Giải lịch sử 9 bài 21 trang 81 cực chất

Phần 2. Hướng dẫn trả lời ngắn gọn

Phần câu hỏi in nghiêng trong bài

Câu 1:

• Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, tình hình thế giới có nhiều thay đổi phức tạp. Pháp dùng mọi thủ đoạn ra sức bóc lột chèn ép nhân dân ta. Chúng tăng các khoản thuế rượu, thuế muối và thuốc phiện từ năm 1939 đến 1945 lên gấp 3 lần.
• Trong khi đó Nhật dùng thủ đoạn tàn ác là thu mua lương thực với giá rẻ mạt, cưỡng ép. Điều này, khiến cho khan hiếm thóc gạo và hơn 2 triệu đồng bào ta chết đói.

1. Khởi nghĩa Bắc Sơn

Diễn biến :27/9/1940: Nhân dân Bắc Sơn dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ địa phương đã tước khí giới của quân Pháp. Quân khởi nghĩa tiến đánh Mỏ Nhài, Bình Gia giải tán chính quyền phản động , tổ chức bảo vệ an ninh , trật tự trong vùng , tiếp đó quân khởi nghĩa chiếm đánh Vũ Lăng . Nhật – Pháp thỏa hiệp, Pháp tập trung lực lượng đàn áp nhân dân Bắc Sơn rất dã man ( dồn dân , bắt giết cán bộ, đốt phá nhà cửa).

2. Khởi nghĩa Nam Kỳ (23- 11- 1940)

Diễn biến: Trước ngày khởi nghĩa kế hoạch bị lộ , thực dân Pháp  tước vũ khí của binh lính người Việt , ra lệnh giới nghiêm và bủa lưới  vây bắt các chiến sĩ cách mạng. Đêm 22 rạng 23/11/1940 , khởi nghĩa vẫn bùng nổ khắp các tỉnh Nam Kỳ. Nhiều nơi lập được chính quyền cách mạng ( Mỹ Tho , Vĩnh Long , Gia Định ), lần đầu xuất hiện cờ đỏ sao vàng. Pháp tập trung lực lượng , đàn áp dã man: ném bom , bắn phá nhiều làng mạc, đốt nhà , cứơp của , tàn sát nhân dân, xử bắn nhiều Đảng viên: Nguyễn Văn Cừ , Nguyễn Thị Minh Khai….

Kết quả: Pháp dìm nhân dân ta trong biển máu. Đảng bị tổn thất nặng , một  số cán bộ và nghĩa quân rút vào rừng chờ cơ hội hoạt động trở lại .

3. Binh biến Đô Lương (13- 1 -1941)

Diễn biến : 13-1-1941: Đội Cung chỉ huy  binh lính ở  đồn Chợ Rạng , đến tối  chiếm đồn Đô Lương rồi kéo về Vinh nhưng bị Pháp đánh bại. Đội cung và 10 người bị xử tử. Nhiều người khác bị tù đày.

Phần bài tập cuối bài

Câu 1: 

• Nguyên nhân chung: Dưới ách áp bức bóc lột của quân xâm lược nhân dân ta chịu cảnh lầm than, cực khổ. Mâu thuẫn dân tộc, mâu thuẫn xã hội trở nên đỉnh điểm.

• Nguyên nhân cụ thể:

1. Khởi nghĩa Bắc Sơn (27 – 9 – 1940)

Nguyên nhân: Nhật đánh Lạng Sơn , Pháp thua , chạy qua châu Bắc Sơn.Nhân dân Bắc sơn đã nổi dậy , ngày 27-9-1940 thành lập chính quyền cách mạng

2. Khởi nghĩa Nam Kỳ (23 - 11- 1940)

Nguyên nhân: Binh lính người Việt Nam trong quân đội Pháp bất mãn vì bị Pháp điều đi biên giới Lào- Cam pu chia để chống Thái Lan .

3. Binh biến Đô Lương (23 - 11 - 1940) 

• Các tác phẩm văn học của Nam Cao như: Một bữa no, trẻ con không được ăn thịt chó, Lão Hạc,
• Tác phẩm Vợ nhặt của Kim Lân,…
• Thơ thì có bài: Nghi thức nhặt cơm rơi của bà mẹ quê  (Trần Xuân An )

Phần 3. Hướng dẫn trả lời chi tiết

Phần câu hỏi in nghiêng trong bài

Câu 1: 

• Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, tình hình thế giới có nhiều thay đổi phức tạp. Nhật đánh vào Đông Dương với âm mưu hất cẳng Pháp để độc chiếm Đông Dương. Pháp tuy có sự suy yếu rõ rệt nhưng vẫn dùng mọi thủ đoạn ra sức bóc lột chèn ép nhân dân ta. Chúng tăng các khoản thuế rượu, thuế muối và thuốc phiện từ năm 1939 đến 1945 lên gấp 3 lần.
• Trong khi đó Nhật dùng thủ đoạn tàn ác là thu mua lương thực với giá rẻ mạt, cưỡng ép. Điều này, khiến cho khan hiếm thóc gạo và hơn 2 triệu đồng bào ta chết đói.

