sóc, giúp đỡ người già, trẻ em, người có sức khoẻ yếu trong gia đình: 

Em sẽ đảm bảo rằng những người yếu thế trong gia đình luôn được quan tâm và chăm sóc đặc biệt. Em sẽ tìm hiểu và hiểu rõ nhu cầu của họ và hỗ trợ họ trong việc thực hiện các công việc hàng ngày.

Hoạt động 7. Lập kế hoạch chi tiêu phù hợp với thu nhập gia đình

1. Tham khảo gợi ý trong SGK trang 38, hãy lập một kế hoạch chi tiêu trong một tháng phù hợp với thu nhập của gia đình em và bảo đảm mục tiêu tiết kiệm tài chính.

• Bước 1: Mô tả tình hình tài chính hiện tại (tình hình kinh tế gia đình, số tiền bản thân đang có)

• Bước 2: Xác định những khoản cần chi tiêu (khoản cần thiết, cố định hàng tháng/tuần; khoản cho học tập; khoản tiết kiệm, dự phòng; khoản cho vui chơi giải trí; khoản chi phát sinh;...)

• Bước 3: Tính toán việc chi tiêu cụ thể cho từng khoản, căn cứ vào tổng số tiền hiện có

• Bước 4: Rà soát, điều chỉnh lại kế hoạch chi tiêu để bảo đảm sự hợp lý, tiết kiệm, phù hợp với thu nhập của gia đình

Hướng dẫn trả lời:

Bước 1: Mô tả tình hình tài chính hiện tại

• Thu nhập gia đình hàng tháng: 10,000,000 VND

• Tiền tiết kiệm hiện có: 2,000,000 VND

Bước 2: Xác định những khoản cần chi tiêu

1. Khoản cần thiết, cố định hàng tháng:

• Tiền nhà: 3,000,000 VND

• Tiền điện, nước, internet: 1,500,000 VND

• Tiền mua thực phẩm hàng ngày: 2,000,000 VND

2. Khoản cho học tập:

• Tiền học phí: 1,000,000 VND

3. Khoản tiết kiệm, dự phòng:

• Tiền tiết kiệm hàng tháng: 1,000,000 VND

4. Khoản cho vui chơi giải trí:

• Tiền đi xem phim, vui chơi cuối tuần: 500,000 VND

5. Khoản chi phát sinh:

• Tiền mua quà sinh nhật: 300,000 VNd

• Tiền đi du lịch gia đình: 2,000,000 VND

Bước 3: Tính toán việc chi tiêu cụ thể cho từng khoản

• Tổng chi tiêu cần phải chi trong tháng: 11,300,000 VND

Bước 4: Rà soát, điều chỉnh lại kế hoạch chi tiêu

Sau khi tính toán, ta thấy tổng chi tiêu trong tháng là lớn hơn thu nhập gia đình hàng tháng. Để bảo đảm sự hợp lý và tiết kiệm tài chính, em sẽ điều chỉnh kế hoạch chi tiêu như sau:

• Hạn chế các khoản vui chơi giải trí không cần thiết để giảm chi tiêu không cần thiết.

• Tìm kiếm các cách tiết kiệm trong các khoản cần thiết hàng tháng như điện, nước, thực phẩm.

• Tăng số tiền tiết kiệm hàng tháng lên 1,500,000 VND để có dự phòng tài chính tốt hơn.

2. Em có nhận xét gì về kế hoạch chi tiêu của các bạn trong lớp?

Hướng dẫn trả lời:

Dựa vào kế hoạch chi tiêu của các bạn trong lớp, em có thể nhận xét như sau:

• Có sự đa dạng về các khoản chi tiêu: 

Các bạn đã phân chia kế hoạch chi tiêu thành nhiều khoản khác nhau như cần thiết hàng tuần, học tập, tiết kiệm dự phòng, vui chơi giải trí, chi phát sinh. Điều này cho thấy các bạn đã xem xét và tính toán kỹ lưỡng để đảm bảo tiết kiệm và hợp lý trong việc sử dụng tiền.

• Cân nhắc và lựa chọn hợp lý: 

Các bạn đã cân nhắc và lựa chọn các khoản chi tiêu phù hợp với nhu cầu và thu nhập của gia đình. Việc quan tâm đến việc tiết kiệm và phòng tránh chi tiêu không cần thiết là điểm tích cực trong kế hoạch của các bạn.

• Việc sử dụng tiền dự phòng: 

Các bạn đã dành một khoản tiền dự phòng để đối phó với các chi tiêu bất ngờ hoặc khẩn cấp. Điều này cho thấy sự cẩn trọng và tỉnh táo trong quản lý tài chính.

• Tính tự giác và trách nhiệm: 

Việc lập kế hoạch chi tiêu và theo dõi thực hiện cần sự tự giác và trách nhiệm. Các bạn đã thể hiện điều này qua việc nắm vững thông tin về tình hình tài chính gia đình và tích cực thực hiện kế hoạch.

