Soạn bài tập Ngữ văn 8 chân trời bài 5: Nói và nghe

Em hãy thực hiện yêu cầu của đề bài dưới đây theo các bước trong quy trình nói đã học.

Đề bài: Trình bày ý kiến của em về một trong những vấn đề sau:

• Thói ham danh, học đòi làm sang.
• Bệnh sĩ diện
• Thói lừa gạt.
• Thói sính ngoại.
•  ……….

Hướng dẫn trả lời:

Bài tham khảo 1:

Trong bối cảnh sự thành công vượt bậc của con người trong lĩnh vực công nghiệp, dịch vụ và khoa học kĩ thuật, đã mang lại không chỉ những lợi ích mà còn đồng thời tạo ra áp lực lớn đối với tình trạng môi trường toàn cầu. Tại Việt Nam ngày nay, việc tiến xa trong phát triển cùng với các vấn đề môi trường ngày càng nghiêm trọng, như sự lan tràn nước thải trực tiếp vào sông suối và sự khai thác mỏ đáng lo ngại, cùng với đó còn tồn tại một thách thức nữa gây đau đầu, đó chính là ô nhiễm môi trường do tình thần bất cẩn của con người gây ra, điển hình là hành vi vứt rác bừa bãi. Thậm chí, không hiếm những người đứng bên bờ hồ, đang thưởng thức cảnh quang, chỉ vì lười tìm thùng rác, họ tiện tay vứt rác xuống bờ hồ một cách lạc quan.

Hành vi xả rác bừa bãi đã tồn tại từ lâu và trở thành thói quen của nhiều người. Không chỉ dừng lại trong môi trường học đường, nhiều học sinh thậm chí sau khi sử dụng đồ ăn, thức uống không ngần ngại vứt rác ngay trên sàn lớp học hay sân trường. Hình ảnh túi nylon và giấy thải rải rác không chỉ làm mất vẻ đẹp mà còn tạo ra sự khó chịu. Ngay cả tại một số hộ gia đình, việc xả rác không thận trọng khi có xe thu gom rác đã dẫn đến việc rác được bỏ bừa bãi ở góc tường, dọc lề đường, gần nơi cư trú của họ. Không ít người điều khiển xe gắn máy, ô tô hoặc xe buýt sau khi sử dụng thứ gì đó, tiện tay mở cửa xe và vứt vỏ hoặc đồ thải xuống đường khi xe vẫn đang lưu thông. Có những người, không quan tâm đến tác động xấu của việc vứt rác bừa bãi, khi uống nước ngọt bên đường, dễ dàng vứt bỏ que kem, vỏ chai mà không có ý thức về tác động tiêu cực đối với môi trường. Và còn nhiều trường hợp không biết đến ý thức bảo vệ môi trường, hành động vứt rác bừa bãi trở thành thói quen, khiến không gian công cộng và đường phố bị ô nhiễm.

Ngay cả khi họ đi du lịch đến các quốc gia phát triển, nhiều người thường tỏ ra kiêu hãnh: "Ở Singapore thật sạch sẽ", "Ở Mỹ thật tươm tất", và họ sẵn sàng chi trả nhiều tiền để du lịch. Tuy nhiên, ngay tại quê hương của họ, họ lại lơ là tiêu trừ 30 - 50 ngàn đồng để đổ rác bừa bãi, gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường không thể phớt lờ.

Vậy, nguyên nhân của tình trạng thiếu ý thức này xuất phát từ đâu? Một phần, có thể do sự tuyên truyền, giáo dục về ý thức bảo vệ môi trường chưa thực sự quan tâm và hiệu quả từ các cơ quan chuyên trách. Các qui định xử phạt cũng chưa đủ nghiêm khắc và không thể đáng sợ. Phần khác là do nhiều người không thực sự có ý thức bảo vệ môi trường, họ chỉ coi việc vứt rác bừa bãi là cách giải quyết tạm thời, chỉ quan tâm đến việc làm sạch căn nhà riêng của họ mà bỏ quên tác động tiêu cực đối với môi trường xung quanh. Họ chưa thấu hiểu những hành động thường ngày mình thực hiện có thể gây hại lớn cho môi trường sống cả của chính họ và những người xung quanh. Hành vi vứt rác bừa bãi gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, làm mất đi vẻ đẹp thiên nhiên, tạo nên cảnh quan đô thị kém hấp dẫn. Tuy nhiên, tác động xấu hơn cả là ô nhiễm môi trường, khi xả rác vào sông hồ làm ô nhiễm nguồn nước, việc chôn rác không phân hủy làm ô nhiễm đất, không khí và tầm nhìn. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến con người mà còn gây tổn thương cho các loài sinh vật trong môi trường sống. Sức khỏe con người sẽ bị suy giảm, tạo điều kiện cho các bệnh hô hấp, tiêu hóa, và nguy cơ mắc các loại ung thư gia tăng. Đồng thời, những loài sinh vật sống trong môi trường biển, hồ sẽ bị tổn thương, thậm chí chết vì việc nuốt phải rác không phân hủy hoặc sự ô nhiễm của nước.

