Giải chi tiết Kinh tế pháp luật 12 CTST bài 10 Quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân và gia đình

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em hãy nêu những hiểu biết của bản thân về quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân và gia đình.

Bài làm chi tiết:

* Quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân:

- Nam từ 20 tuổi, nữ từ 18 tuổi trở lên

- Kết hôn tự nguyện và phải đăng kí tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

- Cấm kết hôn trong các trường hợp:

+ Người đang có vợ hoặc chồng

+ Mất năng lực hành vi dân sự

+ Cùng dòng máu về trực hệ

+ Có họ trong phạm vi 3 đời

+ Cha mẹ với con nuôi

+ Bố chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, bố mẹ kế với con riêng

+ Giữa những người có cùng giới tính

- Vợ chồng phải bình đẳng tôn trọng danh dự, nhân phẩm và nghề nghiệp của nhau

* Quyền và nghĩa vụ của công dân trong gia đình:

– Thứ nhất: Quyền và nghĩa vụ của cha mẹ

+ Thương yêu con, tôn trọng ý kiến của con; chăm lo việc học tập, giáo dục để con phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ, đạo đức, trở thành người con hiếu thảo của gia đình, công dân có ích cho xã hội.

+ Trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.

– Thứ hai: Quyền và nghĩa vụ của con

+ Được cha mẹ thương yêu, tôn trọng, thực hiện các quyền, lợi ích hợp pháp về nhân thân và tài sản theo quy định của pháp luật; được học tập và giáo dục; được phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ và đạo đức.

+ Có bổn phận yêu quý, kính trọng, biết ơn, hiếu thảo, phụng dưỡng cha mẹ, giữ gìn danh dự, truyền thống tốt đẹp của gia đình.

KHÁM PHÁ

Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết hành vi vi phạm pháp luật hôn nhân và gia đình của chủ thể trong các trường hợp là gì.

- Phân tích hậu quả của hành vi vi phạm pháp luật trong mỗi trường hợp.

Bài làm chi tiết:

- Hành vi của các chủ thể:

+ Trường hợp 1: Giàng A T và Lò Thị B vi phạm pháp luật về điều kiện kết hôn.

+ Trường hợp 2: Chị C vi phạm nguyên tắc kết hôn; vợ chồng ông A, bà B và anh D vi phạm quy định về cưỡng ép kết hôn, ly hôn hoặc cản trở hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, cản trở ly hôn tự nguyện.

- Hậu quả của hành vi:

+ Trường hợp 1: 

- Việc T và B kết hôn ở độ tuổi 16 mà không có sự chấp thuận của phụ huynh hoặc cơ quan có thẩm quyền là vi phạm pháp luật về tuổi cưới hợp pháp. Điều này có thể dẫn đến hậu quả pháp lý, bao gồm vi phạm pháp luật về hôn nhân và gia đình.

- Sự trẻ trâu và thiếu trách nhiệm trong việc quyết định kết hôn đã gây ra những mâu thuẫn và khó khăn trong cuộc sống hôn nhân của họ, có thể dẫn đến sự không hạnh phúc, mất mát tinh thần và tài chính.

Trường hợp 2:

- Việc ép buộc chị C phải kết hôn với anh D để giải quyết nợ của gia đình là vi phạm quy định về tự do hôn nhân và sự lựa chọn của mỗi người. Điều này làm mất đi quyền tự do kết hôn của cá nhân của chị C.

- Sự không hạnh phúc và bất hòa trong hôn nhân giữa chị C và anh D gây ra những căng thẳng và mâu thuẫn trong cuộc sống hàng ngày, ảnh hưởng đến tâm trạng và sức khỏe tinh thần của họ cũng như con cái nếu có.

- Ngoài ra, việc kết hôn dựa trên áp lực tài chính có thể dẫn đến mất mát tài sản và tài chính trong tương lai nếu mối quan hệ hôn nhân không bền vững và phải ly dị.

Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết chủ thể trong các trường hợp vi phạm quyền và nghĩa vụ gì giữa vợ chồng.

