Giải bài luyện từ và câu: Từ đồng nghĩa

[toc:ul]

I- Nhận xét

Câu 1: So sánh từ in đậm trong mỗi ví dụ sau:

a. Sau 80 năm giời nô lệ làm cho nước nhà bị yếu hèn, ngày nay chúng ta cần phải xây dựng lại cơ đồ mà tổ tiên đã để lại cho chúng ta, làm sao cho chúng ta theo kịp các nước khác trên hoàn cầu. Trong công cuộc kiến thiết đó, nước nhà trông mong chờ đợi ở các em rất nhiều.

HỒ CHÍ MINH

b. Màu lúa chín dưới đồng vàng xuộm lại. Nắng nhạt ngả màu vàng hoe. Trong vườn, lắc lư những chùm quả xoan vàng lịm không trông thấy cuống, như những chuỗi tràng hạt bồ đề treo lơ lửng.

TÔ HOÀI

Trả lời:

a. Xây dựng và kiến thiết

• Giống nhau: Đều là từ giống nhau về nghĩa đều là chỉ một hoạt động.
• Khác nhau: từ kiến thiết mang nghĩa rộng hơn, bao quát hơn, là  xây dựng theo quy mô rộng  hơn so với từ xây dựng 

b. Từ vàng xuộm, vàng hoe và vàng lịm

• Giống nhau: Đều là từ ngữ chỉ màu sắc đó là màu vàng.
• Khác nhau: Ở cường độ màu sắc, vàng lịm đậm màu hơn so với vàng xuộm và vàng hoe

Câu 2: Thay những từ in đậm trong mỗi ví dụ trén cho nhau rồi rút ra nhận xét: Những từ nào thay thế được cho nhau? Những từ nào không thay thế được cho nhau? Vì sao?

Trả lời:

a. Sau 80 năm giời nô lệ làm cho nước nhà bị yếu hèn, ngày nay chúng ta cần phải kiến thiết lại cơ đồ mà tổ tiên đã để lại cho chúng ta, làm sao cho chúng ta theo kịp các nước khác trên hoàn cầu. Trong công cuộc xây dựng đó, nước nhà trông mong chờ đợi ở các em rất nhiều.

=>Hai từ trên đều có thể thay thế cho nhau  bởi khi thay ý nghĩa đoạn văn không hề thay đổi.

b. Màu lúa chín dưới đồng vàng hoe lại. Nắng nhạt ngả màu vàng lịm. Trong vườn, lắc lư những chùm quả xoan vàng xuộm không trông thấy cuống, như những chuỗi tràng hạt bồ đề treo lơ lửng.

=>Không thể thay thế được các từ bởi về mỗi sự vật đều có màu sắc trạng thái riêng khó có thể thay thế.

II. Ghi nhớ

1. Từ đồng nghĩa là những từ giống nhau hoặc gần giống nhau.

• Vd: siêng năng chăm chỉ cần cù,..

2. Có những từ đồng nghĩa hoàn toàn có thể thay thế cho nhau trong lời  nói.

• Vd: hổ, cọp, hùm,..

3. Có những từ đồng nghĩa hoàn toàn hoặc không hoàn toàn. Khi dùng những từ này ta phải cân nhắc để lựa chọn đúng. Vd: 

• ăn, xơi, chén,... ( biểu thị cho những thái độ tình cảm khác nhau đối với người đối thoại hoặc điều được nói đến )
• mang, khiêng, vác,... ( biểu thị những cách thức hành động khác nhau)

III. Luyện tập

Câu 1: Xếp những từ in đậm thành từng nhóm đồng nghĩa :

Sau 80 năm giời nô lệ làm cho nước nhà bị yếu hèn, ngày nay chúng ta cần phải xây dựng lại cơ đồ mà tổ tiên đã để lại cho chúng ta, làm sao cho chúng ta theo kịp các nước khác trên hoàn cầu. Trong công cuộc kiến thiết đó, nước nhà trông mong chờ đợi ở các em rất nhiều. Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em.

HỒ CHÍ MINH

Trả lời:

Những từ in đậm trong đoạn văn trên được xếp thành hai nhóm:

• Nhóm 1 bao gồm các từ: Hoàn cầu, năm châu
• Nhóm 2 bao gồm các từ: Nước nhà, non sông.

Câu 2: Tìm những từ đồng nghĩa với mỗi từ sau đây: đẹp, to lớn, học tập.

Trả lời:

• Từ đồng nghĩa với từ đẹp: Xinh, xinh xắn, xinh tươi, đẹp đễ, tươi đẹp...
• Từ đồng nghĩa với từ to lớn: khổng lồ, to tướng, vạm vỡ, vĩ đại.....
• Từ đồng nghĩa với từ học tập: học, học hỏi, học hành, học việc,...

Câu 3: Đặt câu với một cặp từ đồng nghĩa em vừa tìm được ở bài tập 2.

Trả lời:

• Xinh xắn: Bạn Nhi vừa được mẹ mua cho chiếc cặp nhỏ nhắn và xinh xắn
• Xinh tươi: Lan luôn vui vẻ yêu đời nên khuôn mặt bạn toát lên vẻ đẹp xinh tươi
• Đẹp đẽ: Tấm lòng của bạn Tuấn đẹp đẽ biết bao nhiêu.
• Khổng lồ: Ngoài sân đình có bức tượng khổng lồ được đúc bằng đồng
• To tướng: Hoàng vừa câu được một con cá to tướng.
• Vạm vỡ: Anh Hùng là vận động viên có thân hình vạm vỡ nhất năm nay.
• Vĩ đại: Bác Hồ là vị cha già vĩ đại nhất của dân tộc Việt Nam
• Học hỏi: Chúng ta không chỉ học những gì mà thầy cô dậy mà còn học hỏi những kiến thức từ bạn vè và những người xung quanh.
• Học hành: Các bạn nhỏ phải chăm chỉ học hành để trở thành con ngoan trò giỏi.
• Học việc: Tuấn vừa mới được nhận vào học việc tại một nhà hàng hải sản.