Giải chi tiết Khoa học 5 KNTT bài 9 Mạch điện đơn giản. Vật dẫn điện và vật cách điện

Mở đầu: Bên trong đèn pin có những bộ phận nào? Vì sao bóng đèn pin phát sáng? 

Bài làm chi tiết:

- Bên trong đèn pin có: 

+ Pin là nguồn điện, mỗi pin có một cực dương (+) và một cực âm (-). 

+ Dây dẫn điện nổi bóng đèn, công tắc với pin. 

- Bóng đèn pin phát sáng vì: Khi bật đèn (bật công tắc), pin cung cấp năng lượng làm cho bóng đèn phát sáng.                                                  

1. MẠCH ĐIỆN THẮP SÁNG ĐƠN GIẢN

Hoạt động khám phá

Câu 1: Từ các dụng cụ ở hình 2, mắc được mạch điện thắp sáng đơn giản như hình 3. Hãy:

- Chỉ ra điểm khác nhau của hai mạch điện hình 3a và 3b.

- Chỉ trên hình 3a và 3b, mô tả cấu tạo, hoạt động của mạch điện thắp sáng.

Bài làm chi tiết:

- Điểm khác nhau của hai mạch điện hình 3a và 3b: 

+ Công tắc hình 3a đóng đèn sáng, 

+ Công tắc hình 3b mở đèn tắt.

- Cấu tạo: nguồn điện, bóng đèn, dây dẫn điện và công tắc 

Dây dẫn điện nối bóng đèn, công tắc với cục dương và cực âm của pin tạo thành mạch điện thắp sáng. Khi đóng công tắc, dòng điện qua bóng đèn làm sáng đèn sáng (mạch kín). Khi mở công tắc (mạch hở) dòng điện không qua bóng đèn, đèn không sáng.

Luyện tập, vận dụng

Câu 1: Vì sao đèn sáng ở mạch điện hình 3a, đèn không sáng ở mạch điện hình 3b? Làm thế nào để đèn sáng?

Bài làm chi tiết:

- Đèn sáng ở mạch điện hình 3a, đèn không sáng ở mạch điện hình 3b vì: Khi đóng công tắc (Hình 3a), dòng điện qua bóng đèn làm sáng đèn sáng (mạch kín). Khi mở công tắc (Hình 3b) (mạch hở) dòng điện không qua bóng đèn, đèn không sáng.Vậy phải đóng công tắc để đèn sáng.

Câu 2: Vì sao bóng đèn ở hình 4 không sáng?

Bài làm chi tiết:

Bóng đèn ở hình 4 không sáng:Vì có một mạch dây chưa được nối khiến cho mạch hở và dòng điện không chạy qua bóng đèn được.

Câu 3: Nếu em bật đèn pin nhưng đèn không sáng, hãy chỉ ra các lí do có thể làm đèn không sáng và cách khắc phục để đèn sáng. 

Bài làm chi tiết:

Các lí do có thể làm đèn pin không sáng và cách khắc phục:

- Đèn bị chập: Có thể có một phần của đèn bị chập hoặc gãy.

Khắc phục: Kiểm tra và thay thế phần đèn bị hỏng.

- Pin hết điện: Pin đã hết hoặc yếu.

Khắc phục: Thay pin mới hoặc sạc pin lại.

- Các thành phần bên trong đèn bị hỏng: Các linh kiện bên trong đèn, như bóng đèn LED, có thể bị hỏng.

Khắc phục: Kiểm tra và thay thế các linh kiện bị hỏng bên trong đèn.

- Tiếp xúc không tốt: Các đầu tiếp xúc của pin hoặc đèn bị oxy hóa hoặc bẩn, làm giảm tiếp xúc.

Khắc phục: Làm sạch các đầu tiếp xúc và chạm pin vào chúng để tạo tiếp xúc tốt hơn.

Câu 4: Lấy ví dụ về mạch điện thắp sáng đơn giản trong cuộc sống.

Bài làm chi tiết:

Mạch điện chiếu sáng của một bóng đèn trong nhà.

+ Nguồn cung cấp điện: có thể là nguồn điện từ lưới điện công cộng hoặc từ một nguồn năng lượng tái tạo như pin hoặc tấm pin mặt trời.

+ Công tắc: được sử dụng để mở hoặc đóng mạch điện. Khi công tắc được bật, mạch điện được hoàn thành và dòng điện có thể chạy qua.

+ Dây dẫn điện: là các dây dẫn cung cấp đường dẫn cho dòng điện từ nguồn cung cấp tới bóng đèn.