- Cho biết hành vi đó đã gây ra hậu quả gì.

Bài làm chi tiết:

- Hành vi của các chủ thể:

+ Trường hợp 1: Chồng chị V vi phạm quyền và nghĩa vụ trong quan hệ nhân thân. Trong đó, vợ, chồng có quyền, nghĩa vụ tạo điều kiện, giúp đỡ nhau chọn nghề nghiệp; học tập, nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn, nghiệp vụ;…

+ Trường hợp 2: Anh A vi phạm về quyền và nghĩa vụ trong quan hệ tài sản của vợ chồng. Trong đó, vợ chồng có quyền lựa chọn áp dụng chế độ tài sản theo luật định hoặc chế độ tài sản theo thỏa thuận và vợ chồng có quyền có tài sản riêng.

Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết chủ thể trong các trường hợp có thực hiện đúng quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong gia đình không và giải thích.

- Cho biết hậu quả của các hành vi vi phạm này là gì.

Bài làm chi tiết:

- Hành vi của các chủ thể:

+ Trường hợp 1: Hành vi của vợ chồng ông K đúng đắn và tuân thủ quy định của pháp luật về trách nhiệm và nghĩa vụ gia đình.

+ Trường hợp 2: Hành vi của T vi phạm quy định pháp luật về nghĩa vụ của con đối với cha mẹ.

- Hậu quả của hành vi:

+ Trường hợp 2: Hành vi của sinh viên T có thể dẫn đến hậu quả cho tương lai của T bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Hơn nữa, hành vi lười biếng và lảng tránh trách nhiệm gia đình có thể gây ra căng thẳng, xung đột và mất mát trong mối quan hệ gia đình.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Cho biết quan điểm của em về các nhận định sau và giải thích.

a. Người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự thì không được kết hôn.

b. Cha mẹ có quyền quyết định việc chọn nghề nghiệp của con.

c. Để đảm bảo quyền bình đẳng giữa vợ chồng, người vợ được ưu tiên lựa chọn nơi cư trú.

d. Căn cứ để vợ chồng thuận tình ly hôn là việc vợ, chồng có hành vi bạo lực gia đình làm cho hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng.

Bài làm chi tiết:

a. Quan điểm của em là rằng người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự vẫn có quyền được kết hôn. Quyền kết hôn là một quyền cơ bản của con người, và không nên bị hạn chế dựa trên năng lực hành vi dân sự. Tuy nhiên, trong trường hợp này, có thể cần có các biện pháp bảo vệ để đảm bảo rằng quyền lợi của cả hai bên được bảo vệ.

b. Em cho rằng cha mẹ có thể tư vấn và định hướng cho con trong việc chọn nghề nghiệp, nhưng quyết định cuối cùng vẫn phải thuộc về con. Quyền tự chủ và tự quyết định về cuộc sống của mình là quyền cơ bản, và cha mẹ nên hỗ trợ và khuyến khích con trong quá trình này.

c. Quan điểm của em là rằng để đảm bảo quyền bình đẳng giữa vợ chồng, việc lựa chọn nơi cư trú không nên ưu tiên cho một bên mà nên được quyết định dựa trên sự đồng thuận và tôn trọng lẫn nhau giữa vợ chồng. Việc chọn nơi cư trú không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày mà còn liên quan đến các yếu tố khác như công việc, mối quan hệ xã hội, và nên được thảo luận và quyết định chung.

d. Em đồng ý rằng căn cứ để vợ chồng thuận tình ly hôn có thể bao gồm việc một trong hai bên có hành vi bạo lực gia đình. Bạo lực gia đình không chỉ làm tổn thương về thể xác mà còn về tinh thần và tinh thần của người bị hại, gây ra các vấn đề nghiêm trọng trong hôn nhân và có thể là lý do hợp lý để ly hôn nếu không có sự thay đổi hoặc cải thiện từ phía người gây ra bạo lực.

