Giải chi tiết Đạo đức 5 CTST bài 11: Em chủ động phòng, tránh xâm hại

KHỞI ĐỘNG

Nghe, vận động theo bài hát Năm ngón tay xinh (nhạc và lời: Đoàn Ngô Tĩnh) và thực hiện yêu cầu

Nêu cách sử dụng quy tắc năm ngón tay mà bài hát nhắc đến

Bài làm chi tiết:

− Cách sử dụng quy tắc năm ngón tay mà bài hát nhắc đến:

+ Ngón cái: là ông bà, anh chị em, người thân ta hay ôm, hay ngủ cùng.

+ Ngón trỏ: là thầy cô, bạn bè, họ hàng được nắm tay, chơi cùng.

+ Ngón giữa: là hàng xóm, bạn bè mẹ cha, người quen đến chơi, ta vẫy chào.

+ Ngón áp út: là người mới quen, ta đứng xa, ta vẫy chào.

+ Ngón út: không phải người thân, người quen, ta phải đứng xa, không đến gần.

KIẾN TẠO TRI THỨC MỚI

1. Đọc thông tin và thực hiện yêu cầu

Nêu một số quy định cơ bản của pháp luật về phòng tránh xâm hại trẻ em

Bài làm chi tiết:

Một số quy định cơ bản của pháp luật về phòng, tránh xâm hại trẻ em:

+ Trẻ em có quyền được bảo vệ dưới mọi hình thức để không bị xâm hại tình dục; không bị bóc lột sức lao động; không bị bạo lực, bỏ rơi, bỏ mặc; không bị mua bán, bắt cóc, đánh tráo, chiếm đoạt và được bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình.

+ Các hành vi bị nghiêm cấm liên quan đến xâm hại trẻ em gồm:

2) Bỏ rơi, bỏ mặc, mua bán, bắt cóc, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em;

3) Xâm hại tình dục, bạo lực, lạm dụng, bóc lột trẻ em;

7) Không cung cấp hoặc che giấu, ngăn cản việc cung cấp thông tin về trẻ em bị xâm hại hoặc trẻ em có nguy cơ bị bóc lột, bị bạo lực cho gia đình, cơ sở giáo dục, cơ quan, cá nhân có thẩm quyền;

11) Công bố, tiết lộ thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân của trẻ em mà không được sự đồng ý của trẻ em.

+ Người thực hiện hành vi xâm hại trẻ em có thể bị xử phạt hành chính hoặc xử lí hình sự.

+ Các cơ quan, tổ chức, cơ sở giáo dục, gia đình, cá nhân có trách nhiệm thông tin, thông báo, tố giác hành vi xâm hại trẻ em.

2. Quan sát tranh và thực hiện yêu cầu

- Tin đã làm gì để phòng tránh xâm hại

- Nêu các bước để phòng tránh xâm hại

Bài làm chi tiết:

− Để phòng, tránh xâm hại, Tin đã:

+ Không nhận quà từ người lạ

+ Nhanh chóng rời khỏi khu vực không an toàn, cách xa người lạ

+ Nhanh chóng thông báo cho bố mẹ và bảo vệ biết

- Các bước để phòng tránh xâm hại: 

+ Nhận biết nguy cơ xâm hại, luôn cảnh giác, đề phòng

+ Tránh xa người lạ, có thể hô to để tìm người hỗ trợ

+ Thông báo ngay cho người thân, người đáng tin cậy về hành vi đó. 

3. Đọc các trường hợp sau và cho biết cách thực hiện một số kĩ năng phòng tránh xâm hại

Trường hợp 1: 

Về quê, Tin được sắp xếp ngủ cùng phòng với anh họ. Khi ngủ, anh thường ôm Tin khiến Tin khó chịu. Anh cũng hay rủ Tin tắm chung. Anh nói với Tin: “ Đây là bí mật của anh và em. Em không được kể với ai!”. Tin cảm thấy lo lắng nên đã báo với bố, Bố dặn Tin “Có những bí mật tốt và bí mật xấu. Khi có ai đó bắt con giữ bí mật khiến con lo lắng, con hãy kể lại cho bố mẹ hoặc người lớn đáng tin cậy biết ngay nhé!”

