Giải chi tiết Kinh tế pháp luật 12 CTST bài 9 Quyền và nghĩa vụ của công dân về sở hữu tài sản, tôn trọng tài sản của người khác

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em hãy chia sẻ hiểu biết của bản thân về quyền, nghĩa vụ của công dân trong sở hữu tài sản và tôn trọng tài sản của người khác.

Bài làm chi tiết:

* Quyền sở hữu tài sản của công dân bao gồm:

- Quyền chiếm hữu là quyền trực tiếp nắm giữ, quản lý tài sản.

- Quyền sử dụng là quyền khai thác giá trị sử dụng của tài sản và hưởng lợi từ các giá trị sử dụng tài sản đó.

- Quyền định đoạt là quyền quyết định đối với tài sản như mua bán, tặng cho, đề lại thừa kế, phá hủy, vứt bỏ, ...

Công dân có quyền sở hữu về thu nhập hợp pháp, của cải để dành, nhà ở, tư liệu sinh hoạt, tư liệu sản xuất, vốn và tài sản khác trong doanh nghiệp hoặc trong tổ chức kinh tế.

Tài sản thuộc quyền sở hữu của công dân: Tư liệu sinh hoạt, tư liệu sản xuất; Thu nhập hợp pháp; Góp vốn kinh doanh.

* Công dân có nghĩa vụ tôn trọng quyền sở hữu tài sản của người khác

- Tôn trọng quyền sở hữu tài sản của người khác, không được xâm phạm tài sản của cá nhân, tổ chức, tập thể, nhà nước.

- Khi vay nợ phải trả đầy đủ, đúng hẹn.

- Khi mượn phải giữ gìn cẩn thận, nếu hỏng phải sửa chữa, bồi thường.

- Nếu gây thiệt hại về tài sản sẽ bồi thường theo quy định

KHÁM PHÁ

Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết hành vi của anh H và anh B trong các trường hợp 1, 2 vi phạm quy định nào của pháp luật về quyền sở hữu và giải thích.

- Cho biết hành vi vi phạm này có thể dẫn tới hậu quả gì.

Bài làm chi tiết:

- Hành vi của anh H và anh B:

+ Trường hợp 1: Hành vi của anh H vi phạm quy định về quyền sở hữu tài sản khi yêu cầu cùng đứng tên trong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bởi mảnh đất này là tài sản riêng của chị K hình thành trước thời kỳ hôn nhân, việc chị K có quyền không chấp nhận yêu cầu của anh H là hoàn toàn có cơ sở.

+ Trường hợp 2: Căn cứ theo quy định tại Điều 188, Bộ luật dân sự 2015, hành vi của anh B là hành vi vi phạm về quyền chiếm hữu của người được giao tài sản thông qua giao dịch dân sự. Trong đó, anh B chỉ có quyền chiếm hữu nhưng việc cầm cố đã vượt quá quyền hạn cho phép. Bên cạnh đó anh B cũng không tuân thủ quy định về quyền sở hữu và trách nhiệm đối với tài sản thuê.

- Hậu quả của hành vi:

+ Trường hợp 1: Hành vi của anh H có thể tạo ra mâu thuẫn và xung đột trong mối quan hệ gia đình, mâu thuẫn này nếu không được giải quyết một cách hòa bình thì có thể ảnh hưởng tiêu cực, gây ra căng thẳng đến mối quan hệ giữa chị K và anh H. 

+ Trường hợp 2: Hành vi của anh B có thể gây ra việc mất lòng tin giữa anh C và anh B. Đồng thời, việc anh B cầm cố chiếc xe ô tô cũng có thể gây ra các vấn đề pháp lý khác.

Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết hành vi của anh B, ông Q trong các trường hợp 1, 2 đã vi phạm quy định nào của pháp luật về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác và giải thích.

- Cho biết hành vi vi phạm này có thể dẫn tới hậu quả gì.

Bài làm chi tiết:

- Hành vi của anh B, ông Q:

+ Trường hợp 1: Hành vi của anh B vi phạm quy định về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác và quy định về quản lý kinh doanh. Anh B lấn chiếm không gian công cộng là bờ kè và lòng đường để mở rộng kinh doanh quán ăn mặc dù đã có biển cấm kinh doanh buôn bán từ chính quyền địa phương. Hành vi này là vi phạm quy định về sử dụng và bảo vệ tài sản công cộng, gây cản trở giao thông và làm ảnh hưởng đến trật tự công cộng.

+ Trường hợp 2: Hành vi của ông Q vi phạm quy định về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác khi không đồng ý hỗ trợ anh T làm thủ tục để anh T nhận lại tiền đã bị chuyển nhầm. Ông Q có trách nhiệm phối hợp để giải quyết vấn đề này vì tiền đã bị chuyển nhầm vào tài khoản của ông.