Hoạt động 8. Thực hiện kế hoạch tài chính cá nhân

1. Em có những thuận lợi, khó khăn gì khi thực hiện kế hoạch tài chính cá nhân đã lập?

Hướng dẫn trả lời:

2. Theo em, bản kế hoạch tài chính cá nhân của mình có điểm nào chưa hợp lý, cần điều chỉnh? Đề xuất cách điều chỉnh của em.

Hướng dẫn trả lời:

Dựa vào kế hoạch tài chính cá nhân của mình, em có thể nhận thấy một số điểm cần điều chỉnh như sau:

• Thống kê và ghi chép không chi tiết: 

Em có thể cần cải thiện việc thống kê và ghi chép các khoản thu nhập và chi tiêu một cách chi tiết hơn. Việc này giúp em nhìn rõ ràng hơn về mức độ tiêu thụ và có những dấu hiệu cụ thể để điều chỉnh chi tiêu.

• Thiếu quản lý cho các khoản tiết kiệm và đầu tư: 

Trong kế hoạch tài chính, em cần bổ sung thêm mục tiết kiệm và đầu tư một cách cụ thể. Xác định rõ ràng mục tiêu tiết kiệm và đầu tư để dễ dàng theo dõi và đánh giá kết quả sau một khoảng thời gian nhất định.

• Phân bổ thời gian hợp lý: 

Để thực hiện kế hoạch tài chính, em cần phân bổ thời gian hợp lý cho từng khoản thu chi trong tuần, tháng hoặc năm. Điều này giúp tránh việc quá tải hoặc thiếu hụt tài chính trong một khoảng thời gian nhất định.

• Đánh giá và điều chỉnh định kỳ: 

Em nên đánh giá và điều chỉnh kế hoạch tài chính định kỳ, thường xuyên để đảm bảo rằng nó vẫn phù hợp với tình hình tài chính hiện tại và mục tiêu dài hạn của mình.

3. Em tự đánh giá việc thực hiện kế hoạch tài chính cá nhân đã lập của mình như thế nào?

Gợi ý: 

Tự đánh giá việc thực hiện kế hoạch tài chính cá nhân, em cảm thấy đã tiến bộ hơn về việc quản lý tài chính của mình. Em đã có ý thức hơn về việc tiết kiệm và đầu tư, đồng thời cải thiện việc ghi chép và theo dõi các khoản thu chi. Tuy nhiên, em nhận thấy cần tiếp tục cải thiện và thực hiện kế hoạch tài chính một cách kiên định và đều đặn để đạt được những mục tiêu tài chính trong tương lai.

Hoạt động 9. Trở thành người chủ gia đình tương lai

1. Đề xuất một ý tưởng mà em muốn thực hiện khi trở thành người chủ gia đình trong tương lai (tham khảo gợi ý trong SGK trang 39) và chia sẻ với các bạn. Hãy viết tóm tắt ý tưởng đó theo mẫu dưới đây.

Hướng dẫn trả lời:

• Giúp thành viên gia đình luôn gắn kết, quan tâm, chăm sóc lẫn nhau;

• Góp phần hoá giải mâu thuẫn trong gia đình; 

• Khuyến khích các thành viên tham gia hoạt động lao động của gia đình; 

• Tạo điều kiện cho các thành viên sắp xếp công việc gia đình hợp lý, khoa học;  

• Thực hiện phương án, kế hoạch chi tiêu hợp lý, tiết kiệm tài chính cho gia đình.

Hướng dẫn trả lời:

2. Nêu cảm nhận của em khi được nghe các bạn chia sẻ những ý tưởng khác.

Hướng dẫn trả lời:

Em cảm thấy rất vui và hào hứng khi được nghe các bạn chia sẻ những ý tưởng khác. Mỗi ý tưởng đều rất độc đáo và thú vị, và nó cho thấy sự sáng tạo và tinh thần hợp tác của các bạn trong lớp. Các ý tưởng này đều có tiềm năng mang lại sự tích cực và hỗ trợ cho gia đình, và em rất muốn tham gia thực hiện một số ý tưởng này cùng với các bạn.

Các bạn trong lớp có những góc nhìn và suy nghĩ khác nhau về việc hoàn thiện bản thân, quan tâm đến người thân, xây dựng gia đình hòa thuận và sắp xếp tài chính. Việc nghe và chia sẻ ý tưởng này giúp em mở rộng kiến thức và hiểu thêm về những khía cạnh mới trong cuộc sống gia đình. Đồng thời, cảm nhận này cũng khích lệ em nỗ lực hơn trong việc tìm hiểu và phát triển bản thân để trở thành người có ích trong gia đình và xã hội.