Hướng dẫn soạn chi tiết ngữ văn 11 Cánh diều bài 5: Trái tim Đan - kô

ĐỌC HIỂU 

Câu 1: Ngoại hình, lời nói và hành động của Đan-kô như thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

+ Ngoại hình: Trẻ đẹp

+ Tính cách: Mạnh mẽ, dũng cảm và vị tha

+ Vị trí: Người dẫn đầu – thủ lĩnh

+ Hành động cao cả: Đan-kô tìm cách dẫn dắt mọi người ra khỏi khu rừng tối tăm. 

Câu 2: Con đường mà đoàn người đang đi có đặc điểm gì?

Hướng dẫn trả lời:

Con đường mà đoàn người đi khó khăn: 

- Rừng tối om, cứ bước một bước, đầm lầy lại há cái móm tham lam hôi thối ra nuốt mất người, và cây cối sừng sững chặn đường như một bức thành kiên cố.

- Cánh cây quấn quýt lấy nhau; rễ bò lan khắp nơi như đầu rắn, và cứ mỗi bước đi, họ lại tốn bao nhiêu mồ hôi và máu.

Câu 3: Tâm trạng, thái độ của đoàn người diễn biến ra sao?

Hướng dẫn trả lời:

Họ kinh sợ. Họ mệt lả, mất tinh thần. Họ xấu hổ nhưng không dám thú nhận sự yếu hèn của bản thân nên chuyển sang căm hờn, giận dữ với Đan-kô. Họ kết tội Đan-kô vì họ cho rằng chàng đã hại họ rơi vào hoàn cảnh này.

Câu 4: Những chi tiết nào cho thấy ý nghĩ và tình cảm của Đan-kô đối với đoàn người?

Hướng dẫn trả lời:

Chi tiết:

- "Thế là trong tim anh cũng bùng lên niềm phẫn nộ sục sô, nhưng lòng thương hại mọi người đã dập tắt ngọn lửa uất giận ấy."

- "Anh yêu họ và nghĩ rằng không có anh, có lẽ họ chết mất."

- "Trong tim anh... trong mắt anh."

Câu 5: Nơi mà đoàn người đã đến như thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

Nơi mà đoàn người đã đến tràn ngập ánh nắng Mặt Trời, thảo nguyên thở đều, cỏ ngời sáng vì những giọt mưa chói lọi như kim cương và sông lấp lánh ánh vàng...

Câu 6: Nhân vật "tôi" nhận xét gì về câu chuyện mà bào lão I-déc-ghin kể?

Hướng dẫn trả lời:

Nhân vật "tôi" nhận xét về câu chuyện mà bào lão là những câu chuyện kì diệu.

TRẢ LỜI CÁC CÂU HỎI

Câu 1: Văn bản Trái tim Đan-kô có mấy người kể chuyện? Đó là những ai và họ kể chuyện như thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

Văn bản Trái tim Đan-kô có 2 người kể chuyện được thay đổi linh hoạt. Đó là lời kể của bà I-déc-ghin và của nhân vật "tôi".

Kể hai câu chuyện: Câu chuyện nhân vật tôi kể về bà lão I-dec-ghin và câu chuyện về Đan-kô mà bà lão I-dec-ghin kể cho nhân vật tôi nghe.

Câu 2: Hãy tóm tắt câu chuyện về chàng Đan-kô. Bối cảnh (không gian, thời gian) diễn ra các sự kiện trong câu chuyện có gì đáng chú ý?

Hướng dẫn trả lời:

Đan-kô dẫn bộ lạc của mình vào rừng sâu để tìm con đường sống, họ gặp những khó khăn khi đi trong rừng. Họ trách Đan-kô vì không biết dẫn đường, họ dừng lại và kết tội Đan-kô. Cuộc tranh cãi nổ ra, anh cảm thấy buồn vì mọi người kết tội anh trong khi anh luôn yêu thương và muốn cứu thoát họ. Bằng tình thương, Đan-kô xé toang lồng ngực, dứt trái tim ra để soi sáng cho mọi người. Rừng núi rẽ lối cho anh đi, mọi thứ đều vượt qua một cách dễ dàng, họ đã ra được rừng để đến với vùng đất mới. Đan-kô đã dũng cảm hi sinh bản thân mình mà không cần đền đáp.

Bối cảnh: thời gian buổi tối, trong một không gian rộng lớn với biển, thảo nguyên, mây, sao...-> Không gian đẹp, nhưng cũng có nét bí ẩn.

Câu 3: Phân tích tình thế, diễn biến tâm trạng và hành động của đoàn người khi di chuyển trong rừng rậm.

Hướng dẫn trả lời:

Trước hoàn cảnh đáng sợ, khắc nghiệt, những người được Đan-kô dẫn dắt quay ra “oán trách” anh là “trẻ người non dạ”, “dẫn họ đi vào chỗ vu vơ”. Họ trút “căm hờn và giận dữ” vào anh. Họ “kết tội” anh: nói anh là “kẻ hèn mọn”, nói anh làm hại họ. Họ nói “anh phải chết”. Họ muốn bắt và giết anh. Nhưng thực chất, họ không dám thú nhận sự yếu hèn của bản thân khi đối mặt với giông bão. 