Câu 2: Em hãy xác định các trường hợp sau đây vi phạm điều kiện kết hôn nào.

a. Anh K và chị E có tình cảm với nhau nhưng bị gia đình ngăn cấm với lí do bố của anh K là anh ruột của mẹ chị E.

b. Anh B và vợ hiện tại anh và vợ đang ly thân. Anh có quen biết với chị H là đồng nghiệp và muốn kết hôn với chị.

c. Anh H và chị T đã ngoài 30 tuổi nhưng cả hai chưa kết hôn nên bị gia đình nhiều lần thúc giục. Anh A và chị B đã quyết định kết hôn giả với nhau.

d. Ông P có con trai bị mất năng lực hành vi dân sự nhưng vẫn muốn cưới vợ cho con. Ông đã bỏ ra số tiền lớn để thuê chị K kết hôn với con mình.

Bài làm chi tiết:

a. Trường hợp này vi phạm điều kiện kết hôn về sự đồng ý tự nguyện. Dù Anh K và chị E có tình cảm với nhau, nhưng việc bị gia đình ngăn cấm với lí do gia đình là không đồng ý hoặc không được tự do chọn lựa đối tác kết hôn.

b. Trường hợp này không vi phạm điều kiện kết hôn nào nếu việc kết hôn với chị H được thực hiện sau khi anh và vợ hiện tại anh chính thức ly thân và quá trình ly hôn được hoàn tất.

c. Trường hợp này vi phạm điều kiện kết hôn về sự đồng ý tự nguyện. Kết hôn giả không được coi là đồng ý tự nguyện và không phản ánh ý định chân thành và sự sẵn lòng của cả hai bên.

d. Trường hợp này vi phạm điều kiện kết hôn về sự đồng ý tự nguyện và vi phạm quy định về việc hợp pháp hóa hôn nhân. Việc thuê chị K kết hôn với con trái của ông P không phản ánh ý định kết hôn tự nguyện của cả hai bên, và không tuân thủ các quy định pháp lý về việc kết hôn.

Câu 3: Em hãy đọc các trường hợp sau trả lời câu hỏi.

a. Vì khoảng cách tuổi tác nên vợ chồng anh X thường xảy ra mâu thuẫn. Cả hai vợ chồng đã cố gắng thay đổi nhưng không có kết quả. Vì mục đích hôn nhân không đạt được, anh chị có ý định li hôn. Tuy nhiên, khi biết chuyện này, gia đình hai bên đều ngăn cản với lí do việc li hôn sẽ ảnh hưởng không tốt đến các con. Trước yêu cầu của gia đình, vợ chồng anh X không nộp đơn li hôn, nhưng cuộc sống hằng ngày của họ rất nặng nề.

b. Anh T và chị H kết hôn hơn 10 năm và có hai con chung. Anh T làm việc tại

một công ty, chị H quán xuyến công việc gia đình, chăm sóc bố mẹ và các con. Cuộc sống hạnh phúc của gia đình bị phá vỡ khi anh T có quan hệ tình cảm với cô đồng nghiệp và yêu cầu ly hôn với vợ. Khi vợ anh không đồng ý với yêu cầu này thì bị anh mắng chửi.

- Chủ thể trong các trường hợp trên có quyền yêu cầu ly hôn không? Vì sao?

- Em có nhận xét gì về hành vi của chủ thể trong các trường hợp trên?

Bài làm chi tiết:

a. Trong trường hợp này, vợ chồng anh X có quyền yêu cầu ly hôn vì mục đích hôn nhân của họ không đạt được và họ đã cố gắng thay đổi nhưng không thành công. Việc ngăn cản từ gia đình hai bên không nên là lý do để không nộp đơn li hôn, vì quyền tự quyết của vợ chồng vẫn được tôn trọng. Họ nên có quyền lựa chọn cách sống hạnh phúc và lành mạnh cho bản thân mình.

b. Trong trường hợp này, anh T có yêu cầu ly hôn với vợ, nhưng không được vợ đồng ý và bị mắng chửi. Anh T cũng có quyền yêu cầu ly hôn, nhưng việc mắng chửi vợ không phải là cách hành xử tôn trọng và hợp lý. Thay vào đó, anh T nên tìm cách trò chuyện và thương lượng với vợ một cách trung thực và tôn trọng để tìm ra giải pháp phù hợp cho cả hai bên.