=> Như vậy, trong chiến tranh thế giới thứ hai nhân dân ta phải sống trong cảnh một cổ đôi tròng,bị chèn ép đến tận cùng vô cùng điêu đứng.

Câu 2: 

Ngày 23-7-1941, tại Hà Nội Chính phủ Pháp công bố một hiệp ước giữa Pháp và Nhật – Hiệp ước phòng thủ chung Đông Dương. Kể từ đây, trong thực tế đã cấu kết chặt chẽ với nhau trong việc đàn áp bóc lột nhân dân Đông Dương.

Sở dĩ, Nhật –Pháp cấu kết với nhau để cùng thống trị Đông Dương bởi lẽ sau. Chúng thực sự là không thể nào một mình độc chiếm Đông Dương lúc này. Pháp suy yếu cả ở chính quốc và Đông Dương (Pháp bị phát xít Đức chiếm đóng). Chúng chờ khi chính phủ Đờ - Gôn được giải phóng sẽ giúp sức chúng, hơn nữa Pháp cũng muốn dựa vào Nhật để chống phá lại phong trào cách mạng ở Đông Dương nhất là ở Việt Nam. Trong khi đó phát xít Nhật muốn lợi dụng Pháp để chống phá phong trào cách mạng, để kiểm lời phục vụ cho cuộc chiến tranh của Nhật tạo bàn đạp để tiến công xuống khu vực phía Nam Thái Bình Dương. 

Câu 3:

1. Khởi nghĩa Bắc Sơn

• Nguyên nhân: 23/9/1940: Nhật đánh Lạng Sơn , Pháp thua, chạy qua châu Bắc Sơn.Nhân  dân Bắc sơn dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ  địa phương đã nổi dậy, ngày 27-9-1940 thành lập chính quyền cách mạng
• Diễn biến :

27/9/1940: Nhân dân Bắc Sơn dứơi sự lãnh đạo của Đảng bộ địa phương đã tước khí giới của quân Pháp.

Quân khởi nghĩa tiến đánh Mỏ Nhài , Bình Gia  giải tán chính quyền phản động , tổ chức bảo vệ an ninh , trật tự trong vùng , tiếp đó quân khởi nghĩa chiếm đánh Vũ Lăng .

Nhật – Pháp thỏa hiệp, Pháp tập trung lực lượng đàn áp nhân dân Bắc Sơn rất dã man ( dồn dân , bắt giết cán bộ, đốt phá nhà cửa).

• Thất bại: do khởi nghĩa xuất hiện tại địa phương nên Pháp có điều kiện tập trung đàn áp – Tuy thất bại, khởi nghĩa Bắc Sơn  đã duy trì một phần lực lượng  đó là đội du kích Bắc Sơn , trở thành lực lượng vũ  trang  nòng cốt của Đảng

2. Khởi nghĩa Nam Kỳ (23- 11- 1940)

• Nguyên nhân:

Binh lính người Việt Nam trong quân đội Pháp  bất mãn vì bị Pháp  điều đi biên giới Lào- Cam pu chia để chống Thái Lan .

Phong trào  phản kháng của binh lính  lan rộng, nhân dân cũng sẵn sàng nổi dậy

Tình thế rất cấp bách, Đảng  bộ Nam Kỳ quyết định khởi nghĩa tuy chưa có sự chuẩn y của Trung ương .

• Diễn biến:

Trước ngày khởi nghĩa kế hoạch bị lộ , thực dân Pháp tước vũ khí của binh lính người Việt, ra lệnh giới nghiêm và bủa lưới vây bắt các chiến sĩ cách mạng

Đêm 22 rạng 23/11/1940 , khởi nghĩa vẫn bùng nổ khắp các tỉnh Nam Kỳ. Nhiều nơi lập được chính quyền cách mạng ( Mỹ Tho , Vĩnh Long , Gia Định ), lần đầu xuất hiện cờ đỏ sao vàng.

Pháp tập trung lực lượng , đàn áp dã man: ném bom , bắn phá nhiều làng mạc, đốt nhà , cứơp của , tàn sát nhân dân, xử bắn nhiều Đảng viên: Nguyễn Văn Cừ , Nguyễn Thị Minh Khai….

• Kết quả:

Pháp dìm nhân dân ta trong biển máu. Đảng bị tổn thất nặng , một  số cán bộ và nghĩa quân rút vào rừng chờ cơ hội hoạt động trở lại .

3. Binh biến Đô Lương (13- 1 -1941)

• Nguyên nhân: Do phong trào cách mạng dưới sự lãnh đạo  của Đảng đang ngày một lên cao, đã có tác động đến tinh thần giác ngộ  của binh lính người Việt Nam trong quân đội Pháp

Binh lính ngừơi Việt ở Nghệ An bất bình về việc họ bị Pháp điều sang biên giới Lào – Thái Lan làm bia đỡ đạn.

• Diễn biến :

13-1-1941: Đội Cung chỉ huy  binh lính ở  đồn Chợ Rạng , đến tối  chiếm đồn Đô Lương  rồi kéo về Vinh nhưng bị Pháp đánh bại.

 Đội cung và 10 ngườii bị xử tử. Nhiều người khác bị tù đày

Đây là hành động tự phát của binh lính , không có quần chúng tham gia.

• Nguyên nhân thất bại:

Nổ ra chưa đúng thời cơ,Pháp còn tương đối mạnh.

Lực lượng cách mạng còn hạn chế về số lượng. 

Phần bài tập cuối bài

Câu 1: 

Nguyên nhân chung của hai cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, Nam Kỳ và binh biến Đô Lương

Dưới ách áp bức bóc lột của quân xâm lược nhân dân ta chịu cảnh lầm than, cực khổ. Mâu thuẫn dân tộc, mâu thuẫn xã hội gay gắt. Tuy nhiên, mâu thuẫn dân tộc lên đến đỉnh điểm. Chỉ cần có thời cơ nhân dân ta sẵn sàng nổi dậy khởi nghĩa.

Nguyên nhân cụ thể

1. Khởi nghĩa Bắc Sơn (27 – 9 – 1940)

Nguyên nhân:23/9/1940: Nhật đánh Lạng Sơn , Pháp thua , chạy qua châu Bắc Sơn.Nhân  dân Bắc sơn dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ  địa phương  đã nổi dậy , ngày 27-9-1940 thành lập chính quyền cách mạng

2. Khởi nghĩa Nam Kỳ (23 - 11- 1940)

Nguyên nhân:

Binh lính người Việt Nam trong quân đội Pháp  bất mãn vì bị Pháp  điều đi biên giới Lào- Cam pu chia để chống Thái Lan .

Phong trào  phản kháng của binh lính  lan rộng  , nhân dân cũng sẵn sàng nổi dậy

Tình thế rất cấp bách, Đảng  bộ Nam Kỳ quyết định khởi nghĩa tuy chưa có sự chuẩn y của Trung ương .

3. Binh biến Đô Lương (23 - 11 - 1940) 

Nguyên nhân:

Do phong trào cách mạng dưới sự lãnh đạo  của Đảng đang ngày một lên cao, đã có tác động đến tinh thần giác ngộ  của binh lính người Việt Nam trong quân đội Pháp

Binh lính ngừơi Việt ở Nghệ An bất bình về việc họ bị Pháp điều sang biên giới Lào – Thái Lan làm bia đỡ đạn.

Ý nghĩa: 

Các cuộc khởi nghĩa đó là: những tiếng súng báo hiệu cho cuộc khởi nghĩa toàn quốc”

Tinh thần yêu nước của nhân dân  và để lại  bài học bổ ích về khởi nghĩa vũ trang, xây dựng lực lượng  vũ trang và chiến tranh du kích .

Bài học vể khởi nghĩa giành chính quyền phải được chuẩn bị chu đáo và đúng thời cơ.

Bài học về khởi nghĩa vũ trang , về xây dựng lực lượng vũ trang và chiến tranh du kích, trực tiếp chuẩn bị cho Tổng khởi nghĩa tháng Tám.

Câu 2: Các tác phẩm văn học của Nam Cao như: Một bữa no, trẻ con không được ăn thịt chó, Lão Hạc,

Tác phẩm Vợ nhặt của Kim Lân,…

Thơ thì có bài: Nghi thức nhặt cơm rơi của bà mẹ quê  (Trần Xuân An )\

Quý hạt ngọc trời, thói quen từ bé

chao vào muỗng canh những hạt cơm rơi

đưa lên miệng, kính cẩn lời niệm khẽ 

chưa từng nhạt phai, dù tuổi tám mươi 

Ất Dậu, bốn lăm, niềm đau trận đói 
(cha lén ăn, để chết lịm con thơ 
quá tủi thẹn, đã tự mình treo cổ!) 
suốt đời bà, chưa khuây quên bao giờ 

Chuyện quê buồn, tôi nghe từ tuổi nhỏ 
người thành ma đói, ngập chợ đầy đường 
một cơ khổ giữa trùng trùng cơ khổ 
năm năm giặc Nhật, mấy triệu đau thương 

Trở mặt Đông Du, mị lừa Đại Á 
xót đau, biết trước, còn bịp ai đây! 
nay tóc bà vẫn trắng mây nhân hậu 
lỡ cơm rơi, nhặt lại, dẫu đủ đầy 

Nỗi mất nước khắc sâu vào số phận 
tiếc ngọc trời thành nghi thức nguyện cầu 
Hiro, Naga cũng hằng tưởng niệm 
với tiếng bẻ gươm? vỗ cánh bồ câu.