Trường hợp 2: 

Na đang đứng trước cổng trường để đợi bố đến đón. Chợt có một người đàn ông lạ mặt đi xe máy đến nói với Na: “Bố cháu bận nên nhờ chú chở cháu về nhà”. Na liền từ chối: “cảm ơn chú. Nhưng cháu không biết chú nên cháu sẽ nhờ cô giáo gọi cho bố”. Nói xong, Na chạy vào trong trường, đến phòng giáo viên kể cho cô giáo chủ nhiệm về sự việc vừa xảy ra.

Trường hợp 3: 

Cốm vẽ lên giấy hình bàn tay và viết vào 5 ngón tay tên 5 người lớn đáng tin cậy có thể giúp Cốm khi gặp nguy hiểm. Ở giữa bàn tay, Cốm viết số điện thoại của bố, mẹ, thầy chủ nhiệm, địa chỉ nhà Cốm và số đường dây nóng hỗ trợ trẻ em. Cốm tự nhủ sẽ luôn mang theo tờ cẩm nang này để bảo vệ bản thân

Bài làm chi tiết:

* Trường hợp 1:

- Tin đã báo với bố mẹ về những hành động không thích hợp của anh họ.

- Bố đã đưa ra lời khuyên cho Tin rằng khi có ai đó bắt giữ bí mật và khiến Tin lo lắng, Tin nên kể lại cho bố mẹ hoặc người lớn đáng tin cậy biết ngay.

* Trường hợp 2:

- Na từ chối lời mời của người lạ mặt và cho biết sẽ nhờ cô giáo gọi cho bố.

- Na chạy vào trong trường và kể cho cô giáo chủ nhiệm về sự việc.

* Trường hợp 3:

- Cốm vẽ lên giấy hình bàn tay và viết tên 5 người lớn đáng tin cậy có thể giúp Cốm khi gặp nguy hiểm.

- Cốm viết số điện thoại của bố, mẹ, thầy chủ nhiệm, địa chỉ nhà và số đường dây nóng hỗ trợ trẻ em.

- Cốm nhủ sẽ luôn mang theo tờ cẩm nang này để bảo vệ bản thân.

* Kỹ năng phòng tránh xâm hại:

- Biết xây dựng danh sách người lớn đáng tin cậy và biết cách liên hệ với họ khi cần.

- Biết cách lưu trữ thông tin liên lạc quan trọng và cách sử dụng chúng trong trường hợp cần thiết.

- Cần báo ngay cho người lớn hoặc bảo vệ khi thấy có người tình nghi

LUYỆN TẬP

Câu 1: Nhận xét các ý kiến sau

- Ý kiến 1: Pháp luật Việt Nam quy định tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi có thể phải chịu mức án cao nhất là tử hình. 

- Ý kiến 2: Cá nhân không có trách nhiệm thông tin, thông báo, tố giác hành vi xâm hại trẻ em

- Ý kiến 3: Những thông tin cá nhân của trẻ em được pháp luật bảo vệ để tránh bị xâm hại

- Ý kiến 4: Bắt trẻ nhịn ăn, nhịn uống, không cho hoặc hạn chế vệ sinh cá nhân là hành vi xâm hại

- Ý kiến 5: Các tội phạm xâm hại trẻ em được quy định trong pháp luật Việt Nam áp dụng cho trẻ bị xâm hại từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi

- Ý kiến 6: Trẻ em được quyền tố giác những hành vi xâm hại đến mình hoặc người khác qua Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em 111

Giải chi tiết:

- Ý kiến 1: Pháp luật Việt Nam quy định mức án cao nhất là tử hình cho tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi. Điều này thể hiện sự nghiêm trọng của tội phạm này và ý thức bảo vệ trẻ em của pháp luật.

- Ý kiến 2: Cá nhân không chỉ có trách nhiệm mà còn có nghĩa vụ thông tin, thông báo và tố giác hành vi xâm hại trẻ em. Điều này là cần thiết để bảo vệ trẻ em khỏi nguy cơ xâm hại và đảm bảo an toàn cho họ.

- Ý kiến 3: Thông tin cá nhân của trẻ em được pháp luật bảo vệ để tránh bị xâm hại là một quy định quan trọng để bảo vệ quyền lợi và sự an toàn của trẻ em.

- Ý kiến 4: Bắt trẻ nhịn ăn, nhịn uống, không cho hoặc hạn chế vệ sinh cá nhân là hành vi xâm hại. Điều này có thể gây ra tổn thương về cả thể chất và tinh thần cho trẻ em.