* Nhận xét:

- Trong cả hai trường hợp, quyền tự quyết và quyền tự do của các bên đều cần được tôn trọng và đảm bảo.

- Trong trường hợp (a), ngăn cản từ gia đình không nên là lý do để không nộp đơn ly hôn, vì quyền tự do và quyền tự quyết của vợ chồng vẫn được tôn trọng.

- Trong trường hợp (b), mắng chửi vợ không phải là cách hành xử tôn trọng và hợp lý trong việc giải quyết mâu thuẫn hôn nhân. Thay vào đó, nên tìm cách giải quyết một cách hòa bình và tôn trọng nhau.

Câu 4: Em hãy chỉ ra hành vi thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân trong gia đình qua các trường hợp sau và đưa ra nhận xét.

a. Vì bố mẹ bận rộn với công việc, ít có thời gian quan tâm đến C nên khi nghỉ hè, C chỉ ở nhà xem ti vi và sử dụng mạng xã hội. Thấy vậy, ông ngoại quyết định đưa C về quê sống cùng ông. Hằng ngày, ông gọi C dậy sớm để tập thể dục, ăn sáng. Sau đó, ông dành thời gian để hướng dẫn C học ngoại ngữ. Ông còn đăng kí cho C lớp học võ, học bơi ở địa phương. Ngoài ra, ông còn truyền đạt nhiều kiến thức cuộc sống cho C. Sau ba tháng hè sống cùng ông, C đã nâng cao được sức khoẻ và rèn luyện được tính tự lập.

b. M (23 tuổi) đang sống cùng hai em gái đang độ tuổi đi học. Vì bố mẹ đột ngột

qua đời do tai nạn giao thông, M phải làm nhiều nghề để nuôi các em. Ngoài làm việc tại công ty vào giờ hành chính, M còn tranh thủ nhận hàng gia công và bán hàng trực tuyến để kiếm thêm thu nhập trang trải cuộc sống. Hiểu sự vất vả của anh trai, các em M đều rất ngoan, không chỉ chăm học mà còn phụ giúp anh làm việc nhà.

Bài làm chi tiết:

a. Trong trường hợp này, ông ngoại đã thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình trong việc quan tâm và chăm sóc C khi thấy bố mẹ của C bận rộn với công việc. Ông đã đưa C về quê sống cùng và tạo điều kiện cho C phát triển bằng cách dành thời gian để hướng dẫn C học ngoại ngữ, đăng ký cho C tham gia các lớp học về võ và bơi, cùng việc truyền đạt kiến thức cuộc sống. Hành vi này giúp C rèn luyện tính tự lập và nâng cao sức khoẻ, đồng thời cũng là một biểu hiện của sự quan tâm và tôn trọng ý kiến của con.

b. Trong trường hợp này, M đã thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình trong việc chăm sóc và nuôi dưỡng hai em gái sau khi bố mẹ qua đời. M không chỉ làm việc để kiếm thu nhập mà còn phải phụ trách việc chăm sóc các em và làm việc nhà. Đồng thời, sự hiểu biết và sự ngoan ngoãn của hai em gái cũng là một phản ánh của sự tôn trọng và ủng hộ của họ đối với anh trai. Hành vi này thể hiện sự đoàn kết và sự chăm sóc lẫn nhau trong gia đình, đồng thời cũng là một biểu hiện của sự chấp nhận và trách nhiệm gia đình.a. Trong trường hợp này, hành vi thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân trong gia đình có thể được thấy qua các điểm sau:

- Ông ngoại của C đảm nhận vai trò chăm sóc và giáo dục C khi thấy bố mẹ của C bận rộn với công việc.

- Ông đưa C về quê sống cùng mình và tạo điều kiện cho C rèn luyện sức khỏe và tự lập.

