Soạn SBT Ngữ văn 8 kết nối Bài 8: Đọc hiểu và thực hành tiếng việt (Bài tập 4)

Bài tập 4. Đọc lại đoạn (3) văn bản Đọc văn – cuộc chơi tìm ý nghĩa trong SGK (tr. 67 - 68) và trả lời các câu hỏi:

Câu 1. Theo tác giả, ý nghĩa của văn học nằm ở đâu?

Trả lời:

Theo tác giả, ý nghĩa của văn học nằm ở:

- Trong văn bản;

- Trong mối liên hệ nhiều mặt giữa văn bản với cuộc đời.

Câu 2. Tác giả cho rằng ngoài văn bản, phải tìm hiểu lịch sử, văn hoá, tâm lí,... mới thực sự là đọc hiểu văn bản nghệ thuật. Em hãy lấy ví dụ chứng minh cho điều đó.

Hướng dẫn trả lời:

Ví dụ: Khi hiểu về ý nghĩa của đêm giao thừa là đêm đoàn tụ, mỗi người cho dù đi đâu xa cũng cố gắng trở về quây quần bên gia đình trong buổi tối trước thềm năm mới, người đọc sẽ hiểu hơn về sự bất hạnh của em bé bán diêm, đồng thời hiểu hơn những khao khát cháy bỏng của em khi thắp lên những que diêm bé nhỏ.

Câu 3. Tác giả quan niệm “tác phẩm văn học có nhiều tầng nghĩa, đa nghĩa, mơ hồ không dễ gì tóm lược được vào một câu nhận định hay công thức nào đó”. Bằng trải nghiệm đọc của mình, em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.

Hướng dẫn trả lời:

Tác giả quan niệm “tác phẩm văn học có nhiều tầng nghĩa, đa nghĩa, mơ hồ không dễ gì tóm lược được vào một câu nhận định hay công thức nào đó”. Ví dụ như trong khổ thơ Anh ngồi lặng lẽ/ Dưới cội mai vàng/ Dài bao thương nhớ/ Mùa xuân nhân gian trích từ bài Đồng dao mùa xuân của nhà thơ của Nguyễn Khoa Điềm. Chúng ta có thể hiểu là khổ thơ là nỗi thương nhớ dành cho những mùa xuân tươi đẹp ở trần gian của người lính đã hi sinh, lại vừa có thể hiểu là nỗi thương nhớ của những người ở lại (đồng đội, nhân dân) dành cho người lính ấy. Từ một khổ thơ đơn giản, chúng ta có thể tìm thấy nhiều tầng nghĩa và ý nghĩa đa dạng. Tác phẩm văn học thường không thể được tóm lược vào một câu nhận định hay công thức cố định, mà phụ thuộc vào trải nghiệm và cảm nhận của người đọc.

Câu 4. Trong đoạn trích, có ba câu được bắt đầu bằng cụm từ không ai. Việc lặp lại như vậy có tác dụng gì?

Hướng dẫn trả lời:

Trong đoạn trích, có ba câu được bắt đầu bằng cụm từ không ai (“Không ai có thể đọc tác phẩm một lần là xong”, “Không ai có tiếng nói cuối cùng”, “Không ai là người duy nhất đúng”). Việc lặp lại như vậy có tác dụng khẳng định, nhấn mạnh quan điểm của tác giả về tính đa nghĩa của tác phẩm văn học và sự bình đẳng của người đọc trong việc tiếp nhận tác phẩm. Việc lặp lại như vậy cũng khiến lời văn nghị luận trở nên hùng hồn, giàu nhịp điệu, gia tăng sức hấp dẫn cho lời văn.

Câu 5. Em có nhận xét gì về cách sử dụng lí lẽ của tác giả trong đoạn trích?

Hướng dẫn trả lời:

Lí lẽ của tác giả vừa dựa trên cơ sở lí thuyết (lí thuyết tiếp nhận), vừa dựa trên cơ sở thực tiễn (thực tế tác phẩm văn học có nhiều tầng nghĩa, đa nghĩa, mơ hồ). Bởi vậy, những lí lẽ mà tác giả đưa ra rất chặt chẽ và giàu sức thuyết phục.