- Hậu quả của hành vi:

+ Trường hợp 1: Hành vi của anh B có thể làm ảnh hưởng đến an toàn giao thông và môi trường sống của cư dân trong khu vực. Việc lấn chiếm lòng đường gây cản trở giao thông có thể dẫn đến nguy cơ tai nạn giao thông. Ngoài ra, việc sử dụng không gian công cộng một cách không phù hợp có thể làm mất mỹ quan của khu vực và gây ảnh hưởng tiêu cực đến quy hoạch đô thị.

+ Trường hợp 2: Hành vi của ông Q có thể làm anh T gặp khó khăn trong việc lấy lại số tiền đã bị chuyển nhầm. Việc không có sự hợp tác từ ông Q có thể kéo dài thời gian và làm phức tạp thủ tục giải quyết vấn đề, ảnh hưởng đến tài chính và công việc của anh T.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em đồng tình với nhận định nào sau đây về quyền sở hữu của công dân?

a. Quyền sở hữu là một quyền tài sản của công dân.

b. Công dân có quyền sở hữu đối với các loại tài nguyên khoáng sản trong lòng

đất thuộc phạm vi thửa đất do mình đứng tên.

c. Chỉ chủ sở hữu mới có đầy đủ ba quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt đối với tài sản. 

d. Các phát minh, các để tài khoa học, các sáng kiến cải tiến khoa học kĩ thuật 

không phải là tài sản nên mọi người đều có thể sử dụng chung miễn phí.

e.Trong trường hợp cần thiết, vì lý do quốc phòng, an ninh và vì lợi ích quốc gia,

Nhà nước có thể trưng mua hoặc trưng dụng tài sản của công dân.

Bài làm chi tiết:

Em đồng tình với nhận định sau đây về quyền sở hữu của công dân:

a. Quyền sở hữu là một quyền tài sản của công dân.

Giải thích:

- Quyền sở hữu là một quyền cơ bản của công dân, bảo vệ quyền lợi của họ đối với tài sản mà họ sở hữu. Quyền sở hữu cho phép công dân chiếm hữu, sử dụng và định đoạt về tài sản của mình theo quy định của pháp luật.

- Quyền sở hữu tài sản được bảo vệ và thừa nhận bởi pháp luật để đảm bảo quyền lợi và tự do của công dân trong việc sở hữu và sử dụng tài sản của mình một cách hợp pháp và công bằng.

Câu 2: Em hãy đánh giá hành vi của chủ thể sau:

a. Anh H làm nghề tài xế taxi. Trong một lần sau khi trả khách, anh phát hiện trên ghế sau có chiếc túi bị bỏ quên, anh liền liên hệ và xác minh các thông tin để trao trả.

b. Anh P mượn xe máy của anh T đi chơi, không may bị xe khác đâm làm vỡ gương chiếu hậu. Anh P không sửa mà trả lại xe máy cho anh T trong tình trạng hư hỏng.

c.Trong quá trình đào ao, gia đình chị B phát hiện một chiếc bình cổ không rõ

nguồn gốc, niên đại. Chị đã nộp lại chiếc bình này cho chính quyền địa phương.

Bài làm chi tiết:

a. Hành vi của Anh H là tích cực và đáng khen ngợi. Anh ta đã hành động một cách trách nhiệm và đúng đắn khi phát hiện chiếc túi bị bỏ quên trên ghế sau và liên hệ để trao trả lại. Hành động này thể hiện sự trung thực và tôn trọng đối với tài sản của người khác, đồng thời giúp tạo ra một môi trường xã hội tích cực và đáng tin cậy.

b. Hành vi của Anh P là không đúng đắn. Anh đã không chịu trách nhiệm khi gây hư hại cho tài sản của người khác mà trả lại xe máy trong tình trạng bị hỏng. Việc này không chỉ là vi phạm quy định về bảo quản tài sản mà còn là thiếu trách nhiệm và không tôn trọng đối với tài sản của người khác.

c. Hành vi của chị B là tích cực và đúng đắn. Chị đã hành động một cách trách nhiệm và công bằng khi phát hiện và nộp lại chiếc bình cổ không rõ nguồn gốc cho chính quyền địa phương. Hành động này giúp bảo vệ tài sản cổ vật và hỗ trợ công tác bảo tồn và nghiên cứu về di sản văn hóa của địa phương.

Câu 3: Chủ thể trong trường hợp sau thực hiện đúng hay thực hiện sai quyền của mình? Vì sao?

