Giải chi tiết Khoa học 5 CTST bài 19 Vi khuẩn có ích trong chế biến thực phẩm

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Em có biết món dưa muối được chế biến từ nguyên liệu gì? Mùi, vị của dưa muối đó như thế nào?

Bài làm chi tiết:

- Nguyên liệu chính của món dưa muối là dưa cải (cải sậy), được ngâm trong dung dịch muối và nước hoặc muối và giấm trong một thời gian dài để chua giòn và tăng hương vị.                                                                                                                        

- Mùi vị món dưa cải muối: Chua và giòn.

1. VAI TRÒ CỦA VI KHUẨN TRONG QUÁ TRÌNH MUỐI DƯA CẢI

Hoạt động khám phá

Quan sát hình, đọc thông tin mô tả các bước muối dưa cải dưới đây và trả lời câu hỏi:

- Màu sắc, mùi, vị của rau cải đã thay đổi như thế nào sau 2 đến 3 ngày? Vai trò của vi khuẩn trong quá trình này là gì?

- Vì sao quá trình muối dưa cải cần dùng nước ấm?

Bài làm chi tiết:

- Sau 2 đến 3 ngày, màu sắc chuyển từ xanh sang vàng, mùi vị chuyển sang chua và giòn.

- Vai trò của vi khuẩn trong muối dưa cải là sử dụng chất có trong rau cải để lên men.

- Nước ấm cũng có thể giúp kích thích quá trình lên men trong quá trình muối dưa cải. Ngoài ra, nước ấm có khả năng hòa tan muối và các gia vị nhanh hơn so với nước lạnh giúp cho quá trình muối dưa cải diễn ra nhanh chóng hơn.

Luyện tập, thực hành

- Trong các sản phẩm dưới đây, sản phẩm nào có ứng dụng vi khuẩn vào trong quá trình chế biến?

- Em còn biết những sản phẩm nào có ứng dụng vi khuẩn vào trong quá trình chế biến? Chia sẻ với bạn.

Bài làm chi tiết:

- Tất cả các sản phẩm trên đều có ứng dụng vi khuẩn vào trong quá trình chế biến.

- Một số sản phẩm phổ biến có ứng dụng vi khuẩn:

+ Đối với sữa chua: Vi khuẩn lactic acid được thêm vào sữa để lên men và tạo ra sự chua của sữa chua.

+ Đối với bia và rượu: Quá trình lên men bia và rượu sử dụng vi khuẩn để biến đổi đường thành cồn và CO₂.

+ Đối với nước mắm: Vi khuẩn tự nhiên được tạo ra trong quá trình lên men của cá và muối tạo nên hương vị đặc trưng của nước mắm.

2. VAI TRÒ CỦA VI KHUẨN TRONG QUÁ TRÌNH LÀM SỮA CHUA

Hoạt động khám phá

Quan sát các hình từ 9a đến 9d, đọc thông tin mô tả các bước làm sữa chua ở trang 70 và trả lời câu hỏi:

+ Màu sắc, mùi, vị của hỗn hợp sữa đặc đã pha loãng thay đổi như thế nào sau khi ủ ấm trong khoảng thời gian từ 8 đến 12 giờ?

+ Vì sao cần bổ sung sữa chua có sẵn vào hỗn hợp sữa và ủ ấm hỗn hợp sữa ở nhiệt độ từ 40°C đến 50°C

+ Theo em, vai trò của vi khuẩn trong quá trình làm sữa chua là gì? 

Bài làm chi tiết:

- Sau khi ủ ấm trong khoảng thời gian từ 8 đến 12 giờ, hỗn hợp có màu trắng và có vị chua.

- Cần bổ sung sữa chua có sẵn vào hỗn hợp sữa và ủ ấm hỗn hợp sữa ở nhiệt độ từ 40°C đến 50°C vì vi khuẩn lactic acid có trong sữa chua dùng để lên men sữa hoạt động tốt nhất ở nhiệt ấm (40°C đến 50°C).

- Vai trò của vi khuẩn trong quá trình làm sữa chua là lên men hỗn hợp tạo thành sữa chua.

Luyện tập, thực hành

Điều gì sẽ xảy ra nếu sữa chua sau khi làm xong không được bảo quản trong ngăn mát của tủ lạnh?

Bài làm chi tiết:

Sữa chua có đường là thực phẩm lên men nên rất dễ bị vi khuẩn xâm nhập nếu bạn không bảo quản ở nhiệt độ thích hợp. Sữa chua không được bảo quản trong tủ lạnh với nhiệt độ phù hợp thì dễ làm cho các vi sinh có lợi trong sản phẩm bị biến đổi dẫn đến sản phẩm bị hỏng và ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe gia đình.

Vận dụng

- Cùng bạn hoặc người thân thực hành muối dưa hoặc làm sữa chua. 

- Giới thiệu sản phẩm của em với các bạn. 

Bài làm chi tiết:

Thực hành muối dưa

Nguyên liệu:

• 1-2 cải  hoặc cải muối (tùy theo số lượng và kích thước)
• Muối biển
• Nước lọc

• Các gia vị tùy chọn như tỏi, ớt, hành, cà rốt (tuỳ khẩu vị)

Cách làm:

1. Rửa sạch cải và để ráo nước.

2. Cắt cải thành từng miếng vừa ăn hoặc theo ý thích của bạn. Nếu muốn, bạn cũng có thể bỏ đi phần lõi cứng của cải.

3. Chuẩn bị dung dịch muối bằng cách hòa muối vào nước lọc. Tỷ lệ muối thường là khoảng 3-4% so với trọng lượng cải. Hãy thử nếm nước muối để đảm bảo độ mặn phù hợp với khẩu vị của bạn.

4. Đặt các miếng cải  vào lọ hoặc thùng nhựa rồi đổ dung dịch muối vào, đảm bảo cải được ngập nước hoàn toàn.

5. Nếu muốn, bạn có thể thêm các gia vị như tỏi, ớt, hành, cà rốt vào lọ để tăng thêm hương vị.

6. Đậy kín lọ và để cải  ủ ở nhiệt độ phòng trong khoảng 3-5 ngày, hoặc cho đến khi cải  đạt độ chua và thơm ngon như mong muốn.

7. Sau khi ủ đủ thời gian, đặt lọ vào tủ lạnh để dừng quá trình ủ và bảo quản dưa cải muối. Dưa cải muối chua sẽ càng thêm ngon khi được để trong tủ lạnh mát trong vài ngày trước khi sử dụng.