Soạn chi tiết Ngữ văn 9 CTST bài 5: Thúy Kiều báo ân, báo oán (Nguyễn Du)

CHUẨN BỊ ĐỌC

Câu hỏi: Đọc nhan đề văn bản và quan sát tranh minh hoạ, dự đoán nội dung văn bản.

Bài làm chi tiết:

Đọc nhan đề văn bản và quan sát tranh minh hoạ em dự đoán nội dung như sau:

Dựa trên tiêu đề "Thuý Kiều Báo Ân Báo Oán," có thể đoán rằng văn bản có thể liên quan đến nhân vật Thuý Kiều và những sự kiện liên quan đến việc báo đáp ơn và báo thù. Có thể đề cập đến các tình huống phức tạp, mâu thuẫn trong cuộc sống của nhân vật, và những sự kiện quan trọng liên quan đến ân báo và oán trả.

TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

Câu 1: Xác định những từ ngữ được dùng để miêu tả khung cảnh Kiều thực hiện việc báo ân, báo oán.

Bài làm chi tiết:

Những từ ngữ được dùng để miêu tả khung cảnh Kiều thực hiện việc báo ân, báo oán: trướng hùm, phu nhân.

Câu 2: Tóm tắt nội dung cuộc đối thoại giữa Từ Hải và Thuý Kiều (từ dòng 2319 đến dòng 2324).

Bài làm chi tiết:

Gợi ý cách tóm tắt: 

Từ Hải nói rằng sự ân và oán đều có hai phía, nhưng quyết định cuối cùng vẫn nằm trong tay Thuý Kiều. Anh ta cho rằng nàng nên tự mình xử lý tình huống và báo đáp cho mình.Thuý Kiều phản đối bằng cách nói rằng cô mong đợi vào sức mạnh uy linh của mình, và cô sẽ yêu cầu báo đáp ân tình cho người chồng của mình. Cô nhấn mạnh rằng sau khi đã báo đáp ân, thì sẽ đến lượt trả thù.

Câu 3: Đọc đoạn thơ từ dòng 2.327 đến dòng 2.332, em hình dung như thế nào về tâm trạng, giọng điệu của Kiều?

Bài làm chi tiết:

Đoạn thơ từ dòng 2.327 đến dòng 2.332, em hình dung về tâm trạng, giọng điệu của Kiều:

Tâm trạng: phức tạp và đau lòng. Dòng thơ này cho thấy sự nghĩa trọng của tình cảm, và cô đặt câu hỏi có phần khẩn cầu, nhắc nhở đối tác của mình về quá khứ chung và những cam kết đã được thể hiện. Tâm trạng của Kiều có thể được mô tả là nghiêm túc và đau đớn. Cô bày tỏ sự lo lắng và hoài nghi về lòng trung thành, và đồng thời nhấn mạnh giá trị của tình cảm và lòng biết ơn. 

Giọng điệu của Kiều có thể là sự trầm lặng, nhưng đồng thời cũng chứa đựng một chút sức mạnh và quyết tâm trong việc bảo vệ giá trị và nguyên tắc cá nhân.

Câu 4: Cách dùng từ “tiểu thư” để xưng hô trong lời thoại thể hiện thái độ gì của người nói đối với người nghe?

Bài làm chi tiết:

Cách dùng từ “tiểu thư” để xưng hô trong lời thoại thể hiện thái độ của người nói đối với người nghe là:

Kiều vẫn gọi Hoạn Thư là tiểu thư, đưa lời chào thưa, giữ phép cư xử lịch sự, mặc cho bao vùi dập, hành hạ của Hoạn Thư. Lời “chào thưa” cùng danh xưng “tiểu thư” mà Kiều dành cho Hoạn Thư mang một nét mỉa mai, châm chọc vô cùng.

Câu 5: Mục đích của đoạn thoại từ dòng 2365 đến dòng 2372 là gì? Chí ra những lí lẽ mà nhân vật đã sử dụng trong đoạn thoại.

