Hướng dẫn soạn chi tiết ngữ văn 11 Cánh diều bài 5: Tầng hai

ĐỌC HIỂU 

Câu 1: Hành động, ý nghĩ của nhân vật Phan như thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

Phan là một cô gái với cuộc sống tẻ nhạt, cô đơn. Qua hành động thận trọng mở vòi nước vào đêm khuya của cô, cho thấy cô sống nội tâm và có chút rụt rè, không muốn gây phiền toái cho ai.

Câu 2: Phan đã nảy ra ý định gì? Ý định ấy nảy ra khi nào? 

Hướng dẫn trả lời:

Phan quyết định không nghĩ đến những vấn đề tài chính.

Ý định này nảy sinh khi cô muốn đầu óc được nghỉ ngơi.

Câu 3: Nhân vật Phan lắng nghe được những âm thành nào lúc đêm khuya?

Hướng dẫn trả lời:

Phan lắng nghe được tiếng bà mẹ già ngủ mê, tiếng chạy của cậu con trai, tiếng lay gọi mẹ, tiếng khóc của cô gái khi không biết chồng đi đâu mà tối muộn chưa về.

Câu 4: Cảnh sinh hoạt ở tầng hai vào buổi sáng sớm được thể hiện qua những phương diện nào?

Hướng dẫn trả lời:

Cảnh sinh hoạt ở tầng hai vào buổi sáng sớm được thể hiện qua âm thanh hỗn tạp, náo nhiệt: Tiếng vô tuyến được văn to vô-lum; tiếng gõ bát đũa lanh canh; tiếng la oai oái của cặp vợ chồng. 

TRẢ LỜI CÁC CÂU HỎI

Câu 1: Hãy tóm tắt truyện Tầng hai. Từ đó, nhận xét về cốt truyện và bố cục của văn bản.

Hướng dẫn trả lời:

Truyện kể về cô gái tên Phan thuê phòng ở một ngôi nhà hai tầng màu xanh biển nằm quay lưng ra công viên của một gia đình ba người. Mỗi lần đi làm về, cô thường nằm suy nghĩ vu vơ và sau đó nảy ra ý định theo dõi cuộc sống của ba người còn lại trên tầng hai. Cô có thể lắng nghe mọi âm thanh vọng xuống, từ âm thanh mê ngủ của người mẹ đến tiếng chạy huỳnh huỵch của người con trai, cuộc đối thoại của các thành viên trong gia đình đó với nhau.... Có lúc, cô cảm thấy ngượng ngùng vì nghe được cuộc nói chuyện riêng tư của nhà người khác. Cuộc sống của cô tẻ nhạt và đối lập với gia đình ba người, cô luôn chạy theo ước muốn làm giàu. Cuộc sống tiếp diễn đến lúc cặp vợ chồng tầng trên sinh con. Cô muốn chúc mừng họ nhưng lại rụt rè. Cuối cùng, cô bị bà chủ nhà phát hiện, cô bước lên và mới tận mắt nhìn ngắm thế giới tầng hai mà bấy lâu nay cô tưởng tượng. Cô nhận ra, hạnh phúc giản dị hơn những gì cô nghĩ. Điều đó khiến cô nhớ về gia đình của mình, đã lâu cô không nhớ về họ.

=> Cốt truyện đời thường, không có cao trào và kịch tính. Các sự việc trong văn bản viết theo trình tự thời gian. Bố cục chia làm 5 phần rõ ràng.

Câu 2: Truyện diễn ra trong bối cảnh (không gian, thời gian) nào? Cách tác giả từng bước mở rộng bối cảnh có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung của truyện?

Hướng dẫn trả lời:

- Bối cảnh: 

• Một ngôi nhà hai tầng, màu xanh biển nằm quay lưng ra công viên ở Hà Nội.

• Chủ yếu vào chiều tối, đêm khuya.

- Tác giả viết truyện theo diễn biến thời gian các sự việc xảy ra, đan xen với các hồi ức, suy nghĩ nhân vật.

=> Tác giả đã miêu tả được cuộc sống tẻ nhạt, cô đơn, một cô gái lên Hà Nội làm với khát khao làm giàu. Cuộc sống của cô đối lập hoàn toàn với gia đình 3 người ở tầng trên. Giây phút nhìn cuộc sống trên tầng 2, cô nhận ra hình như mình đang đi tìm kiếm hạnh phúc ở đâu xa, mà quên mất rằng hạnh phúc của mình ở trong chính gia đình mà mình vẫn thường không bận tâm đến.

