Hướng dẫn soạn chi tiết ngữ văn 11 Cánh diều bài 4: Tạ Quang Bửu - người thầy thông thái

TRONG KHI ĐỌC

Câu 1: Phần mở đầu nêu lên vấn đề gì?

Hướng dẫn trả lời:

Phần mở đầu đặt vấn đề: nhận định của mọi người về Tạ Quang Bửu.

Câu 2: Chú ý các lĩnh vực mà Giáo sư Tạ Quang Bửu hiểu biết

Hướng dẫn trả lời:

Lĩnh vực  học thuật, nghệ thuật, thể thao và ngôn ngữ cụ thể là: 

+ Cử nhân toán.

+ Thể thao.

+ Âm nhạc, hội họa, kiến trúc.

+ Tiếng Anh.

Câu 3: Tại sao Tạ Quang Bửu lại tìm học chữ Hán?

Hướng dẫn trả lời:

 Vì ông muốn hiểu sâu sắc về văn hóa Việt Nam và phương Đông. 

Câu 4: Điều gì khiến Giáo sư Lê Văn Thiêm kinh ngạc?

Hướng dẫn trả lời:

Vì thấy Tạ Quang Bửu dù bận rộn với công việc vẫn dành ra thời gian để đọc sách.

Câu 5: Việc dẫn ra ý kiến của Chom-xki có ý nghĩa gì?

Hướng dẫn trả lời:

 Khẳng định ông Tạ Quang Bửu là một người thông minh. Sự thông minh của ông đấy được cả người ngoại quốc khẳng định.

Câu 6: Chú ý về các bằng chứng về năng lực ngoại ngữ của Giáo sư Tạ Quang Bửu

Hướng dẫn trả lời:

- Giáo sư Bửu học ba tháng đã đọc được tiếng Nga sau đó dịch ngay ra tiếng Pháp. 

-  Giáo sư đọc hẳn tiếng Ba Lan và thuyết trình cho mọi người về nghiên cứu toán cho thầy giáo dạy toán ở các trường đại học Hà Nội. 

- Giáo sư giúp Bác soạn những bức công hàm gửi nước ngoài bằng Tiếng Anh Giáo sư giúp Bác soạn những bức công hàm gửi nước ngoài bằng Tiếng Anh

Câu 7: Nội dung chính của phần 2 là gì?

Hướng dẫn trả lời:

Nội dung chính của phần 2 là: Những giá trị mà  Giáo sư Tạ Quang Bửu để lại.

Câu 8: Đoạn thơ dẫn ra trong phần cuối có tác dụng gì?

Hướng dẫn trả lời:

 Tác dụng thể hiện sự tôn trọng, cũng như một lần nữa khẳng định Giáo sư Tạ Quang Bửu là một thông thái, sống hết mình và nhận được yêu quý, kính trọng của nhiều người.

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Xác định đề tài, bố cục và nội dung chính của mỗi phần trong văn bản Tạ Quang Bửu – người thầy thông thái.

Hướng dẫn trả lời:

Đề tài của tác phẩm là: Văn bản viết về phong cách, lối sống, quan điểm sống đáng học hỏi của Giáo sự Tạ Quang Bửu.

Câu 2: Thống kê và tìm hiểu thông tin về các nhân vật liên quan đến Tạ Quang Bửu được tác giả Hàm Châu dẫn ra trong bài viết. Các nhân vật ấy có đặc điểm chung nào?

Hướng dẫn trả lời:

=> Các nhân vật được tác giả nhắc đến nhìn chung đều là những người học rộng tài cao và họ đều khâm phục ông Tạ Quang Bửu.

Câu 3: Văn bản tập trung làm sáng tỏ vấn đề gì? Tác giả đã triển khai bài viết bằng cách nào? Việc trích dẫn ý kiến của nhiều nhân vật trên đây có tác dụng gì?