- Ý kiến 5: Các tội phạm xâm hại trẻ em được quy định trong pháp luật Việt Nam áp dụng cho trẻ bị xâm hại từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi, nhưng cũng cần có biện pháp phòng ngừa và bảo vệ cho tất cả trẻ em, không chỉ nhóm tuổi này.

- Ý kiến 6: Trẻ em được quyền tố giác những hành vi xâm hại đến mình hoặc người khác qua Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em 111. Điều này là một cơ chế quan trọng để trẻ em có thể báo cáo và nhận được sự hỗ trợ khi gặp phải tình huống nguy hiểm.

Câu 2: Đọc các trường hợp sau và thực hiện yêu cầu: 

Trường hợp 1: 

Bin bị bệnh và được bố mẹ dẫn đi khám ở bệnh viện. Bác sĩ yêu cầu bố mẹ Bin ngồi bên ngoài và muốn Bin cởi quần áo để kiểm tra cơ thể

Trường hợp 2: 

Tại công viên, một người nước ngoài nhờ Na dẫn đường đến nhà vệ sinh

Trường hợp 3: 

Cốm trông thấy một người đàn ông đang ép buộc một bạn nhỏ đi ăn xin và nộp tiền về cho ông ấy

Trường hợp 4: 

Na phát hiện gia đình mới chuyển đến cạnh nhà mình thường xuyên cãi nhau. Bạn nhỏ trong gia đình ấy bị bố mẹ mắng chửi rất nhiều mỗi khi họ tức giận

• Trường hợp nào có nguy cơ bị xâm hại, vì sao? 

• Nêu cách xử lí trong các trường hợp có nguy cơ bị xâm hại

Bài làm chi tiết:

- Trường hợp 1: Nguy cơ bị xâm hại: Trong trường hợp này, việc yêu cầu Bin cởi quần áo để kiểm tra cơ thể mà không có sự đồng ý của Bin hoặc sự giám sát của người thân gần như bố mẹ là một dạng xâm hại cá nhân.

Cách xử lý: Bố mẹ Bin nên từ chối yêu cầu của bác sĩ và yêu cầu có mặt trong phòng khám để giám sát và bảo vệ Bin. Nếu cảm thấy có bất kỳ hành vi không phù hợp nào, họ nên báo cáo cho các nhân viên y tế hoặc cơ quan chức năng.

- Trường hợp 2: Trong trường hợp này, không có nguy cơ bị xâm hại. Na chỉ được nhờ dẫn đường đến nhà vệ sinh. 

Cách xử lý: Na nên đảm bảo an toàn cho mình bằng cách giữ khoảng cách và không tiếp xúc quá mức với người nước ngoài.

- Trường hợp 3: Trong trường hợp này, bạn nhỏ bị ép buộc đi ăn xin và nộp tiền cho người đàn ông. Đây là một tình huống có nguy cơ bị xâm hại.

Cách xử lý: Cốm nên liên hệ với người lớn hoặc cơ quan chức năng để thông báo về tình huống và cung cấp thông tin chi tiết về người đàn ông và bạn nhỏ để có sự can thiệp và bảo vệ.

- Trường hợp 4: Trong trường hợp này, bạn nhỏ bị mắng chửi bởi bố mẹ trong gia đình hàng ngày khi họ tức giận. Đây là một tình huống có nguy cơ bị xâm hại, về mặt tâm lý và cảm xúc. 

Cách xử lý: Na nên tìm sự hỗ trợ từ người lớn đáng tin cậy như giáo viên, nhân viên trường học hoặc cơ quan chức năng như Trung tâm Bảo vệ Trẻ em để thông báo về tình huống và nhận được sự can thiệp và hỗ trợ phù hợp.

Câu 3: Xử lý tình huống:

Tình huống 1: Trên đường đi học về, Na bị một anh thanh niên cản đường và trêu ghẹo

Nếu là Na, em sẽ làm gì? 

Tình huống 2: Huấn luyện viên dạy múa thường mắng Cốm và các bạn khi tập không đúng động tác

- Nếu là Cốm, em sẽ làm gì?

Tình huống 3: Bin sử dụng máy tính để tìm kiếm thông tin cho bài học. Khi đăng nhập vào một diễn đàn, bất ngờ Bin nhận được nhiều tin nhắn chê bai và miệt thị ngoại hình của mình khiến cậu hoảng sợ. 