Bài làm chi tiết:

Đoạn thoại này có thể có mục đích làm rõ hoặc giải thích một số lí lẽ và quan điểm của nhân vật trong ngữ cảnh của tình huống nói chuyện. 

Lí lẽ mà nhân vật đã sử dụng trong đoạn thoại:

- Nhân vật đưa ra quan điểm về ghen tuông và tình thương, nhấn mạnh rằng cảm xúc này là một phần tự nhiên của con người. 

- Nói về việc "khỏi cửa dứt tình," đề cập đến việc kết thúc mối quan hệ. Lí lẽ có thể là, sau khi đã qua nhiều biến cố và khó khăn, có những lúc không thể duy trì tình cảm và quyết định chấm dứt mối liên kết.

- Nhân vật nhấn mạnh sự khó khăn trong việc đồng lòng và chia sẻ tình yêu khi chung sống. Việc giữ gìn mối quan hệ cần sự hiểu biết và chiều chuộng lẫn nhau.

- Nhân vật thừa nhận việc gây ra những vấn đề và khó khăn trong mối quan hệ, nhưng đồng thời cũng kỳ vọng sự tha thứ và lượng bể thương từ đối phương. Điều này có thể thể hiện lòng hối hận và mong muốn sự tha thứ sau khi tạo ra những khó khăn.

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

Câu 1: Xác định các sự kiện chính được kể trong văn bản trên và những nhân vật gắn liền với các sự kiện ấy. Từ đó, tìm bố cục và nêu nội dung bao quát của văn bản.

Bài làm chi tiết:

Các sự kiện chính được kể trong văn bản:

- Cảnh báo ân, diễn ra long trọng, Thúy Kiều cho người “mời” Thúc Sinh tới, hai người tâm sự và có gợi lại chuyện cũ.

- Thúy Kiều tuy có đôi chút tủi hờn, về những ngày tháng phải làm tôi tớ ở nhà Hoạn Thư nhưng nàng cũng hiểu được rằng Thúc Sinh rất nặng tình với nàng.

- Thúy Kiều ban tặng cho Thúc Sinh rất nhiều gấm lụa và tiền bạc

- Thúy Kiều vẫn còn khá giận về Hoạn Thư nàng dùng những lời lẽ sâu cay, bình dân để nói về người phụ nữ nham hiểm này.

- Từ sau lần đánh ghen Thúy Kiều thành công đẩy được nàng tránh xa cuộc đời chồng mình là Thúc Sinh, Hoạn Thư hoan hỉ lắm, vì mang trong lòng sự chiến thắng, hả hê vì chồng phải ngoan ngoãn nghe lời mình.

- Thúy Kiều đã kiên nhẫn khuyên Hoạn Thư nên giữ chừng mực trong cách ăn nói của mình, đừng làm cho mọi chuyện trở nên căng thẳng. 

- Hoạn Thư là người đàn bà xảo ngôn, nhưng giờ đang là thủ phạm bị báo oán, đứng trước nhiều binh linh gươm đao quanh mình, Hoạn Thư có chút run sợ. Hoạn Thư tự biết mình đã hành xử quá đáng với Thúy Kiều nên xuống nước cầu xin, dùng những lời lẽ khôn ngoan để biện hộ cho tội lỗi của mình.

- Hoạn Thư xin tội

Bố cục:

- Từ câu 2315 - câu 2338: Thuý Kiều báo ân

- Từ câu 2355 - câu 2396: Thuý Kiều báo oán

Nội dung bao quát của văn bản: - Đoạn “Thúy Kiều báo ân báo oán” miêu tả cảnh Kiều đền ơn đáp nghĩa những người đã cưu mang giúp đỡ mình trong cơn hoạn nạn, đồng thời trừng trị những kẻ bất nhân, tàn ác. Qua ngòi bút sắc sảo của Nguyễn Du, chúng ta thấy được tấm lòng nhân nghĩa vị tha của Kiều và ước mơ công lí chính nghĩa của nhân dân: con người bị áp bức đau khổ vùng lên cầm cán cân công lí; “ở hiền gặp lành, ở ác gặp ác”.

