Giải kết nối tri thức địa lí 6 bài 28: Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên
Giải chi tiết, cụ thể bài 28: Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên trang 198 sách Lịch sử và địa lí 6 bộ [Kết nối tri thức và cuộc sống]. Đây là bộ sách mới được phê duyệt trong chương trình đổi mới của Bộ Giáo dục và đào tạo. Hi vọng, với cách hướng dẫn cụ thể và giải chi tiết học sinh sẽ nắm bài học tốt hơn trong chương trình học mới này.
[toc:ul]
A. Phần mở đầu
Đời sống và sản xuất của con người không thể tách rời thiên nhiên Trái Đất. Thiên nhiên là môi trường sống của con người, đồng thời thiên nhiên cũng chịu tác động của con người.
Bài học này cho chúng ta thấy thiên nhiên tác động đến con người như thế nào và con người tác động lại thiên nhiên ra sao.
1. Tác động của thiên nhiên đến con người
1/ Đọc thông tin trong mục a và quan sát hình 1, 2; em hãy nêu ví dụ về tác động của thiên nhiên đối với đời sống con người
2/ Dựa vào thông tin trong mục b và các hình 3, 4, 5; em hãy nêu ví dụ về tác động của thiên nhiên tới sản xuất (nông nghiệp, công nghiệp hoặc dịch vụ)
1/ Ví dụ về tác động của thiên nhiên đối với đời sống con người:
Trong đời sống hằng ngày, thiên nhiên cung cấp những điều kiện hết sức cần thiết (không khí, ánh sáng, nhiệt độ, nước,...) để con người có thể tồn tại.
Các điều kiện tự nhiên như địa hình (cao hay thấp, gồ ghề hay bằng phẳng...), khí hậu (nóng hay lạnh, mưa nhiều hay mưa ít,...), đất trồng (màu mỡ hay bạc màu,...), nguồn nước phong phú hay khô cạn,...) đều có ảnh hưởng tới sự phân bố dân cư, lối sống và cả sinh hoạt hằng ngày của con người.
2/ Ví dụ về tác động của thiên nhiên tới sản xuất (nông nghiệp, công nghiệp hoặc dịch vụ)
Các hoạt động sản xuất của con người đều chịu tác động của thiên nhiên. Điều kiện tự nhiên có thể tạo thuận lợi hay gây khó khăn cho hoạt động sản xuất. Với sự biến đổI khí hậu, thiên nhiên ngày càng gây nhiều trở ngại cho sản xuất của con người.
* Đối với sản xuất nông nghiệp
Nông nghiệp là ngành sản xuất chịu tác động rõ rệt nhất của hoàn cảnh tự nhiên vì cây trồng và vật nuôi (đối tượng của sản xuất nông nghiệp) chỉ có thể tồn tại và phát triển bình thường khi có nhiệt độ, nước, ánh sáng, không khí,... phù hợp.
* Đối với sản xuất công nghiệp
Tài nguyên thiên nhiên (đặc biệt là khoáng sản) là nguồn cung cấp nhiên liệu, năng lượng, nguyên liệu để các ngành công nghiệp hoạt động.
* Đối với giao thông vận tải và du lịch
Địa hình đồng bằng thuận lợi để phát triển giao thông đường bộ hơn địa hình đồi núi. Nơi nhiều sông hồ thuận lợi cho phát triển giao thông đường thuỷ. Nơi có khi hậu ôn hoà, nhiều phong cảnh đẹp thuận lợi cho ngành du lịch.
2. Tác động của con người tới thiên nhiên
1/ Theo em, những tác động nào của con người khiến tài nguyên thiên nhiên bị suy thoái
2/ Dựa vào hình 6, 7 và hiểu biết của em, hãy kể tên một số loại rác thải sinh hoạt, công nghiệp, nông nghiệp do con người đưa vào môi trường thiên nhiên
1/ Những tác động của con người khiến tài nguyên thiên nhiên bị suy thoái:
- Khai thác quá mức tài nguyên thiên nhiên
- Chặt phá, đốt rừng
- Gây thoái hóa đất
- Thải khí Cacbonic quá nhiều ra môi trường
2/
- Một số loại rác thải sinh hoạt: tro xỉ, tro than, các loại rau, củ quả đã bị hư, thối; cơm/canh/thức ăn còn thừa hoặc bị thiu; các loại bã chè, bã cafe; các loại vỏ sò/ốc, vỏ trứng; các loại vỏ lon nước ngọt/lon bia/vỏ hộp trà; hộp giấy, bì thư, bưu thiếp đã qua sử dụng;
- Một số loại rác thải công nghiệp: hóa chất, chất thải các ngành công nghiệp; đồ da, đồ cao su, đồng hồ hỏng, băng đĩa nhạc, radio… không thể sử dụng; gạch/ đá, đồ sành/sứ vỡ hoặc không còn giá trị sử dụng; ly/ cốc/ bình thủy tinh vỡ; thùng carton, sách báo cũ; chất thải ngành than, dầu khí;...
- Một số loại rác thải nông nghiệp: phân bón, hóa chất dư thừa; phân của động vật, chất thải của nông nghiệp, rơm rạ, cỏ, những loại bao bì, vỏ chai nhựa trong quá trình canh tác, thức ăn thừa cho động vật thừa, thuốc tăng trọng,
B. Phần luyện tập và vận dụng
1/ Em hãy nêu ví dụ về tác động của thiên nhiên đến sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, giao thông vận tải và du lịch.