Nếu là Bin, em sẽ làm gì?

Tình huống 4: Nhìn qua cửa sổ phòng tắm, Tin phát hiện người đàn ông ở nhà đối diện đang chĩa ống kính về phía mình

Nếu là Tin,em sẽ làm gì? 

Bài làm chi tiết:

Tình huống 1: Nếu là Na, em có thể thực hiện các biện pháp sau:

- Giữ bình tĩnh, không để bản thân bị làm phiền bởi hành vi trêu ghẹo của anh thanh niên.

- Na nên cố gắng tìm cách tránh xa anh thanh niên và tiến về nơi an toàn nhất có thể, như đi đến nơi đông người hoặc tìm cách gọi điện thoại cho người thân hoặc cơ quan chức năng.

- Nếu cần, Na nên yêu cầu sự giúp đỡ từ những người xung quanh hoặc những người đi ngang qua để xử lý tình huống.

Tình huống 2: Nếu là Cốm, em có thể thực hiện các biện pháp sau:

- Cốm có thể thảo luận một cách lịch sự và tử tế với huấn luyện viên về cách cải thiện và hiểu rõ hơn về việc thực hiện đúng động tác.

- Cân nhắc tham gia lớp múa khác: Nếu tình hình không thay đổi và việc bị mắng mỏ trở nên không chấp nhận được, Cốm có thể cân nhắc tham gia lớp múa khác với một huấn luyện viên khác.

Tình huống 3: Nếu là Bin, em có thể thực hiện các biện pháp sau:

- Bin nên ngừng truy cập vào diễn đàn đó và khóa tài khoản của mình nếu cần.

- Bin nên báo cáo về những tin nhắn miệt thị và chê bai đó cho những người có thể giúp đỡ như phụ huynh hoặc giáo viên để họ có thể hỗ trợ và giải quyết vấn đề.

- Tình huống 4: Nếu là Tin, em có thể thực hiện các biện pháp sau:

- Tin nên thông báo ngay cho phụ huynh hoặc người trưởng thành trong gia đình về việc Tin đã phát hiện ra hành vi đáng ngờ của người đàn ông ở nhà đối diện.

- Nếu Tin cảm thấy nguy hiểm hoặc lo lắng, cần báo cáo về sự việc cho cơ quan chức năng như cảnh sát để họ có thể kiểm tra và can thiệp.

VẬN DỤNG

Câu 1: Thiết kế “Sổ tay phòng tránh xâm hại” với các thông tin: Số điện thoại hỗ trợ, cách ứng phó khi rơi vào tình huống có nguy cơ xâm hại

Bài làm chi tiết:

Học sinh có thể tham khảo mẫu sổ tay dưới đây:

* Số điện thoại hỗ trợ: 

- Số của người thân

- 111 là đường dây nóng bảo vệ trẻ em, hoạt động 24/24h hoàn toàn miễn phí

- 112 là đầu số yêu cầu trợ giúp và tìm kiếm cứu nạn trên phạm vi toàn quốc.

- 113 là đầu số gọi công an hoặc cảnh sát khi có việc liên quan đến an ninh trật tự.

- 114 là đầu số gọi cơ quan phòng cháy chữa cháy, cứu hộ cứu nạn.

- 115 là đầu số gọi cấp cứu về y tế.

* Cách ứng phó khi rơi vào tình huống có nguy cơ xâm hại:

- Giữ bình tĩnh và tỉnh táo.

- Tìm cách tránh xa tình huống bằng cách đi một đường khác hoặc tìm nơi có người đông đúc và an toàn.

- Liên hệ với người lớn đáng tin cậy như phụ huynh, người giám hộ, giáo viên hoặc cơ quan chức năng để thông báo về tình huống và nhận được sự hỗ trợ cần thiết.

- Nếu cảm thấy an toàn, lưu lại bằng chứng như ghi âm, ghi hình hoặc ghi lại các chi tiết quan trọng về tình huống.

- Nếu cần, tìm sự hỗ trợ tâm lý từ các dịch vụ tư vấn hoặc tổ chức chăm sóc trẻ em.

Câu 2: Thực hiện một sản phẩm tuyên truyền về các kĩ năng phòng, tránh xâm hại trẻ em

Bài làm chi tiết:

Học sinh có thể tham khảo sản phẩm dưới đây: