Giải chi tiết Khoa học 4 chân trời mới bài 5: Gió, bão

Khởi động:

Câu hỏi: Vì sao lá của các cây dừa ở hình 1 bị thổi về cùng một hướng?

Các cây dừa ở hình 1 bị thổi về cùng một phía do bị gió thổi từ một hướng.

1. Nguyên nhân gây ra gió:

Khám phá 1:

Dùng quạt giấy để quạt cho bạn và sau đó bạn quạt cho em. Ban đầu quạt nhẹ sau đó nhanh dần. Quan sát tóc, áo và trả lời các câu hỏi sau:

• Em cảm nhận được điều gì? Em có thấy áo, tóc của em lay động không?
• Cái gì đã làm cho tóc và áo lay động?
• Khi được quạt mạnh và nhanh hơn, em thấy tóc và áo lay động như thế nào? Giải thích.

• Em cảm thấy có gió thổi rất mát. Tóc và áo của em có lay động.
• Gió được tạo ra từ việc dùng quạt giấy để quạt.
• Khi được quạt mạnh và nhanh hơn em thấy tóc và áo lay động nhiều và mạnh hơn. Do không khí chuyển động mạnh gây ra gió mạnh.

Khám phá 2:

Thí nghiệm: "Làm chong chóng quay với cây nến"

Chuẩn bị:

Ba cây nến (có đế lót), một chong chóng giấy, bật lửa.

Thực hiện:

Đốt nến. Để mặt trước của chong chóng giấy hướng về phía các ngọn nến.

Thảo luận:

• Quan sát và mô tả hiện tượng.
• Không khí ở xung quanh ngọn nến đang cháy nóng hay lạnh?
• Không khí ở xung quanh chong chóng như thế nào?
• Vì sao chong chóng tự quay được khi đốt nến?

• Ta thấy chong chóng quay.
• Không khí xung quanh ngọn nến đang cháy đang nóng.
• Không khí xung quanh chong chóng cũng nóng dần lên.
• Chong chóng tự quay được khi đốt nến do không khí nóng nhẹ và bốc lên cao.
• Nguyên nhân do không khí bị làm nóng lên, nhẹ hơn bốc lên cao tạo thành gió.

Luyện tập:

Giải thích vì sao ban ngày thường có gió từ biển thổi vào đất liền, ban đêm gió từ đất liền thường thổi ra biển.

Ban ngày không khí ở ngoài biển nóng nên nhẹ và bốc lên cao nên bị thổi đẩy vào đất liền còn ban đêm thì không khí ở ngoài biển lạnh nên nặngn hơn và đi xuống thấp nên gió từ đất liền bị thổi đẩy ra biển.

Vận dụng:

Cùng sáng tạo: "Làm mũi tên chỉ hướng gió"

Chuẩn bị:

Tờ bìa mỏng, tờ bìa cứng, ống hút giấy, bút chì, cốc giấy, đĩa (hoặc vật bất kì có thể làm đế cố định), đinh ghim, băng dính.

Thực hiện:

• Cắt tờ bìa mỏng thành hình vuông, ghi “Đ (Đông), “T” (Tây), “N” (Nam), “B” (Bắc) ở bốn góc.
• Cắt tờ bìa cứng thành hai hình tam giác cân to và nhỏ. Sau đó, dán hai hình tam giác cân vào hai đầu ống hút để tạo mũi tên.
• Xuyên bút chì qua chính giữa tờ bìa hình vuông và đáy của chiếc cốc giấy. Lắp mô hình như hình vẽ gợi ý.
• Đưa chong chóng ra ngoài. Xác định hướng đông và quay góc có chữ “Đ" về hướng đông.

Học sinh có thể tự làm ở nhà sau đó đưa đến lớp để cùng chơi với các bạn trong lớp.

2. Các mức độ mạnh của gió:

Khám phá:

Mô tả, so sánh độ mạnh của gió và chia sẻ với bạn về những biểu hiện của các mức độ gió trong mỗi hình sau.

• Hình 7: gió nhẹ
• Hình 8: gió vừa
• Hình 9: gió mạnh
• Hình 10: bão

Vận dụng:

Gió ở hình nào dưới đây mạnh hơn và được gọi là bão? Vì sao?

Gió ở hình 12 mạnh hơn và được gọi là bão vì gió ở đây thổi rất mạnh kèm theo mưa lớn, sấm sét và giông tố.

3. Một số hoạt động phòng tránh bão:

Khám phá:

• Quan sát các hình dưới đây và chia sẻ với bạn về những việc cần làm để phòng tránh bão.
• Điều gì sẽ xảy ra nếu không làm các việc này? Giải thích.
• Hãy kể các biện pháp phòng chống bão khác mà em biết có ở địa phương.

• Để phòng tránh bão cần: bảo vệ, gia cố nhà cửa, tài sản; đắp đê ngăn lũ; chặt cây; ...
• Nếu không chuẩn bị sớm những việc này thì khi bão đến bất chợt chúng ta sẽ không kịp xoay sở, gây ra nhiều thiệt hại lớn về người và tài sản.

Vận dụng:

• Khi nhận tin báo sắp có bão xảy ra ở địa phương, em và gia đình cần làm gì để phòng tránh bão?
• Sưu tầm và trưng bày tranh ảnh về một số hoạt động phòng tránh bão mà địa phương nơi em sống thường áp dụng.

Đề phòng tránh bão cần: tìm cách bảo vệ nhà cửa, tài sản, cây trồng và vật nuôi; đề phòng tai nạn do bão gây ra (ngắt nguồn điện, trú ẩn ở nơi an toàn; không ra khơi, ...)