Câu 4: Phân tích hình tượng nhân vật Đan-kô (Gợi ý: thể hiện qua các chi tiết miêu tả hành động, tâm trạng, lời nói của Đan-kô; xác định đặc điểm tính cách của nhân vật; nêu điểm đặc sắc của nghệ thuật khắc hoạ nhân vật).

Hướng dẫn trả lời:

• Đan-kô là một người đẹp trai, mạnh mẽ, can đảm. Anh cố gắng tìm cách dẫn dắt mọi người ra khỏi khu rừng tăm tối. Mặc kệ sự phản bội của đám người anh vẫn hăng hái, tươi tỉnh dẫn mọi người đi.

• Dù bị những người mình dẫn dắt trách móc, mắng nhiếc tệ bạc nhưng người anh hùng Đan-kô vẫn giàu lòng vị tha: Anh nghĩ rằng không có anh họ sẽ chết nên anh muốn cứu họ, mặc cho họ đối xử với anh tệ thế nào anh vẫn yêu mọi người

• Hành động của Đan-kô thể hiện tấm lòng anh hùng cao thượng của anh: 

• Đan-kô tự xé toang lồng ngực, giơ cao trái tim cháy rực để soi đường cho mọi người. 

• Đan-kô “luôn luôn đi ở phía trước và trái tim anh vẫn cháy bùng bùng”

• Sự đánh đổi của anh cuối cùng dẫn dắt đoàn người vượt qua khu rừng tăm tối:

• Rừng giãn ra nhường lối, “mặt trời rực rỡ”, “biển ánh sáng mặt trời và không khí trong lành”

• Đan-kô bật lên tiếng cười tự hào rồi gục xuống và chết 

=> Đan-kô là vị anh hùng cao cả, cháy bỏng tình yêu với mọi người.

Câu 5: Có ý kiến cho rằng: văn bản Trái tim Đan-kô chứa đựng thông điệp có ý nghĩa triết lí nhân sinh về mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng. Em tán thành hay phản đối quan điểm đó? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

Em đồng ý với quan điểm: "văn bản Trái tim Đan-kô chứa đựng thông điệp có ý nghĩa triết lí nhân sinh về mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng.". Bởi tác phẩm đã đề cao hình ảnh người anh hùng Đan-kô mạnh mẽ, can đảm nhưng cũng nhân ái, vị tha. Đan-kô là vị anh hùng cao cả. Bằng tình thương, anh ấy đã mang đến cho mọi người sự ấm áp và lòng tốt của mình phát ra từ trái tim rực cháy. Dù hi sinh rất nhiều nhưng hiện thực phũ phàng, những con người sau khi đến được ánh sáng đã quên đi Đan-kô - vị anh hùng đã dẫn dắt họ khỏi bóng tối. Không ai trong số họ còn nhớ đến Đan-kô đang hấp hối. Chỉ có những tia lửa bùng cháy gợi nhớ đến chiến công của Đan-kô. Qua Đan-kô, chúng ta thấy hình ảnh anh hung, vì cứu người mà sẵn lòng quên mình. Câu chuyện của Đan-kô khiến chúng ta phải suy nghĩ về ý nghĩa của cuộc sống, về trách nhiệm, nghĩa vụ của cá nhân với cộng đồng.

Câu 6. Em có cảm nghĩ gì về hình ảnh “trái tim cháy hùng vĩ của Đan-kô"? Hãy ghi lại bằng một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng).

Hướng dẫn trả lời:

Đan - kô và trái tim cháy hùng vĩ cùa chàng đã để lại dấu ấn trong lòng rất nhiều bạn đọc. Khi bộ lạc phải sống trong rừng sâu tăm tối, lo sợ hoàn cảnh xung quanh, Đan-kô đã xuất hiện. Chàng mang đến hi vọng cho họ. Mắt chàng sáng ngời lên sức mạnh cùa sự trẻ trung và nhiệt huyết sục sôi. Đan-kô dẫn cả bộ lạc tiến sâu vào trong rừng. Thế nhưng, lòng nhiệt thành của chàng chỉ đổi lại sự tức giận, oán trách của đám người. Để rồi, chàng phải dùng chính trái tim của mình để dẫn lối cho đoàn người. Trái tim Đan - kô bùng lên niềm phẫn nộ sục sôi, nó cháy rực lên mạnh mẽ. Trời mưa gió dữ dội, Đan - kô giơ cao trái tim đang cháy sáng rực rỡ đẩy lùi tất cả đêm đen soi đường cho bộ lạc tiến lên. Đan-kô thật anh hùng, chàng đã cứu sống tất cả những người trong bộ lạc. Chàng đi trước, giơ cao trái tim dẫn đường, rừng cây dẫn ra trước bước chân Đan-kô. Đan-kô khiến người đọc phải xót xa nhưng cũng vô cùng cảm phúc trước sự dũng cảm và lòng vị tha của chàng.