Hướng dẫn soạn chi tiết ngữ văn 11 Cánh diều bài 1: Lời tiễn dặn

TRONG KHI ĐỌC

Câu 1: Điều gì đã xảy ra với cô gái khi ở nhà chồng?

Hướng dẫn trả lời:

Cô gái bị bạo lực gia đình. Bị chồng thường xuyên đánh đập và gia đình chồng ghét bỏ, khinh bỉ. 

Câu 2: Những biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng để thể hiện tâm trạng của chàng trai?

Hướng dẫn trả lời:

Trong bài thơ, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ từ và điệp ngữ pháp để thể hiện tâm trạng của chàng trai.

"Vừa đi vừa ngoảnh lại

Vừa đi vừa ngoái trông"

"Chết ba năm hình còn treo đó

Chết thành sông, vục nước uống mát lòng…

Chết thành hồn, chung một mái, song song."

"Yêu nhau, yêu trọn đời gỗ cứng

Yêu nhau, yêu trọn kiếp đến già"

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Trong phần 1 của đoạn trích, chàng trai và cô gái đã nói với nhau về điều gì? Qua những lời nói ấy, em hãy cho biết hai người đang sống trong tâm trạng như thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

Cô gái cảm nhận được tâm trạng rối bời, đau đớn, đầy mâu thuẫn của chàng trai khi tiễn cô về nhà chồng. Qua đó, chúng ta thấy được tình yêu của chàng trai là một tình yêu tha thiết, thủy chung. Còn cô gái mang theo nỗi lòng đầy khắc khoải và tâm trạng bồn chồn, đau khổ, đắng cay  như muốn bám víu trong sự vô vọng đi lấy chồng. Qua đó cũng nói lên một vấn nạn chung của xã hội không chỉ người dân miền núi là việc ép cưới và không được sự đồng thuận của hai bên người con gái hoặc con trai. 

Câu 2: Khi ở nhà chồng, tình cảnh cô gái ra sao? Phân tích thái độ, cử chỉ của chàng trai lúc chứng kiến tình cảnh ấy.

Hướng dẫn trả lời:

Khi ở nhà chồng cô gái bị bạo lực gia đình: bị mẹ chồng ghét sai con trai đánh, bị chồng đánh đập.

Khi chứng kiến tình cảnh của cô gái bị chồng đánh, anh đã chạy lại ân cần đỡ cô dậy và dỗ dành cô. Anh đi chặt tre về làm thuộc cho cô gái. Hành động của anh chứng tỏ anh vẫn còn rất thương cô, người con gái mà anh yêu sâu sắc. Anh xót xa cho tình yêu của mình và cô và quyết tâm đưa cô trở về. Anh đã trở thành một chỗ dựa tình cảm cho cô, vực dậy tình thần cô.

Câu 3: Trong phần 2 của đoạn trích có nhiều câu thơ sử dụng biện pháp lặp cấu trúc. Hãy phân tích giá trị biểu cảm của biện pháp nghệ thuật đó.

Hướng dẫn trả lời:

Đoạn trích sử dụng rất nhiều câu thơ trùng điệp từ như:

"Vừa đi vừa ngoảnh lại

Vừa đi vừa ngoái trông"

"Chết ba năm hình còn treo đó

Chết thành sông, vục nước uống mát lòng…

Chết thành hồn, chung một mái, song song."

"Yêu nhau, yêu trọn đời gỗ cứng

Yêu nhau, yêu trọn kiếp đến già"

Giá trị biểu cảm:

- Nhấn mạnh sự thủy chung, son sắt trong tình yêu của đôi bạn trẻ.

- Khẳng định ý chí và ước mơ đoàn tụ không gì lay chuyển nổi của chàng trai và cô gái. Một tình yêu chân thành và hứa hẹn những điều vĩnh cửu “trọn kiếp” ‘mãi” . Tình yêu đấy xứng đáng được nên duyên thành đôi và được tôn vinh. 

Câu 4: Qua lời chàng trai căn dặn người yêu, em thấy nhân vật này là người như thế nào? Phân tích dẫn chứng để làm rõ sự cảm nhận đó của em.

Hướng dẫn trả lời:

Lời tiễn dặn của chàng trai thể hiện một tình yêu lãng mạn, thấm đượm vẻ đẹp huyền bí và hấp dẫn của phong tục, tín ngưỡng và hơn hết thảy là tâm hồn người đàn ông Thái. 

Mặc dù nhận thức được hoàn cảnh, chàng vẫn gắn bó thuỷ chung với tình yêu của mình. Chàng muốn gần “kề vóc mảnh”, được có hơi hương người yêu trong phút chia tay bịn rịn này để nếu có chết hồn cũng không bị cô đơn . 

Mặc dù cô gái đã có con với người chồng mà cô không yêu nhưng điều đó khống làm giảm tình yêu, sự trân trọng của chàng trai dành cho cô. Anh vẫn nựng con của người yêu âu yếm như nựng con của chính mình.Vì đó là đứa con của người anh yêu. Nên anh cũng sẽ dành tình yêu cho đứa bé đó. 

Câu 5: Đoạn trích Lời tiễn dặn có những hình ảnh rất quen thuộc, gần gũi với cách suy nghĩ, cảm nhận của người dân miền núi. Hãy phân tích tác dụng nghệ thuật của những hình ảnh đó.

Hướng dẫn trả lời:

-  Đoạn trích Lời tiễn dặn có những hình ảnh rất quen thuộc, gần gũi ( "Đôi ta yêu nhau, tình Lú – Ủa mặn nồng".) với cách suy nghĩ, cảm nhận của người dân miền núi. Qua những chi tiết, hình ảnh đó, người đọc có thể cảm nhận một cách chân thực, vẻ đẹp thiên nhiên, văn hóa con người đây. Đồng thời qua những chi tiết, hình ảnh này, đã làm nổi bật lên tình yêu của chàng trai dành cho cô gái, một tình yêu tha thiết, thủy chung.

Câu 6: Theo em, qua đoạn trích Lời tiễn dặn, tác giả dân gian muốn gửi gắm thông điệp gì? Thông điệp ấy còn có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay không?

Hướng dẫn trả lời:

Thông điệp đoạn trích: lên án, tố cáo lên những cổ hủ, tập quán lạc hậu của người dân, đã làm họ dần mất dần đi sự tự do trong tình yêu, mất tính phản kháng.