Câu 2. Nhận xét về khung cảnh nơi Thuý Kiều thực hiện việc báo ân, báo oán. Việc khắc hoạ khung cảnh đó có ý nghĩa gì đối với cuộc đời nàng Kiều? 

Bài làm chi tiết:

Nhận xét về khung cảnh nơi Thuý Kiều thực hiện việc báo ân, báo oán:

Khung cảnh được mô tả với các yếu tố như "Trường hùm," "Tiên nghiêm," và "trống chửa dứt hồi," tạo ra một không khí trang trí, phấn khích và quan trọng. Sự kiện Thuý Thuý Kiều thực hiện việc báo ân, báo oán không chỉ được diễn ra như  là một nghi lễ mà còn thể hiện như là một dịp trọng đại.

Ý nghĩa của việc khắc hoạ khung cảnh đó như:

Mở ra cho nàng Kiều một con đường mới, khong u tối như trước khi gặp Từ Hải.

Câu 3: Tìm một số chỉ tiết miêu tả hành động, ngôn ngữ của Thuý Kiều được thể hiện trong văn bản. Những chỉ tiết ấy cho thấy Thuý Kiều là người như thế nào?

Bài làm chi tiết:

Một số chỉ tiết miêu tả hành động, ngôn ngữ của Thuý Kiều được thể hiện trong văn bản. Những chỉ tiết ấy cho thấy Thuý Kiều là người:

- Kiều trao gươm cho Thúc Lang” -> Đúng với phẩm chất nhân hậu vốn có của mình, Thúy Kiều đã nghĩ đến việc trả ơn trước.

- Kiều ân cần nhờ Thúc Sinh trấn an. Hai từ “người cũ” mang sắc thái thân mật, gần gũi thể hiện lòng biết ơn chân thành của cô.

- Thúy Kiều cũng hiểu hoàn cảnh khó khăn và tâm trạng của Thúc Sinh: yêu nàng nhưng không đủ sức để che chở cho nàng. Nàng không oán trách mà đem “Trăm gấm ngàn cân bạc” để đền đáp công ơn của Thúc Sinh nhưng vẫn khiêm tốn bày tỏ: “Nhờ người thì dễ mang ơn” ->Thuý Kiều là người trọng tình nghĩa.

- Trong lúc nói chuyện với Thúc Sinh, Thúy Kiều có nhắc đến Hoạn Thư: Vết thương lòng mà Hoạn Thư gây ra cho nàng vẫn đang rỉ máu, khiến nàng không chỉ đau đớn về thể xác mà còn đau đớn về tinh thần:

- Nói về lòng tốt của Thúc Sinh, cách nói của Kiều rất trang trọng.

=> Thúy Kiều là người có tấm lòng nhân hậu “Chớ quên chút ân nghĩa”.

Câu 4: Em có suy nghĩ gì về việc Thuý Kiều tha bổng Hoạn Thư? Sự việc ấy thể hiện nét tính cách gì của nhân vật Thuý Kiều?

Bài làm chi tiết:

Hành động tha bổng Hoạn Thư của Kiều thể hiện lòng nhân nhượng và tình thương của cô. Dù Hoạn Thư đã gây ra nhiều khổ đau và thử thách cho Kiều, nhưng cô vẫn chấp nhận và tha thứ. Điều này có thể phản ánh lòng nhân ái và sự khoan dung của Kiều.

Câu 5: Hành động, lời nói của Hoạn Thư thể hiện điều gì về tính cách nhân vật này? Theo em, nhân vật Hoạn Thư, Từ Hải có vai trò gì trong việc thể hiện chân dung nhân vật Thuý Kiều?

Bài làm chi tiết:

Hành động, lời nói của Hoạn Thư thể hiện  Hoạn Thư còn thể hiện sự xảo quyệt, đầy cá tính và khôn ngoan. Hoạn Thư đã khéo léo thoát khỏi án tử bằng sự lên tiếng tinh tế, khiến án phạt trở nên vô nghĩa. Thúy Kiều không giữ im lặng, ca ngợi vẻ thông minh: 'Khen cho sự khôn ngoan đến mức nói năng phải lời'.

Theo em, nhân vật Hoạn Thư, Từ Hải có vai trò quan trọng trong việc thể hiện chân dung nhân vật Thuý Kiều. Nếu Hoạn Thư là kẻ đưa Kiều vào tắm tối thì Từ Hải lại kéo Kiều ra khỏi bóng tối cuộc đời, khiến tác giả tạo bước ngoặt cho tâm lý, tính cách của Kiều để thể hiện những phẩm chất tốt đẹp của Kiều.

Câu 6: Xác định chủ đề của văn bản. Căn cứ vào đâu em có thể xác định như vậy.

Bài làm chi tiết:

Chủ đề của văn bản: Thể hiện ước mơ công lí, chính nghĩa theo quan điểm của quần chúng nhân dân: con người bị áp bức sẽ đứng lên cầm cán cân công lí

Dựa vào việc tác giả miêu tả cảnh báo ân báo oán đối với hai nhân vật là Thúc Sinh và Hoạn Thư, qua đó làm nổi bật tấm lòng nhân nghĩa, cao thượng của Thúy Kiều.

Câu 7: Em có nhận xét gì về nghệ thuật kể chuyện bằng thơ lục bát trong văn bản Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga (Nguyễn Đình Chiểu) và văn bản Thuý Kiều báo ân, báo oán (Nguyễn Du)?

Bài làm chi tiết:

- Cả hai tác phẩm đều sử dụng thơ lục bát, một hình thức thơ truyền thống của văn hóa Việt Nam. Sự chọn từ ngôn ngữ và cấu trúc câu thơ được chăm chút, tinh tế, giúp tạo ra những hình ảnh đẹp và sâu sắc.

- Nguyễn Du và Nguyễn Đình Chiểu đều thể hiện sự tinh tế và phong phú trong việc sử dụng ngôn ngữ, từ vựng phong phú và hình ảnh mô tả sâu sắc giúp hình dung và thể hiện tâm trạng, tình cảm của nhân vật.

- Thơ lục bát giúp tác giả diễn đạt tâm lý nhân vật một cách chi tiết và sâu sắc. Nhờ vào đối thoại và mô tả trong từng câu thơ, người đọc có thể cảm nhận được những xung đột, tình cảm, và suy nghĩ của nhân vật chính.

Câu 8: Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của em về cách Thuý Kiều báo ân, báo oán trong văn bản trên so với cách một nhân vật trong truyện cổ dân gian (mà em biết) ứng xử với những ân oán của họ.

Bài làm chi tiết:

So sánh với nhân vật Tấm trong truyện Tấm Cám:

Tấm, mặc dù phải đối mặt với sự thù địch và gian truân từ dì ghẻ và Cám, vẫn giữ được tinh thần lương thiện và lòng nhân ái. Cô không trả thù, không hận mối oan trái, và thậm chí làm việc vì lòng thương người khác. Tấm bị lừa dối nhiều lần, nhưng cô vẫn giữ trái tim trong sáng và nhân hậu.

Ngược lại, nhân vật Thuý Kiều trong truyện "Kiều" phải trải qua nhiều biến cố đau lòng và gặp nhiều ân oán khó khăn hơn. Kiều đối diện với những quyết định khó khăn và thậm chí phải hy sinh để bảo vệ gia đình và người thân. Nhân vật Kiều không chỉ đối mặt với những thử thách xã hội mà còn đối mặt với những quyết định đau lòng trong tình cảm.

Nhưng điểm chung của cả hai nhân vật là lòng nhân ái và trí tuệ. Tấm và Kiều đều thể hiện lòng nhân ái và lòng trắc ẩn trong mọi tình huống khó khăn. Đây là những đặc điểm tích cực, giúp họ vượt qua mọi khó khăn và giữ vững tinh thần trong cuộc sống.