Giải lịch sử 10 bài 26: Tình hình xã hội ở nửa đầu thế kỉ XIX và phong trào đấu tranh của nhân dân

• Cuộc sống của nhân dân ta dưới thời Nguyễn phải chịu nhiều gánh nặng. Điều đó được biểu hiện qua:
• Phải chịu sưu cao thuế nặng
• Chế độ lao dịch nặng nề
• Thiên tai, mất mùa thường xuyên xảy ra.

=>Do đó, cuộc sống của nhân dân vô cùng cực khổ.

• So sánh với thế kỉ XVII:

Đời sống của nhân dân ta cực khổ hơn so với những triều đại trước.  

Ở thời Nguyễn: “Xác đầy nghĩa địa/ Thây thối bên cầu/ Trời sảm đạm u sầu/ Cảnh hoang tàn đói rét”.

Trong khi đó, ở thời Lê Sơ:

“Đời vua Thái Tổ Thái Tông/ Thóc lúa đầy đồng trâu chẳng buồn ăn”.

So với các triều đại trước, cuộc đấu tranh của nông dân diễn ra sớm dưới thời Nguyễn. Nếu như các triều đại trước, các cuộc nổi dậy diễn ra vào cuối triều đại, khi mà các triều đại đó trở nên thối nát và suy yếu thì các cuộc nổi dậy của thời Nguyễn đã nổ ra ngày từ đầu thế kỉ khi nhà Nguyễn vừa lên cầm quyền.

Các phong trào đấu tranh của nhân dân thời Nguyễn nổ ra liên tục với số lượng lớn. Trong đó, có một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu như là khởi nghĩa Phan Bá Vành, Lê Văn Khôi.

So với thế kỉ XVIII, xã hội nước ta nửa đầu thế kỉ XIX có sự phân chia giai cấp ngày càng khác biệt:

• Giai cấp thống trị bao gồm: vua, quan, địa chủ, cường hào.
• Giai cấp bị trị: Đa số là nông dân
• Tệ nạn tham quan ô lại và cường hào áp bức bóc lột nhân dân ngày càng phổ biến.

=> Đời sống nhân dân cực khổ hơn so với các thế kỉ trước, dẫn đến sự bùng nổ liên tục và rộng khắp của các phong trào đấu tranh của nhân dân.

Những nguyên nhân gây nên tình trạng khổ cực của nhân dân đầu thời Nguyễn là:

• Do chế độ phong kiến nhà Nguyễn khủng hoảng
• Hiện tượng tham nhũng, sách nhiễu nhân dân phổ biến.
• Bọn địa chủ, cường hào tiếp tục hoành hành ở nông thôn, ức hiếp dân lành. Nguyễn Công Trứ đã từng viết: “Cái hại quan lại là một, hai phần còn cái hại cường hào đến tám, chín phần”.
• Nhà nước huy động sức người, sức của vào việc xây dựng kinh thành, lăng tẩm, ...không chăm lo đến đời sống nhân dân khiến cho thiên tai, hạn hán làm cho mất mùa đói kém thường xuyên xảy ra.

Đặc điểm của phong trào đấu tranh chống phong kiến nửa đầu thế kỉ XIX là:

• Phong trào đấu tranh của nhân dân nổ ra ngay từ đầu triều đại
• Nổ ra liên tục, số lượng lớn
• Nhiều cuộc khởi nghĩa với quy mô lớn và thời gian kéo dài như khởi nghĩa Phan Bá Vành, Lê Văn Khôi.

So sánh với các triều đại trước:

• Các triều đại trước phong trào đấy tranh của nhân dân thường nổ ra vào cuối triều đại, nhưng thời Nguyễn phong trào đấu tranh của nhân dân diễn ra ngay khi nhà Nguyễn vừa lên cầm quyền. Số lượng, mô mô và thành phần tham gia cũng đông đảo hơn so với các thời kì trước đó.

Ý nghĩa của phong trào đấu tranh của nhân dân:

• Điều này chứng tỏ sự mâu thuẫn giai cấp trong xã hội vô cùng quyết liệt và chứng tỏ sức mạnh của nông dân.
• Làm cho nhà Nguyễn ngày càng suy yếu nghiêm trọng và cuối cùng tự chuốc lấu thất bại trước sự xâm lược của thực dân phương Tây.