2/ Hãy nêu một số hành động của con người làm ô nhiễm môi trường không khí và nước.
Chọn một trong hai nhiệm vụ sau:
3/ Ở nơi em sinh sống, điều kiện tự nhiên nào tác động nhiều nhất tới đời sống và sản xuất của người dân? Tại sao?
4/ Em hãy nêu một số sáng kiến để có thể giảm việc sử dụng túi ni-lông trong đời sống hằng ngày.
Hướng dẫn giải:
1/
- Tác động của thiên nhiên đến sản xuất nông nghiệp: Đầu năm 2016, trong thời gian khu vực đang trải qua mùa khô, lượng nước con sông này đã giảm sút nghiêm trọng gây nên tình trạng thiếu nước, dẫn đến hiện tượng nước mặn thâm nhập ngược dòng lên khu vực. Trong đợt hạn hán này, có 13 tỉnh tại Đồng bằng sông Cửu Long thành bị mặn xâm nhập. 10 tỉnh đã công bố thiên tai, trong đó nhiều tỉnh công bố cấp độ 2. Tại nhiều cửa sông, độ mặn tăng lên mức hơn 30g/l. 20 triệu người dân Đồng Bằng Sông Cửu Long đã chịu ảnh hưởng. Theo ước tính của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam, có khoảng 160.000 ha lúa bị thiệt hại, ước tính có khoảng 800.000 tấn lúa đã bị mất trắng. Các tỉnh bị thiệt hại nặng nhất trong đợt hạn hán này là Kiên Giang (hơn 54.000 ha), Cà Mau (gần 50.000 ha), Bến Tre gần (14.000 ha), Bạc Liêu gần (12.000 ha). Lượng nước trên các ao hồ, công trình thủy lợi rơi vào tình trạng cạn kiệt và sẽ gây thiệt hại lớn cho ngành nông nghiệp ở Tây Nguyên. Đến cuối tháng 3, con số thiệt hại do hạn ở các tỉnh Tây Nguyên đều ở mức trên 100 tỷ đồng
- Tác động của thiên nhiên đến công nghiệp: Nông dân Hậu Giang mất mùa xoài vì mưa dầm năm 2016.
- Tác động của thiên nhiên đến giao thông vận tải: Vào ngày mưa bão, sương mù dày đặc, các hãng hàng không sẽ lùi hoặc hoãn lịch bay để đảm bảo an toàn
- Tác động của thiên nhiên đến du lịch: Khu vực Tây Bắc Việt Nam luôn thu hút được đông đảo khách du lịch của trong và ngoài nước vì địa hình núi cắt xẻ, khí hậu mát mẻ, vẻ đẹp thiên nhiên tự nhiên.
2/ Một số hành động của con người làm ô nhiễm môi trường không khí và nước:
- Thải nước thải sinh hoạt ra ao, hồ, sông
- Đổ rác bừa bãi, gây mùi hôi thối khó chịu
- Sử dụng các loại phương tiện giao thông cá nhân thải nhiều khí cacbonic
- Xây dựng các công trình gây ô nhiễm không khí
- Sử dụng lãng phí và bừa bãi nguồn nước
Chọn một trong hai nhiệm vụ sau:
3/ Ở nơi em sinh sống, đất trồng tác động nhiều nhất tới đời sống và sản xuất của người dân. Vì quê em thuộc vùng đồng bằng sông Hồng, đất đai được bồi đắp phù sa màu mỡ hằng năm. Người dân chủ yếu sông bằng nghề nông, trồng lúa, trồng hoa màu,...
4/ Một số sáng kiến để có thể giảm việc sử dụng túi ni-lông trong đời sống hằng ngày:
- Sử dụng các loại túi đựng hàng thay thế: Túi giấy, túi vải sử dụng nhiều lần, túi dệt từ sợi ni lông sử dụng nhiều lần, túi ni lông tự huỷ, phân hủy sinh học
- Chương trình quản lý chất thải rắn theo mô hình 3R “Giảm thiểu-Tái sử dụng-Tái chế” đã được thực hiện ở một số nơi như ở Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, mục tiêu chung của chương trình không chỉ nhằm giảm sử dụng túi ni lông mà còn tăng cường tái sử dụng và tái chế túi ni lông.
- Khuyến khích các nhà phân phối, nhà bán lẻ tham gia chương trình giảm phân phát túi ni lông
- Tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng với các nội dung: tác hại của túi ni lông đối với kinh tế- xã hội, môi trường và sức khỏe cộng đồng; định hướng người tiêu dùng chuyển sang sử dụng các loại túi thân thiện với môi trường, các loại túi sử dụng nhiều lần; các biện pháp giảm sử dụng, tái sử dụng túi ni lông trong đời sống hàng ngày; ý nghĩa của phân loại và tái chế túi ni lông.
- Xây dựng một hệ thống thu gom, tái chế, tái sử dụng túi ni lông. Để tăng cường thu gom và tái chế loại túi ni lông đang rất thông dụng này, cơ quan quản lý cần phối hợp với các chợ, siêu thị, trung tâm thương mại, các khu dân cư, các chung cư… bố trí các điểm thu gom dành riêng cho túi ni lông
- Tổ chức các buổi ngoại khóa, biểu diễn thời trang về nilon