Câu 3: Nhân vật “bà mẹ” sống trong căn nhà hai tầng có phẩm chất, tính cách như thế nào? Nêu những chi tiết tiêu biểu trong truyện thể hiện phẩm chất, tính cách của nhân vật này.

Hướng dẫn trả lời:

Phẩm chất, tính cách của nhân vật "bà mẹ" sống trên tầng hai:

• Đôi khi bà sẽ nhớ về quá khứ: "Nhiều lúc, vào giữa đêm khuya, bà ngủ mê - vừa khóc vừa nói."

• Bà rất yêu gia đình của mình:

• Bà là một người mẹ chồng tâm lí, rất thương con dâu: Bà lo lắng, dỗ dành con dâu đang mang thai khi con khóc vì không biết chồng đi đâu mà tối muộn chưa về. Lúc con dâu ngủ cạnh, bà hỏi han cô có đói, có mỏi người không, bà kéo chăn đắp chăn cho cô con dâu.

• Bà rất yêu con, cháu mình: Bà chăm cháu, cười nói vui vẻ khi ngắm nhìn cháu của mình.

• Bà sống hòa đồng: Bà mời Phan lên trên nhà khi phát hiện cô đang rụt rè đứng ở cầu thang. 

Câu 4: Ai là người quan sát và bộc lộ cảm nghĩ về gia đình nhân vật Thắng và gia đình nhân vật Phan? Tìm các chi tiết trong truyện thể hiện tính cách của nhân vật này.

Hướng dẫn trả lời:

- Phan là người quan sát và bộc lộ cảm nghĩ về gia đình Thắng và hoàn cảnh sống của Phan.

- Chi tiết:

+ Người mẹ biết quan tâm, lo lắng cho sự an toàn, sức khỏe, sự êm ấm của gia đình.

+ Người con trai biết yêu thương, chăm lo cho người mẹ.

+ Người con dâu dịu dàng, biết chăm lo cho mẹ chồng.

+ Chị con dâu lo lắng, khóc tức tưởi.

Câu 5: Vì sao nhân vật Phan lại ngẫm nghĩ: " Hóa ra ra hạnh phúc giản dị hơn những gì cô tâm niệm."? Theo em, đây có phải là chủ đề của truyện không? Hãy làm rõ ý kiến của em.

Hướng dẫn trả lời:

Phan là một cô gái tỉnh lên Hà Nội làm việc với mục tiêu làm giàu. Cuộc sống hằng ngày của cô gái nhỏ đơn độc và nhàm chán. Cô luôn nỗ lực làm việc, đến cả trước khi ngủ cô cũng có suy nghĩ vẩn vơ. Cô luôn mơ tưởng đến cuộc sống, đến tương lai hạnh phúc. Cô muốn mình phải giàu có, bởi cô đã thấm thía cái nghèo và chỉ khi giàu có, cô mới được tôn trọng, hạnh phúc. Cô thường nghe âm thanh từ một nhà trên tầng hai và mặc sức tưởng tượng về thế giới đó. Cuộc sống của một nhà ba người kia đối lập với cô rất nhiều. Cho đến ngày cô chứng kiến cuộc sống hạnh phúc của họ, cô mới giật mình nhận ra những điều mà mình cố gắng tìm kiếm bấy lâu lại giản dị như vậy. Hạnh phúc không phải cái gì lớn lao, mà nó ở ngay trước mắt chúng ta, đó cũng là thông điệp mà Phong Điệp gửi đến chúng ta. 

Câu 6: Từ truyện ngắn Tầng hai, em có suy nghĩ gĩ về mối quan hệ giữa con người với con người, về quan niệm hạnh phúc trong xã hội hiện đại?

Hướng dẫn trả lời:

Truyện ngắn Tầng hai đã vẽ ra hai cuộc sống đối nghịch nhau, một bên là sự cô đơn, vật lộn với cuộc sống hàng ngày và một bên là hình ảnh gia đình đơn giản, ấm áp. Tác giả đã thể hiện cái nhìn sâu sắc trong tác phẩm “Tầng hai” với những giá trị triết lý về cuộc sống rằng hạnh phúc. Con người ta cứ mải mê tìm kiếm, theo đuổi hạnh phúc ở những điều xa với, có mấy ai nhận ra, hạnh phúc không phải cái gì lớn lao, mà nó ở ngay bên cạnh chúng ta. Đó là gia đình êm ấm, hạnh phúc.