Hướng dẫn trả lời:

Văn bản làm sáng tỏ vấn đề ông Tạ Quang Bửu là một người thông thái, học rộng tài cao và là vị giáo sư đáng ngưỡng mộ 

Tác giả triển khai bài viết bằng cách liệt kê các câu chuyện liên quan đến Tạ Quang Bửu, những hồi ức, câu chuyện, nhận xét của người khác về ông để từ đó chứng minh vấn đề.

Việc trích dẫn ý kiến của nhiều nhân vật trên đây có tác dụng tăng tính khách quan cho bài viết đồng thời chứng minh vấn đề mà tác phẩm đang đề cập đến.

Câu 4: Phân tích và làm sáng tỏ thái độ, tình cảm của người viết thể hiện trong văn bản qua một số câu văn cụ thể.

Hướng dẫn trả lời:

"nhà thông thái của chúng ta....": Thể hiện sự kính trọng của tác giả với Giáo sư Tạ Quang Bửu.

"Giáo sư Tạ Quang Bửu đột ngột ngừng làm việc": Thay vì dùng từ ngã bệnh, tác giả đã dùng biện pháp nói giảm nói tránh. 

=> Tác giả thể hiện sự kính trọng với Giáo sư Tạ Quang Bửu vì những thành tựu mà giáo sư tạo ra. Đồng thời thể hiện niềm tiếc nuối với sự ra đi của giáo sư Tạ Quang Bửu.

Câu 5: Văn bản Tạ Quang Bửu – người thầy thông thái mang lại cho em những thông tin và nhận thức bổ ích gì? Hãy nêu ra một ví dụ về phẩm chất cao đẹp của người Việt Nam mà em biết trong cuộc sống hoặc qua các phương tiện thông tin đại chúng.

Hướng dẫn trả lời:

Giúp người độc nhận thức cách sống và làm việc của Giáo sư Tạ Quang Bửu. Rút ra cho mình những bài học bổ ích trong cuộc sống như cách học tập, làm việc hiệu quả, sống sao cho có ích cho đời.

Những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam là: yêu nước, đoàn kết, yêu thương, cần cù, siêng năng, hiếu học….Để phát huy những phẩm chất tốt đẹp đó, em cố gắng học tập thật giỏi và rèn luyện những đức tính đó thông qua những lời Bác dạy, những mẩu chuyện về cuộc sống của Bác.

Câu 6: Dựa vào thông tin từ văn bản trên, hãy viết đoạn văn (khoảng 10 – 12 dòng) giới thiệu về Giáo sư Tạ Quang Bửu.

Hướng dẫn trả lời:

*Gợi ý: học sinh có thể giới thiệu về giáo sư Tạ Quang Bửu theo trình tự:Ngày sinh - Sự nghiệp - Thành tựu - Phong cách sống - Bài học rút ra cho bản thân 

* Bài mẫu:

Tạ Quang Bửu (1910–1986) là giáo sư, nhà khoa học Việt Nam, người đặt nền móng cho lĩnh vực khoa học kỹ thuật và công nghệ quân sự Việt Nam. Giáo sư Tạ Quang Bửu là một trong những nhà trí thức tài giỏi của Việt Nam từ khi giành độc lập năm 1945. Ông đã cống hiến rất nhiều cho sự nghiệp cách mạng và giải phóng dân tộc cũng như nền khoa học nước nhà và góp phần không nhỏ trong sự nghiệp phát triển giáo dục Việt Nam. Ông là một con người có nhiều tài năng, từ khả năng toán học đến nghệ thuật, khả năng ngoài ngữ đánh nể. Ông có tinh thần tự học cao và đáng nể phục. Ông yêu sách và đọc, viết khá nhiều sách. Dù công việc có bận rộn đến đâu, ông vẫn luôn dành thời gian để đọc sách. Tài năng, những cống hiến và nỗ lực của ông được mọi người công nhận và kính trọng. Sự ra đi của ông để lại nhiều nỗi tiếc thương nho người dân đất Việt.