- Ông dành thời gian hướng dẫn C học ngoại ngữ, đăng kí cho C các lớp học võ và học bơi, cũng như truyền đạt kiến thức cuộc sống.

* Nhận xét:

- Hành động của ông ngoại thể hiện tinh thần trách nhiệm và quan tâm đến việc giáo dục và phát triển của C.

- Quyết định của ông ngoại là tích cực và có ý nghĩa, giúp C có cơ hội phát triển và học hỏi nhiều hơn.

- Điều này cũng là một minh chứng cho vai trò quan trọng của gia đình mở rộng trong việc nuôi dưỡng và phát triển con cháu.

b. Trong trường hợp này, hành vi thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân trong gia đình có thể được thấy qua các điểm sau:

- M đảm nhận vai trò trưởng thành, chịu trách nhiệm nuôi dưỡng và chăm sóc các em gái sau khi bố mẹ qua đời.

- M làm nhiều công việc để kiếm thu nhập và trang trải cuộc sống cho gia đình, bao gồm làm việc tại công ty, nhận hàng gia công và bán hàng trực tuyến.

- Các em gái của M đều phụ giúp anh trong việc làm việc nhà và chăm chỉ trong việc học hành.

* Nhận xét:

- Hành động của M là tích cực và đáng khâm phục, thể hiện tinh thần trách nhiệm và quan tâm đến các em gái của mình.

- M là người mẫu cho việc chịu trách nhiệm và hy sinh vì gia đình, góp phần tạo nên một môi trường gia đình ổn định và hạnh phúc.

Câu 5: Em hãy sắm vai xử lý tình huống sau:

Chị V có chuỗi cửa hàng kinh doanh trang sức. Vì thu nhập của chồng thấp hơn của mình nên chị V tự cho mình quyền quyết định mọi công việc trong gia đình mà không bàn bạc với chồng. Nhiều lần, chị V yêu cầu chồng nghỉ việc ở công ty để hỗ trợ mình trong kinh doanh nhưng chồng chị không đồng ý. Mỗi lần bàn đến vấn đề này, vợ chồng chị đều phát sinh tranh cãi.

- Phân tích hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ trong hôn nhân và gia đình trong tình huống trên.

- Em hãy đưa ra hướng giải quyết cho tình huống này.

Bài làm chi tiết:

Trong tình huống này, việc chị V tự cho mình quyền quyết định mọi công việc trong gia đình mà không bàn bạc với chồng là vi phạm quyền và nghĩa vụ trong hôn nhân và gia đình. Đó là hành động thiếu tôn trọng và không đồng cảm với ý kiến và quyết định của chồng. Hậu quả của việc này có thể gây ra căng thẳng và mất hòa bình trong mối quan hệ vợ chồng, gây ra tranh cãi và xung đột không cần thiết.

Để giải quyết tình huống này, chị V cần thực hiện các bước sau:

- Chị V cần chấp nhận và tôn trọng quyền lựa chọn và ý kiến của chồng trong các vấn đề gia đình và kinh doanh.

- Chị V cần thiết lập một môi trường giao tiếp mở cửa với chồng để họ có thể thảo luận và đưa ra quyết định chung về các vấn đề quan trọng trong gia đình và công việc.

- Chị V cần cố gắng đạt được sự đồng thuận với chồng bằng cách tìm ra những giải pháp phù hợp và công bằng cho cả hai bên.

Chia sẻ trách nhiệm: Chị V có thể đề xuất chia sẻ trách nhiệm và công việc trong kinh doanh cũng như trong việc quản lý gia đình, để chồng cảm thấy được đánh giá và tham gia tích cực.

Tìm kiếm sự giúp đỡ từ bên thứ ba: Nếu cần, chị V và chồng có thể tìm kiếm sự giúp đỡ từ một bên thứ ba như tư vấn hôn nhân và gia đình để họ có thể tìm ra cách giải quyết tốt nhất cho mối quan hệ của họ.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Dựa vào quy định pháp luật, em hãy nêu những việc em nên/không nên làm để thực hiện tốt trách nhiệm của công dân trong gia đình.

Bài làm chi tiết: