Giải chi tiết Sinh học 12 KNTT bài 17 Thực hành Thí nghiệm về thường biến ở cây trồng

I. YÊU CẦU CẦN ĐẠT

Thực hành trồng cây chứng minh được thường biến.

II. CHUẨN BỊ

1. Dụng cụ, thiết bị

• Dụng cụ trồng và chăm sóc cây (cuốc, xẻng); dụng cụ tưới nước (máy bơm, vòi tưới, bình tưới nước,..).

• Vườn trường hoặc vườn nhà có thể sử dụng để trồng cây thí nghiệm.

2. Nguyên liệu, hóa chất

Phân hữu cơ sinh học, phân NPK.

3. Mẫu vật

Tuỳ theo hoàn cảnh thực tế, có thể lựa chọn các loài cây khác nhau có sẵn ở địa phương. Tuy nhiên, cần lựa chọn loại cây có thể giâm, chiết cành để tạo ra được các cây có cùng kiểu gene. Các loài cây có thể sử dụng trong thí nghiệm là khoai lang, rau ngót, rau muống, dâu tằm,…

III. NGUYÊN LÝ VÀ CÁCH TIẾN HÀNH

Tiến hành với đối tượng là cây rau muống. Để đảm bảo các cây con có cùng kiểu gene, cần lấy các nhánh rau từ cùng một cụm rau phát triển từ một hạt rau.

• Chuẩn bị đất trồng: Nên chọn đất thịt, có nhiều mùn. Đất cần được nhặt sạch cỏ, xới xáo cho tơi xốp và bón phân. Chuẩn bị đất trồng hai luống rau (đối chứng và thực nghiệm) với khoảng cách giữa hai luống là 1 m diện tích, cách trồng, cách xử lí phân bón và chế độ chăm sóc là như nhau, chỉ khác nhau về lượng nước tưới (yếu tố môi trường gây thường biến cần nghiên cứu).

• Trồng cây: Ngắt lấy các cuống rau già đem trồng trên luống với khoảng cách giữa các cây là 15 cm. Sau khi trồng, cả hai luống rau đối chứng và thực nghiệm đều được tưới nước với lượng như nhau. 

• Chế độ tưới nước: Khi các cây rau ở hai luống đối chứng và thực nghiệm sinh trưởng thành cây con bình thường mới tiến hành chế độ tưới nước khác nhau. Luống rau đối chứng được tưới mỗi ngày một lần, trong khi ở lô thí nghiệm 1 tuần tưới một lần. Tất cả các chế độ chăm sóc khác đều được làm như nhau.

• Theo dõi sự sinh trưởng của cây: Tiến hành đo, lấy số liệu về sự sinh trưởng của các cây rau trên hai luống đối chứng và thực nghiệm sau mỗi khoảng thời gian định kì. Các chỉ số có thể theo dõi là chiều cao trung bình của cây rau, khối lượng rau ở thời điểm thu hoạch.

• Xử lí kết quả thí nghiệm: có thể xác định bằng cách tính các chỉ tiêu ở lô thực nghiệm bằng bao nhiêu % so với số liệu ở lô đối chứng.

IV. THU HOẠCH

(Gợi ý viết báo cáo thu hoạch)

BÁO CÁO THỰC HÀNH

1. Mục đích

Thực hành trồng cây chứng minh được thường biến.

2. Kết quả và giải thích

• Kết quả: Luống rau ở lô thí nghiệm phát triển chậm hơn so với lô đối chứng, rau có các hiện tượng: lá rau bị vàng, hơi héo úa; thân cây yếu ớt, dễ gãy, không cao bằng luống rau ở lô đối chứng.

(Bảng kết quả mang tính gợi ý, học sinh nên sử dụng số liệu thực tế thu được)

• Giải thích: 

• Nước là một yếu tố quan trọng đối với sự sống của cây, chiếm khoảng 80-90% trọng lượng của cây. Nước tham gia vào nhiều quá trình sinh lý của cây như quang hợp, hô hấp, vận chuyển chất dinh dưỡng, điều hòa nhiệt độ,...

• Khi cây thiếu nước, lượng nước hấp thụ được sẽ ít hơn lượng nước mất đi qua quá trình thoát hơi nước, khí khổng sẽ đóng lại để hạn chế sự thoát hơi nước, điều này khiến cho quá trình quang hợp bị giảm sút, ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp chất dinh dưỡng của cây.

• Ngoài ra, thiếu nước cũng khiến cho các tế bào cây bị teo lại do nước có vai trò duy trì sức trương của tế bào. 

3. Trả lời câu hỏi

Câu 1: Nếu kết quả giữa lô đối chứng và thực nghiệm không khác nhau đáng kể thì cần điều chỉnh lại thí nghiệm như thế nào? Giải thích.

Bài làm chi tiết:

Nếu kết quả giữa lô đối chứng và thực nghiệm không khác nhau đáng kể thì có thể điều chỉnh lại thí nghiệm như sau:

• Thay đổi phương pháp thí nghiệm: tạo ra sự khác biệt rõ ràng giữa lô thực nghiệm và lô đối chứng, bao gồm thay đổi liều lượng, thời gian và phương pháp tiến hành, hoặc chọn một phương pháp thí nghiệm khác.

• Tăng kích thước mẫu: Tăng kích thước mẫu có thể cải thiện số liệu thống kê của thí nghiệm, giúp các kết quả được đo lường được đáng tin cậy và chính xác hơn.

• Kiểm soát các yếu tố ảnh hưởng: bao gồm đảm bảo tính ngẫu nhiên giữa lô thử nghiệm và lô đối chứng, các yếu tố môi trường,...

• Sử dụng thiết kế thử nghiệm mới: Trong một số trường hợp, việc sử dụng một phương pháp thí nghiệm khác có thể là lựa chọn tốt hơn. 

Câu 2: Nếu kết quả giữa lô đối chứng và thực nghiệm về cơ bản là như nhau thì có thể rút ra được kết luận gì có ý nghĩa thực tiễn? Giải thích.

Bài làm chi tiết:

Nếu kết quả giữa lô đối chứng và thực nghiệm về cơ bản là như nhau thì có thể rút ra được kết luận: Tính trạng đó của đối tượng thí nghiệm do gene quy định và không bị ảnh hưởng bởi môi trường.