Giải sách bài tập ngữ văn 8 tập 1 cánh diều bài 2: Thực hành viết

Câu 1. Viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ sau khi đọc một bài thơ sáu chữ, bảy chữ là gì? 

A. Viết đoạn văn giới thiệu với người đọc về một bài thơ sáu chữ, bảy chữ mà em thấy hay 

B. Viết đoạn văn trình bày cảm xúc, suy nghĩ,... của em về một bài thơ sáu chữ, bảy chữ 

C. Viết đoạn văn nêu ra những câu thơ hay trong một bài thơ sáu chữ, bảy chữ và khuyến khích mọi người cùng tìm đọc 

D. Viết đoạn văn trình bày cách hiểu của bản thân về một bài thơ sáu chữ, bảy chữ 

Hướng dẫn trả lời:

Chọn B. Viết đoạn văn trình bày cảm xúc, suy nghĩ,... của em về một bài thơ sáu chữ, bảy chữ

Câu 2. Tìm hiểu ngữ liệu trong SGK, trang 50 theo yêu cầu của phiếu học tập sau: 

PHIẾU HỌC TẬP 

Đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu: 

“Khi cha tôi còn sống, không biết cha tôi đã dạy truyền miệng cho tôi lúc nào mà tôi thuộc lòng, xúc động và nhớ mãi những câu thơ sau đây trong bài Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan: 

Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà, 
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa
Lom khom dưới núi, tiều vài chú 
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.

Trong trí tưởng tượng, Bà Huyện Thanh Quan đã đưa tôi đến Đèo Ngang dùng vào buổi chiều tà. Chỉ có hai người trên đỉnh đèo mà ngắm cảnh “Có cây chen đá, lá chen hoa". Ngoài sân gác thượng, trước chỗ cha tôi nằm, có mấy cây si, đinh lăng trồng trong chậu và ít được tưới tắm nên càng khẳng khiu, một núi non bộ cũng vì cảnh làm ăn của nhà tôi sa sút nên mốc rêu và nhiều khi tưởng chết khô hết cả mấy núi có cây ghép đá. Nhưng với cảnh cây cô và núi non này, tôi đã tưởng tượng thêm ra sự heo hút của những câu thơ trên kia. Tuổi lên bảy, lên tám của tôi khi ấy lại còn được những rung động này nữa:

Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.

Không ai bày cách cho tôi cảm xúc, nhưng tôi cứ nghe thấy những tiếng đanh đanh khắc khoải “cuốc cuốc” vang lên. Và hai tiếng “non, nước” dào dạt như có sóng. Sau đó, cả cảnh vật đều lặng đi để dâng lên một cái gì bảng bạc và trong trắng như sương tuyết.”.

(Theo Nguyên Hồng. Một tuổi thơ văn, NXB Kim Đồng, Hà Nội, 2006)

a. Nếu hai chi tiết trong bài thơ mà tác giả tập trung thể hiện cảm nghĩ.

b. Đánh dấu các từ ngữ, câu văn trong văn bản thể hiện các hội thông tin dưới đây và nối các hộp thông tin đó với phần văn bản đã được đánh dấu.

- Từ ngữ bộc lộ trực tiếp cảm xúc của tác giả

- Các câu văn miêu tả những tưởng tượng mà bài thơ gợi ra trong cảm nhận của tác giả

- Các câu văn miêu tả những liên tưởng mà bài thơ gợi ra trong cảm nhận của tác giả

Hướng dẫn trả lời:

a, Tác giả tập trung thể hiện cảm nghĩ về hai chi tiết trong bài thơ: Chi tiết về khung cảnh “Cỏ cây chen đá, lá chen hoa” và chi tiết về âm thanh của tiếng chim cuốc cuốc trong câu thơ: “Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc”. 

b, - Từ ngữ bộc lộ trực tiếp cảm xúc của tác giả: thuộc lòng, xúc động, nhớ mãi, rung động. 

- Các câu văn miêu tả những tưởng tượng mà bài thơ gợi ra trong cảm nhận của tác giả: “Không ai bày…. trong trắng như sương tuyết”.

Câu 3. Những nội dung nào cần chú ý khi viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về bài thơ sáu chữ, bảy chữ? 

