Rừng cây xà nu xuất hiện nổi bật và xuyên suốt chiều dài tác phẩm, mở ra là rừng xà nu bạt ngàn và kết thúc tác phẩm cũng là hình ảnh rừng xà nu chạy dài đến tận chân trời.
Cây xà nu hiện lên trong tác phẩm với một diện mạo đau thương, sinh sôi nảy nở và mang phẩm chất tốt đẹp, đại diện cho con người Tây Nguyên
- “ Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào không bị thương.Có những cây bị đứt ngang nửa thân mình,đổ ào ào như một trận bão.Ở chỗ vết thương, nhựa ứa ra, tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh nắng hè gay gắt, rồi dần dần bầm lại, đen và đặc quyện thành từng cục máu lớn.”
- “ Có những cây con vừa lớn ngang tầm ngực người lại bị đạn đại bác chặt đứt làm đôi. ở những cây đó, nhựa còn trong, chất dầu còn loãng, vết thương không lành được, cứ loét mãi ra, năm mười hôm thì cây chết.”
=> Thương tích mà cây xà nu phải gánh chịu do đạn đại bác của kẻ thù tượng trưng cho những mất mát, đau thương của dân làng Xô Man nói riêng và đồng bào Tây Nguyên nói chung.
- Sinh sôi nảy nở mãnh liệt: “ Trong rừng ít có loại cây sinh sôi nảy nở khỏe như vậy. cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời”
- Ham ánh sáng : “Cũng có ít loại cây ham ánh sáng…thơm mỡ màng.”
=> Cây xà nu vươn lên rất nhanh để tới ánh sáng cũng chẳng khác chi Tnú, Mai và dân làng Xô Man luôn phấn đâu, muốn hướng tới cuộc sống tự do.