+ Bóng đèn: là thành phần chuyển đổi năng lượng điện thành ánh sáng. Khi dòng điện chạy qua bóng đèn, các chất liệu trong bóng đèn bắt đầu phát ra ánh sáng.

2. VẬT DẪN ĐIỆN VÀ CÁCH ĐIỆN

Hoạt động khám phá: 

Câu 1: Lắp vào mạch điện hình 3b hai cái kẹp dây điện như hình 5. Dùng hai kẹp dây điện kẹp vào hai đầu miếng bìa (hình 6) và đóng khoá K thì đèn sáng hay không sáng? Miếng bìa là vật dẫn điện hay vật cách điện?

Bài làm chi tiết:

+ Dùng hai kẹp dây điện kẹp vào hai đầu miếng bìa (hình 6) và đóng khoá K thì đèn không sáng. 

+ Miếng bìa là vật cách điện.

Câu 2: Thí nghiệm tìm hiểu vật dẫn điện và vật cách điện.

Làm thế nào để biết trong các vật làm từ đồng, nhựa, sắt, da, thiếc, cao su, thuỷ tinh,... vật nào dẫn điện và vật nào cách điện?

Đề xuất cách làm thí nghiệm.

Thực hiện thí nghiệm.

Từ kết quả thí nghiệm rút ra kết luận: vật nào dẫn điện, vật nào cách điện.

Bài làm chi tiết:

- Để biết trong các vật làm từ đồng, nhựa, sắt, da, thiếc, cao su, thuỷ tinh,... vật nào dẫn điện và vật nào cách điện, ta làm như sau: Lắp vào mạch điện đơn giản, hai cái kẹp dây điện như hình 5. Dùng hai kẹp dây điện kẹp vào hai đầu vào vật làm từ làm từ đồng, nhựa, sắt, da, thiếc, cao su, thuỷ tinh,... và đóng khoá K thì đèn sáng thì là vật dẫn điện và không sáng là vật cách điện

- Kết luận, đồng, sắt, và thiếc là các vật liệu dẫn điện, trong khi nhựa, da, cao su và thuỷ tinh là các vật liệu cách điện.

Câu 3: Tìm hiểu mạch điện hình 3 (trang 35), chỉ ra những bộ phận làm bằng vật dẫn điện, vật cách điện.

Bài làm chi tiết:

+ Những bộ phận làm bằng vật dẫn điện: đầu nối giữa các thiết bị, lõi dây điện, …

+ Những bộ phận làm bằng vật cách điện: bề ngoài bóng đèn và pin, vỏ dây điện, …

Luyện tập, vận dụng

Câu 1: Quan sát hình 7. 

Chỉ ra những bộ phận làm bằng vật dẫn điện, vật cách điện ở mỗi đồ dùng. Vì sao lại sử dụng vật dẫn điện hoặc vật cách điện ở mỗi bộ phận đó?

Bài làm chi tiết:

(1) Quạt:

- Bộ phận làm bằng vật dẫn điện: động cơ, dây dẫn điện.

- Bộ phận làm bằng vật cách điện: Cánh quạt (thường là nhựa).

- Lý do:

+ Motor cần phải làm bằng vật dẫn điện để dẫn điện và tạo ra chuyển động quạt.

+ Cánh quạt thường được làm bằng vật cách điện như nhựa để đảm bảo an toàn khi sử dụng và tránh nguy cơ gây chập điện.

(2) Máy sấy:

- Bộ phận làm bằng vật dẫn điện: bộ sưởi, động cơ, dây dẫn điện.

- Bộ phận làm bằng vật cách điện: Vỏ ngoài máy (thường là nhựa).

- Lý do:

+ Bộ sưởi, động cơ cần phải làm bằng vật dẫn điện để tạo ra nhiệt và chuyển động trong quá trình sấy.

+ Vỏ ngoài máy thường được làm bằng vật cách điện như nhựa để cách nhiệt và đảm bảo an toàn khi sử dụng.

(2) Bàn là:

- Bộ phận làm bằng vật dẫn điện: động cơ, dây dẫn điện.

- Bộ phận làm bằng vật cách điện: Vỏ ngoài máy (thường là nhựa).

- Lý do:

+ Động cơ cần phải làm bằng vật dẫn điện để tạo ra nhiệt và chuyển động trong quá trình là.

+ Vỏ ngoài máy thường được làm bằng vật cách điện như nhựa để cách nhiệt và đảm bảo an toàn khi sử dụng.