A) Đọc kĩ bài thơ để hiểu nội dung và nghệ thuật của tác phẩm 

B) Chọn yếu tố nội dung hay nghệ thuật đặc sắc trong bài thơ gây ấn tượng cho em 

C) Tìm đọc các bài cảm nhận, phân tích về bài thơ, ghi lại các từ khóa thể hiện cảm xúc của người viết và sử dụng chúng để diễn đạt cảm xúc của em về bài thơ 

D) Viết đoạn văn nêu cảm xúc, suy nghĩ của em về bài thơ (hoặc đoạn thơ, khổ thơ,...) và làm rõ vì sao em lại có cảm xúc, suy nghĩ như vậy 

Hướng dẫn trả lời:

Đáp án D. Bởi vì: 

Để viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ sau khi đọc một bài thơ sáu chữ, bảy chữ, các em cần chú ý:

- Đọc kĩ để hiểu nội dung và nghệ thuật của bài thơ. Xác định được các yếu tố nội dung hay nghệ thuật đặc sắc trong bài thơ gây ấn tượng và gợi cảm xúc, suy nghĩ của em.

- Viết đoạn văn, trong đó nêu rõ: Em có cảm xúc, suy nghĩ về điều gì trong bài thơ (nội dung hay nghệ thuật; một dòng, khổ, đoạn hay cả bài thơ)? Đó là cảm xúc, suy nghĩ gì (xúc động, vui, thích, buồn, nhớ, đồng cảm, băn khoăn,…)? Vì sao em lại có cảm xúc, suy nghĩ đó? Lựa chọn đưa vào đoạn văn một số dòng thơ mà em ấn tượng để làm rõ cảm nghĩ của bản thân.

Câu 4. Hãy phát triển dàn ý được nêu trong SGK, trang 51 cho đoạn văn bộc lộ cảm nghĩ của em sau khi đọc bài thơ Nắng mới của tác giả Lưu Trọng Lư. 

Hướng dẫn trả lời:

- Mở đoạn: Nêu cảm nghĩ chung về yếu tố nội dung hay nghệ thuật ở dòng khí đoạn thơ hoặc bài thơ (Ấn tượng sâu sắc với ba hình ảnh thể hiện về người mẹ trong kí ức của nhà thơ, nắng mới do đo – nét cười đen nhánh )

- Thân đoạn. Nếu cụ thể cảm xúc, suy nghĩ của em về yếu tố nội dung hay nghệ

thuật đã xác định ở mở đoạn:

+ Ba hình ảnh khiến người đọc như "chạm" vào nỗi nhớ, làm cho người thể hiện lên thật rõ nét, tươi tắn, sáng bừng trong kí ức hoài niệm: mẹ xuất hiện trong không gian năng đấu mùa sáng đẹp, trong tiếng reo náo nức của nắng. Tầm áo đó mẹ đến trước giậu phơi làm rực rỡ cả không gian, phản chiếu sắc hồng lên gương mặt thiên ấm áp, thân thương. Nét cười đen nhánh của mẹ hoả với màu đỏ của sắc áo trào tươi của nắng mới. Đây cũng là vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ xưa với hàm răng nhuộm đen nhưng nhức, đều, in, bóng...

+ Ba hình ảnh được “nhìn” từ ánh mắt của em bé thuở lên mười, được nhìn lại trong thế giới trống rỗng của “những ngày không" trong hiện tại đã trở thành kí ức sâu sắc, dường như càng qua thời gian thì càng rõ nét hơn trong tâm hồn tác giả 

- Kết đoạn: Khái quát lại cảm xúc, suy nghĩ của bản thân về yếu tố nội dung hoặc nghệ thuật đã trình bày (Thơ là tiếng nói của cảm xúc. Hình ảnh trong thơ là sự hoá thân của tiếng nói ấy. Bài thơ đã khép lại nhưng trong tâm tưởng của người đọc vẫn còn đó một không gian của năng mới đầu mùa, người mẹ trẻ với tấm áo đỏ đưa trước giậu phơi, cùng nét cười đen nhánh như tỏa nắng vào tâm hồn con.).

Câu 5. Tự ra hai đề bài tương tự như đề bài được nêu trong mục 2.1. Thực hành viết theo các bước (SGK, trang 51). Chọn một trong hai đề để lập dàn ý.

Hướng dẫn trả lời:

Bài tập: Hãy viết đoạn văn bộc lộ cảm nghĩ của em sau khi đọc bài thơ “Nắng mới” của Lưu Trọng Lư

a) Chuẩn bị

- Xem lại nội dung đọc hiểu bài thơ Nắng mới.

- Xác định những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ.

b) Tìm ý và lập dàn ý

- Tìm ý cho đoạn văn bằng cách đặt và trả lời các câu hỏi sau:

+ Em thích nhất dòng, khổ, đoạn thơ nào hay cả bài thơ?