Là hàng xóm láng giềng thân thiết của nhau, ông A đã cho bà B vay 2 lượng vàng để bà bán đi lấy tiền hỗ trợ con trai xây dựng nhà mới. Thời hạn vay là 6 tháng (có giấy viết tay của bà B), con trai của bà B cũng biết mẹ mình vay 2 lượng vàng của ông A là để hỗ trợ cho mình. Ba tháng sau, trong một tai nạn giao thông, bà B đột ngột qua đời. Đến thời hạn trả nợ, ông A đã yêu cầu con trai bà B trả lại cho mình 2 lượng vàng đó. Nhưng con trai bà B không trả vì việc vay vàng là do mẹ anh vay chứ anh không vay. Mẹ anh đã mất nên anh không có nghĩa vụ phải trả nợ thay.

Bài làm chi tiết:

Trong trường hợp này, ông A thực hiện đúng quyền của mình khi yêu cầu con trai của bà B trả lại số vàng mà bà B đã vay.

Lý do là:

- Ông A đã cho bà B vay 2 lượng vàng dựa trên một thỏa thuận rõ ràng và có bằng chứng bằng giấy viết tay của bà B, đó là một hợp đồng mượn nợ hợp lệ. Trong thỏa thuận, không chỉ có sự đồng ý mượn nợ của bà B mà còn có thời hạn và điều kiện cụ thể.

- Nguyên tắc pháp lý cho rằng nghĩa vụ trả nợ không biến mất khi người mượn qua đời. Trong trường hợp này, trách nhiệm trả nợ của bà B sẽ được chuyển sang di sản của bà B, bao gồm cả tài sản được nhận từ ông A, và con trai bà B sẽ phải đại diện cho di sản của mẹ mình để trả nợ.

- Việc con trai của bà B không phải trả nợ vì "không phải anh vay" là không hợp lý. Dù không phải anh đã vay, nhưng nguyên tắc pháp lý về trách nhiệm trả nợ vẫn áp dụng đối với di sản của bà B.

Câu 4: Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Ông G cho vợ chồng chị P thuê một căn nhà để ở. Trong hợp đồng thuê, hai bên đã thoả thuận rằng vợ chồng chị P không được tự ý sửa chữa, thay đổi cấu trúc của căn nhà. Sau đó hai tháng, vợ chồng chị P đã tự ý cải tạo, sửa chữa, làm thay đổi cấu trúc căn nhà để phục vụ nhu cầu sử dụng mà không thông báo, xin ý kiến ông G. 

- Ông G và vợ chồng chị P có quyền và nghĩa vụ gì về tài sản và tôn trọng tài sản của người khác?

- Vợ chồng chị P có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại cho ông G không? Vì sao?

Bài làm chi tiết:

- Quyền và nghĩa vụ của ông G và vợ chồng chị P về tài sản và tôn trọng tài sản của người khác:

+ Ông G, là chủ sở hữu của căn nhà, có quyền sở hữu và quản lý tài sản này. Ông G cũng có quyền thiết lập các điều khoản trong hợp đồng thuê, bao gồm cả việc không được tự ý sửa chữa hoặc thay đổi cấu trúc của căn nhà.

+ Vợ chồng chị P, là người thuê nhà, có nghĩa vụ tuân thủ các điều khoản trong hợp đồng thuê, bao gồm cả việc không tự ý sửa chữa hoặc thay đổi cấu trúc của căn nhà mà không có sự đồng ý của chủ nhà.

- Nghĩa vụ bồi thường thiệt hại của vợ chồng chị P: Vợ chồng chị P có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại cho ông G. Lý do là vì họ đã vi phạm điều khoản trong hợp đồng thuê bằng việc tự ý sửa chữa, cải tạo, thay đổi cấu trúc căn nhà mà không có sự đồng ý của ông G. Hành động này không chỉ vi phạm hợp đồng mà còn là việc vi phạm quyền sở hữu của ông G đối với tài sản của mình. Do đó, vợ chồng chị P có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho ông G để khắc phục những sự thay đổi không được phép trên tài sản của ông.

Câu 5: Em hãy nhận xét hành vi của chủ thể trong các trường hợp sau và cho biết nếu là chủ thể đó, em sẽ làm gì để thực hiện đúng nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác.

a. Anh D là nhân viên khách sạn. Trong một lần khi đang dọn phòng, anh phát hiện khách có để quên một chiếc đồng hồ. Anh đã không báo lại với quản lí mà đem giấu đi. Sau đó, anh D mang chiếc đồng hồ đến một tiệm cầm đồ để bán lấy tiền.

b. Chị S vay của anh N số tiền 500 triệu đồng để đầu tư sản xuất kinh doanh. Một thời gian sau, kinh doanh không thành, bị thua lỗ, không có khả năng trả nợ nên chị S đã bỏ trốn. Anh N đã đến nhà của bố mẹ chị S để đòi nợ. Anh đã đập phá đồ đạc và uy hiếp tinh thần bố mẹ chị S nếu không chịu trả nợ thay cho con gái. 