Vì vậy, chúng ta cần tìm ra những giải pháp cụ thể để đối phó với tình trạng này. Một ví dụ đáng chú ý là ở Singapore, người ta áp dụng hình thức xử phạt nghiêm khắc đối với hành vi vứt rác ra đường hay nơi công cộng, bất kể đó là rác nhỏ như điếu thuốc lá hay vỏ kẹo cao su. Điều này đã giúp tạo ra một tinh thần ứng xử tốt hơn đối với môi trường. Điểm học tập quý báu mà chúng ta cần học theo. Đồng thời, cần phải tăng cường việc tuyên truyền, giáo dục và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho cả cộng đồng. Những bộ phận quản lý chính quyền, các cơ quan liên quan cần phải đẩy mạnh việc tuyên truyền và giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho cộng đồng, nhằm ngăn chặn hành vi vứt rác bừa bãi. Đồng thời, việc trồng cây xanh, bảo vệ cảnh quan thiên nhiên cũng là một giải pháp quan trọng trong việc duy trì môi trường xanh - sạch - đẹp.

Tóm lại, việc vứt rác bừa bãi không chỉ là một hành động thiếu văn hóa, gây ô nhiễm môi trường và làm mất đi mỹ quan đô thị, mà còn thể hiện sự vô ý thức và thiếu trách nhiệm. Chúng ta cần thức tỉnh và tập trung vào việc nâng cao ý thức của mỗi người, từ việc tiện tay đưa rác đúng thùng, giúp duy trì môi trường sống trong lành và xanh đẹp.

Bài tham khảo 2:

Nguyễn Công Trứ (1778-1858), một ông quan to của triều Nguyễn, nhà thơ kiệt xuất của đất nước ta trong thế kỉ XIX từng nói về vị thế của kẻ sĩ, của đấng nam nhi giữa cõi đời là “Phải có danh gì với núi sông”; nếu “Không công danh thời nát với cỏ cây“.

Chỉ có phường giá áo túi cơm, còn hầu như ai cũng muốn lập thân, cũng muốn làm nên công danh sự nghiệp. Tuy vậy, động lực của mỗi người một khác. Có người hiểu danh, nhưng có kẻ lại hám danh, háo danh.

Kính yêu và biết ơn cha mẹ, hết lòng săn sóc cha mẹ là hiếu thảo. Siêng năng, chăm chỉ học hành là hiếu học. Hiếu thảo, hiếu học đều mang hàm nghĩa đẹp, tốt.

Trái lại, hiếu danh (có tư tưởng ham danh vọng, tiếng tăm), hiếu chiến (thích gây chiến, đánh nhau), hiếu sắc (mê thích gái đẹp), hiếu sát (thích chém giết), hiếu thắng (thích hơn người), hiếu sự (thích bày chuyện phiền phức),... - đều mang nghĩa xấu.

Còn “hám” nghĩa là gì? - Hám là ham, muốn đến mức không còn biết phân biệt đáng với không đáng, nên với không nên, gần như mang tính bản năng; như hám của, hám danh, cá đói tham mồi,...

Chữ “háo” gần nghĩa với chữ “hám”. Hám nghĩa là rất ham, rất thích đến mức hầu như không còn nghĩa gì khác, thật đáng chê trách; như háo danh, háo sắc, háo của, háo chuyện,... Vì “khát” mà “háo”

Trong cuộc sống, ta thường bắt gặp nhan nhản đủ mọi loại người hiếu danh và hám danh. Những việc làm “ồn ào” của họ gây ra nhiều khó chịu cho nhiều người.

Danh thường gắn liền với lợi; hám danh xét cho cùng là hám lợi. Có danh, có chức quyền nên mới có nhiều lợi lộc, bạc vàng. Những kẻ hiếu danh, hám danh, về tài thì hạn chế, về đức thì lèm nhèm, méo mó; còn lòng tham thì vô độ.

Kẻ hiếu danh và hám danh không từ bỏ bất cứ thủ đoạn nào như xài bằng giả, sử dụng bằng giả, chạy khen thưởng, chạy chức, ra sức lũng đoạn đục khoét tiền của nhà nước, móc túi của dân. Vì hám danh, háo danh, hễ thấy lợi, thấy vàng, thấy đô-la thì lao vào như con bạc khát nước, con thiêu thân lao vào ánh đèn. Chẳng có tài cán gì, đức độ gì những kẻ hám danh, hám lợi dùng đủ mọi trò ma quái để đánh lừa đồng loại. Bản chất, bản tính “Máu tham hễ thấy hơi đồng thì mê” nhưng chúng đóng kịch rất giỏi về sự trong sạch, về cần kiệm liêm chính,... để lừa bịp đồng loại.

Một Phó bí thư tỉnh uỷ nọ lấy của công mấy nghìn đô-la để mua bằng giả; bằng “Tiến sĩ” ngoại rởm bỏ túi chi trong vòng sáu tháng, thật, “nhanh hơn tên lửa”. Một Trưởng ban tuyên giáo tỉnh uỷ kia tạo dựng mọi giấy tờ giả, biên bản giả để kiếm cái Huân chương lao động hòng đeo lên ngực cho oai! Một Chủ tịch huyện sao “ăn đất khoẻ” rứa! Bộ mặt kẻ hám lợi bị vạch mặt, tay bị còng, bị đẩy vào nhà đá mà ngồi “bóc lịch” những năm dài! Và còn bao quan chức hám danh, hám lợi, làm xằng làm bậy mà chưa bị vạch mặt!

“Trời mưa mau tối, nói dối mau cùng”, “giấu đầu hở đuôi", “một lời nói dối sám hối chín ngày”, “tham thì chết”,... là những câu tục ngữ nói lên cái hậu quả bi thảm của thói nói dối bịp bợm của kẻ hám danh, hám lợi.

Chạy chức, chạy quyền vì hám danh, hám lợi. Ngày xưa, bọn lí dịch quan lại cố chạy vạy thầy thợ, cố lo lót quan trên để được cái Cửa phẩm, cái mề-đay, thế là vênh vang mày mặt! Bọn cán bộ biến chất ngày nay, hoặc chạy chức, chạy bằng giả, chạy khen thưởng, để tiến thân mà nghễu nghện với đời, mà vinh thân phù gia. Lũ ấy đều đáng khinh bỉ.

Thế gian rất công bằng, sáng suốt. Người có tài đức lập nên công danh sẽ được nhân dân ngưỡng mộ, tôn vinh. Ngô Bảo Châu, sinh năm 1972, năm 2010, tròn 38 tuổi đã nhận giải thưởng Fields - được xem là giải “Nobel Toán học” Anh đã được nhân dân ta và báo chí ngợi ca, Đảng và Nhà nước trọng vọng. Anh đã làm rạng rỡ đất nước và dân tộc.

Phải tu thân, rèn trí, luyện đức để lập nên công danh, sự nghiệp. Hám danh, hám lợi, tha hoá về lối sống, về nhân cách sẽ bị đồng loại khinh bỉ. Hai chữ “xuất - xử” là phương châm ứng xử của ông cha, của những bậc hiền tài. Gặp thời thì đem tài năng ra giúp vua, giúp nước, lập công danh. Không gặp thời thì lui về mái nhà gianh, với suối rừng, làm bạn với trăng thanh, gió mát. Xưa, Nguyễn Trãi đã lui về Côn Sơn, Nguyễn Bỉnh Khiêm đã dựng am Bạch Vân, lập quán Trung Tân. Đâu có chuyện chữa năm sinh, để mua chức, bán quyền, không chịu về hưu! Người có tài đức mới biết lẽ “xuất - xử”. Còn bọn hám danh, hám lợi sao mà biết được! Nhân cách như lợn sề, tâm địa như sói, cầy thì làm sao mà biết hổ thẹn?

Xã hội, đất nước ngày một đổi mới. Người người ra sức làm ăn, kinh doanh để làm giàu, góp phần làm cho đất nước phú cường, nhân dân được yên vui hạnh phúc. Trong hoàn cảnh ấy, trong xu thế đi lên của lịch sử, bàn luận về chuyện hám danh, hám lợi để rút ra bài học làm người, để mỗi chúng ta phấn đấu, tu dưỡng mà sống tốt đẹp hơn thật là lí thú.