-> Em thích cả bài thơ.

+ Dòng, khổ, đoạn thơ hay bài thơ đó có gì đặc sắc về nội dung hoặc nghệ thuật?

-> Nội dung bài thơ xoay quanh chủ đề về tình cảm gia đình, làm nổi bật cảm xúc chủ đạo về nỗi nhớ thương mẹ trong kí ức tuổi thơ của tác giả. Qua đó, bài thơ thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng, cao quý, đồng thời thể hiện lòng yêu thương, nỗi nhớ và niềm nuối tiếc của tác giả. Bên cạnh đó, nét đặc sắc nghệ thuật của bài thơ cũng làm nên sự thành công bởi các yếu tố: thể thơ bảy chữ, hình ảnh thơ gần gũi, giản dị, phép nhân hóa đặc sắc, âm điệu da diết lắng sâu, các thanh bằng trắc, các từ láy giàu giá trị biểu cảm,…

Yếu tố nội dung hoặc nghệ thuật ấy gợi cho em những cảm xúc, suy nghĩ, liên tưởng, tưởng tượng gì?

-> Yếu tố ấy giúp em nhận thức rõ về sự thiêng liêng của tình mẫu tử trong cuộc sống. Qua đó, em tự rút bài học cho bản thân rằng mình nên bày tỏ tình yêu thương nhiều hơn qua lời nói và hành động, và thể hiện trách nhiệm hiếu thảo đối với mẹ.

- Lập dàn ý cho đoạn văn bằng cách lựa chọn, sắp xếp các ý theo bố cục ba phần. Dựa vào các gợi ý, hãy hoàn thành dàn ý sau:

c) Viết

- Viết đoạn văn theo dàn ý đã lập. Khi viết, cần sử dụng các từ ngữ, câu văn biểu cảm thể hiện được chính xác, sinh động cảm xúc, suy nghĩ của em.

- Đảm bảo yếu tố về hình thức của một đoạn văn.

Câu 6. Hãy chọn trong số các dàn ý mà em đã phát triển (bài tập 4) hoặc đã lập (bài tập 5) để viết thành đoạn văn. Tự đọc và chỉnh sửa theo gợi ý của mục d (SGK, trang 51). 

Hướng dẫn trả lời:

Bài thơ Nắng mới của tác giả Lưu Trọng Lư đã mang tới cho em nhiều cảm xúc thật đặc biệt. Qua bài thơ, em cảm nhận được nỗi nhớ và tình yêu mẹ vô bờ của tác giả. Nỗi nhớ da diết, lắng đọng của nhân vật "tôi" cũng chính là tình cảm chân thành mà con dành cho mẹ. Bằng ngôn từ giản dị, mộc mạc, giàu sức gợi hình, gợi cảm cùng giọng điệu nhẹ nhàng, tha thiết, tâm tình, nhà thơ Lưu Trọng Lư muốn bày tỏ tình yêu thương mãnh liệt của mình đối với mẹ. Đúng như những gì Hoài Thanh đã nhận định: "Tôi chỉ biết, dầu có ưa thơ người này hay người khác, mỗi lúc buồn đến, tôi lại trở về với Lưu Trọng Lư". Thơ của ông luôn có một sức hút đặc biệt với mọi người. Tác phẩm của ông là lời ca chan chứa về tình mẫu tử thiêng liêng. Qua đó, thể hiện giá trị đạo đức cao đẹp của người Việt Nam, đó là tình cảm gia đình thiêng liêng, sâu sắc. Nhờ đó, em tự nhận thấy trách nhiệm phải hiếu thảo của mình đối với mẹ và càng yêu thương mẹ của mình nhiều hơn.

Câu 7. Viết bài thơ sáu chữ hoặc bảy chữ theo đề tài tự chọn (về quê hương, gia đình, người thân, bạn bè, trường lớp,...) theo hướng dẫn trong SGK, trang 52.

Hướng dẫn trả lời:

Tình bạn từ thuở thiếu thời
Yêu thương, gắn bó nửa đời bên nhau
Nhớ thời cơm nắm mo cau
Xa quê vẫn giữ một mầu thủy chung

Về già lại được tương phùng
Một ngày nắng đẹp lại cùng bên nhau
Vườn Vua rực rỡ sắc màu
Thong dong ngắm cảnh với bầu rượu thơ

Thời gian đâu có đợi chờ
Sống vui, sống đẹp với thơ, với đời.