Bài làm chi tiết:

a. Hành vi của Anh D là không đúng và vi phạm quy định về tôn trọng tài sản của người khác. Thay vì báo cáo và trả lại chiếc đồng hồ cho khách hàng hoặc giao cho quản lí khách sạn, Anh D đã lợi dụng tình huống để giấu giếm và sau đó bán chiếc đồng hồ để lợi ích cá nhân. Điều này là không đạo đức và vi phạm đạo luật.

Nếu là Anh D, để thực hiện đúng nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác, Anh sẽ báo cáo sự cố và trả lại chiếc đồng hồ cho quản lí khách sạn hoặc tìm cách liên hệ với khách hàng để trả lại tài sản đúng chủ sở hữu.

b. Hành vi của Anh N là không đúng và vi phạm quy định về tôn trọng con người và tài sản của người khác. Anh đã sử dụng biện pháp uy hiếp và bạo lực để đòi nợ từ gia đình chị S, không chỉ là vi phạm pháp luật mà còn làm tổn thương tinh thần và uy tín của gia đình chị S.

Nếu là Anh N, để thực hiện đúng nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác và đồng thời giữ vững phẩm chất đạo đức, Anh sẽ sử dụng các phương thức hợp pháp và nhân văn để giải quyết vấn đề nợ nần, như là tìm kiếm sự hỗ trợ pháp lý hoặc đàm phán với chị S hoặc gia đình của chị để tìm ra giải pháp hòa bình và công bằng.

Câu 6: Em sẽ làm gì trong các trường hợp sau để bảo vệ quyền sở hữu và tôn trọng tài sản của người khác?

a. Khi em phát hiện bạn em có hành vi trộm cắp tài sản của người khác.

b. Một người bạn mượn xe đạp điện của chị em nhưng sau đó đi cầm cố để lấy tiền tiêu.

Bài làm chi tiết:

Trong các trường hợp này, để bảo vệ quyền sở hữu và tôn trọng tài sản của người khác, em có thể thực hiện những hành động sau:

a. Khi phát hiện bạn em có hành vi trộm cắp tài sản của người khác:

- Em sẽ nói chuyện trực tiếp với bạn em về hành vi của họ và cảnh báo về hậu quả pháp lý và đạo đức của việc trộm cắp.

- Em có thể khuyến khích bạn em giao trả tài sản và xin lỗi với người bị ảnh hưởng.

- Nếu hành vi trộm cắp là nghiêm trọng và không thể giải quyết được bằng cách nói chuyện, em nên báo cáo cho phụ huynh hoặc cơ quan chức năng để can thiệp và giải quyết vấn đề.

b. Khi một người bạn mượn xe đạp điện của chị em nhưng sau đó đi cầm cố để lấy tiền tiêu:

- Em có thể trò chuyện trực tiếp với người bạn và yêu cầu họ trả lại xe đạp điện hoặc trả tiền thay thế tương xứng.

- Nếu người bạn không chịu trả lại hoặc không đồng ý, em có thể yêu cầu sự hỗ trợ từ người lớn hoặc từ cơ quan có thẩm quyền để giải quyết vấn đề.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Em hãy sưu tầm một câu chuyện về việc nhặt được của rơi trả lại người đánh mất, sau đó, chia sẻ cho bạn bè cùng lớp.

Giải chi tiết:

Câu chuyện: "Tấm lòng nhân ái của cậu bé nhặt được ví vàng"

Cậu bé Minh, một học sinh lớp 5, mỗi ngày đi học đều phải đi qua một con đường đông đúc. Một ngày nọ, khi đang trên đường đi học, cậu bỗng nhìn thấy một chiếc ví nằm bên lề đường. Cậu bèn bước lại và mở ra, ngạc nhiên khi bên trong có một số tiền lớn và một tấm thẻ danh tính.

Thay vì giữ lại hoặc sử dụng số tiền đó cho mục đích cá nhân, Minh quyết định đem chiếc ví vàng đến văn phòng công chứng gần đó để trả lại cho chủ sở hữu. Ông chủ văn phòng công chứng đã thực hiện quy trình kiểm tra và xác minh thông tin, sau đó liên lạc với người đánh mất ví.

Chủ sở hữu của chiếc ví vô cùng bất ngờ và hạnh phúc khi biết rằng đã có một người như Minh tử tế và trung thực. Họ tỏ ra rất biết ơn và gửi lời cảm ơn chân thành đến cậu bé. 

Trong buổi học sau đó, Minh đã chia sẻ câu chuyện này với bạn bè trong lớp của mình. Mọi người đều rất ngưỡng mộ và khen ngợi tấm lòng nhân ái và trung thực của cậu bé. Câu chuyện của Minh đã truyền cảm hứng và tạo ra một làn sóng tích cực, khuyến khích mọi người hành động đúng đắn và tử tế như cậu bé.