Giải lịch sử 11 bài 24: Việt Nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918)

Chính sách cai trị và những biến động về kinh tế ở Việt Nam trong những năm chiến tranh đã đẩy mạnh sự phân hóa xã hội.

• Nông dân bị kiệt quệ, bần cùng vì nạn sưu cao thuế nặng, bị bắt lính
• Giai cấp công nhân tăng lên về số lượng.
• Tư sản Việt Nam phát triển cả về số lượng và thể lực kinh tế.
• Tầng lớp tiểu tư sản thành thị phát triển nhưng bị chèn ép, bạc đãi, nguy cơ thất nghiệp đe dọa.

Trong thời gian đầu chiến tranh, Việt Nam Quang phục hội nhận được sự tham gia của các tầng lớp công nhân, viên chức, binh lính…dưới hình thức:

• Tiến hành một số cuộc bạo động như: tấn công binh lính Pháp ở tỉnh lị Phú Thọ, đột kích Lục Nam, Bát Xát…
• Nổi dậy giết lính canh, cướp vũ khí, phá nhà lao.

=>Như vậy, trong thời gian này, Việt Nam Quang Phục hội nặng nề về bạo động vũ trang. Nhưng do các tù nhân bị giam lâu ngày, sức khỏe suy kiệt, bị cô lập nên cuộc bao động cuối cùng bị thất bại.

Cuộc vận động khởi nghĩa ở Huế năm 1916 là cuộc khởi nghĩa của Thái Phiên và Trần Cao Vân. Hai ông vận động khởi nghĩa và mời vua Duy Tân tham gia với tư cách là người lãnh đọa tối cao của khởi nghĩa và nhằm mục đích huy động nhân dân tham gia khởi nghĩa, kể cả các tầng lớp quan lại.

Vua Duy Tân tham gia khởi nghĩa vì tinh thần yêu nước, mong muốn đấu trah để giải phóng dân tộc.

Vì vậy, việc vua Duy Tân tham gia khởi nghĩa đã tạo nên sự phấn khởi, có tác dụng động viên, cổ vũ nhân dân trong cuộc đấu tranh chống Pháp.

Binh lính người Việt Nam tham gia phong trào yêu nước trong những năm Chiến tranh thế giới thứ nhất chủ yếu là trong cuộc khởi nghĩa của binh lính ở Thái Nguyên (1917).

Cuộc khởi nghĩa diễn ra ác liệt, cuối cùng bị thất bại. Mặc dầu bị thất bại, nhưng nó có ý nghĩa lịch sử to lớn.

Nó khơi dậy truyền thống yêu nước của dân tộc ta

Làm cho thực dân Pháp gặp nhiều khó khăn trong quá trình thống trị Việt Nam.

Các hội kín dùng hình thức tôn giáo và sử dụng bùa chúa trong tổ chức và hoạt động vì:

• Các hội kín là tổ chức yêu nước chống Pháp của nhân dân Nam Kì, gồm phần lớn là nông dân và dân nghèo thành thị
• Các hội kín thường dùng hình thức tôn giáo, bùa chúa để tuyên truyền, vận động và hoạt động trong quần chúng, chủ yếu là nông dân yêu nước nhưng còn mê tín
• Đây là cách tuyên truyền có hiệu quả đối với nông dân Nam Kì lúc bấy giờ.

Nguyễn Tất Thành quyết chí ra đi tìm đường cứu nước là bởi vì:

Nguyễn Tất Thành sinh ra và lớn lên trong một nhà nho nghèo yêu nước, lớn lên trong hoàn cảnh nước mất nhà tan, lạ chứng kiến nhiều của đấu tranh yêu nước của các bậc tiền bối bị thất bại. Nguyễn Ái Quốc rất khâm phục tình thần yêu nước của họ nhưng không đi theo con đường ấy. 

Do đó, ngày 5/6/1911 Nguyễn Tất Thành sang phương Tây tìm hiểu xem nước Pháp và nước khác làm như thế nào rồi sẽ về giúp đồng bào mình.

Ngày 5/6/1911 Nguyễn Ái Quốc ra đi tìm đường cứu nước

Năm 1911-1917, Người di nhiều nước, làm nhiều nghề, tiếp xúc với nhiều người => hiểu rõ ở đâu bọn đế quốc cũng tàn bạo, độc ác, nhân dân lao động bị áp bức bóc lột dã man

Năm 1917 Người trở lại Pháp, tích cực hoạt động tố cáo thực dân Pháp, tiếp nhận ảnh hưởng Cách mạng tháng Mười Nga, tư tưởng của người dần dần biến đổi.

Sống và làm việc trong phong trào công nhân Pháp, tiếp nhận ảnh hưởng của cách mạng tháng Mười Nga làm chuyển biến tư tưởng và là cơ sở quan trọng để Người xác định con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc Việt Nam.

Những biến động về kinh tế, xã hội ở Việt Nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất:

Biến động về kinh tế: 

• Thực dân Pháp tăng cường vơ vét, bóc lột của cải của nhân dân để ta phục vụ cho chiến tranh.
• Pháp tăng thuế, bắt nhân dân Việt Nam mua công trái, vơ vét lương thực, nông lâm sản, kim loại... đem về Pháp.
• Sự cướp bóc của Pháp ảnh hưởng trầm trọng đến kinh tế – xã hội Việt Nam.
• Công nghiệp: ngành khai mỏ được bỏ vốn thêm, một vài công ty than mới xuất hiện, các kim loại cần cho chiến tranh được khai thác mạnh. Trong giai đoạn này, Pháp nới lỏng cho các xí nghiệp của người Việt mở rộng quy mô sản xuất và kinh doanh (công ti của Nguyễn Hữu Thụ, Bạch Thái Bưởi), nhiều xí nghiệp mới xuất hiện.
• Công thương nghiệp, giao thông vận tải: phát triển do chính sách nới tay độc quyền cho tư bản người Việt được kinh doanh tương đối tự do. Công việc kinh doanh của người Việt được mở rộng như Công ty của Nguyễn Hữu Thu, Bạch Thái Bưởi, nhiều xí nghiệp mới xuất hiện.
• Nông nghiệp: chuyển từ chuyên canh cây lúa sang trồng cây công nghiệp phục vụ chiến tranh (thầu dầu, đậu, lạc...). Đời sống nông dân khó khăn.

Biến động về xã hội:

• Số lượng các giai cấp và tầng lớp mới trong xã hội ngày càng tăng nhanh, đó là giai cấp công nhân, giai cấp tư sản dân tộc và tầng lớp tiểu tư sản.
• Đời sống của các giai cấp và tầng lớp trong xã hội Việt Nam bị khốn khổ vì bị bóc lột, phải đi lính cho Pháp, chết thay cho Pháp…
• Phong trào đấu tranh chống Pháp ngày càng phát triển, một loạt cuộc khởi nghĩa vũ trang chống Pháp bùng nổ, đặc biệt là binh lính người Việt trong quân đội Pháp.

Vì:

• Các phong trào đấu tranh trong thời kì này chưa tìm ra đường lối đấu tranh đúng đắn, chưa có đường lối cụ thể và lâu dài.
• Các phong trào đấu tranh còn mang tính tự phát, chủ yếu đòi các quyền lợi cá nhân, nặng nề về quyền lợi kinh tế.
• Các phong trào chưa có giai cấp tiên tiến để lãnh đạo