Ôn tập kiến thức ngữ văn 10 CTST bài 8: Đất rừng phương Nam (Đoàn Giỏi)

[toc:ul]

I. TÌM HIỂU CHUNG

1.Tác giả

a. Cuộc đời – sự nghiệp

- Nhà văn Đoàn Giỏi sinh ngày 17/5/1925 mất ngày 02/04/1989 quê ở thị xã Mỹ Tho, Tỉnh Mỹ Tho. Nay thuộc xã Tân Hiệp, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang.

- Ông xuất thân trong một gia đình địa chủ lớn trong vùng và giàu lòng yêu nước.

- Ông có nhiều bút danh khác nhau có thể kể đến như: Nguyễn Hoài, Nguyễn Phú Lễ, Huyền Tư.

b. Sự nghiệp sáng tác

- Ông có một số tác phẩm tiêu biểu như: Đường về gia hương (1948), Cá bống mú (1956),  Đất rừng Phương Nam (1957)…

c. Phong cách sáng tác

- Hầu hết các sáng tác của Đoàn Giỏi đều viết về thiên nhiên, con người và cuộc sống Nam Bộ.

- Tái hiện vẻ đẹp của vùng đất phương Nam trù phú và những người dân Nam Bộ chất phác, thuần hậu, can đảm, trọng tình nghĩa.

- Lối miêu tả vừa hiện thực vừa trữ tình và ngôn ngữ đậm màu sắc địa phương.

2. Tác phẩm

- Đoạn trích Đất rừng phương Nam thuộc chương 9 trong Tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Đoàn Giỏi

3. Thể loại, bố cục và tóm tắt

a. Thể loại: Tiểu thuyết

b.Bố cục: 4 phần

+ Phần 1: Từ đầu đến bụi cây: Chuẩn bị đi lấy ăn ong

+ Phần 2: Tiếp theo cho đến im im đi tới: con đường đến chỗ lấy mật

+ Phần 3: Tiếp theo đến trở về: Quá trình lấy mật ong

+ Phần 4:  Còn lại: trên đường trở về nhà

c.Ý nghĩa nhan đề

Gợi cho người đọc về thiên nhiên cảnh sắc miền đất phương Nam Tổ quốc.

4. Tóm tắt tác phẩm

Đoạn trích kể lại một ngày đi lấy kèo ong của An, Cò và tía nuôi của An. Trong chuyến đi, An đã được chứng kiến quá trình tía nuôi và thằng Cò đi ‘ăn ong”.  An được biết cách tía dẫn ong về những kèo để làm tổ và được chứng kiến cách tía lấy mật ong. Không gian rừng U minh và quá trình lấy mật ong đã khiến An đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác, An cũng thầm ngưỡng mộ quá trình nuôi ong của những người dân nơi đây.

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN

1.  Thiên nhiên cuộc sống phương Nam

-  Không gian: rừng tràm U Minh

-  Thời gian:

+ Buổi sáng: bình yên, trong vắt, mát lành.

+ Buổi trưa: tràn đầy ánh nắng, ngây ngất hương thơm hoa tràm, tiếng chim hót líu lo và hàng ngàn con chim bay lên; những loài cây và màu sắc của từng phiến lá, những loài côn trùng bé nhỏ, kì lạ; thế giới loài ong nhiều bí ẩn…

=> Vẻ đẹp đầy chất thơ, hoang dã của rừng U Minh, sức sống đa dạng của các loài sinh vật mang đến sự hấp dẫn, lôi cuốn người đọc.

- Cảnh sắc thiên nhiên được tái hiện qua cái nhìn của nhân vật An => khả năng quan sát tinh tế, trong sáng, biết phát hiện, cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên.

2. Các nhân vật trong truyện

a. Tía nuôi

- Hình dáng bên ngoài: toát lên vẻ đẹp của một người lao động từng trải, can đảm: vóc dáng khoẻ mạnh, vững chãi; cử chỉ mạnh mẽ, dứt khoát,...

- Lời nói, cách cư xử của ông với An thể hiện sự quan tâm, tình yêu thương dành cho cậu con nuôi.

- Ông gác kèo cho ong rừng làm tổ rất giỏi và bảo vệ đàn ong, trân trọng sự sống.

=> là một người lao động dày dạn kinh nghiệm; tính cách mạnh mẽ; giàu lòng nhân hậu, yêu thương con người và thiên nhiên.

b. Nhân vật Cò

- Cò nhanh nhẹn, tháo vát, dẻo dai: Đùi như đùi nai đi khắp nơi trong rừng, Khi An mệt và muốn nghỉ, Cò lại vẫn có thể đi tiếp.

=> Cò hiện thân là chú bé của núi rừng. Cuộc sống gắn bó với núi rừng từ nhỏ giúp Cò có cơ thể khỏe mạnh.

- Cò hiểu rõ về rừng U Minh

+ Cò hiểu biết rất rõ về sân chim, sự xuất hiện của ong mật, nơi ong làm tổ…

+ Cò trợ giúp tía lấy mật ong

=> là một cậu bé sinh ra và lớn lên ở đất rừng phương Nam nên có sự am hiểu và gắn bó với thiên nhiên.

c. Nhân vật An

- An là người có lòng yêu thiên nhiên. Trong quá trình đi lấy mật An cảm nhận được những khung cảnh thiên nhiên trong rừng U Minh trong trẻo, mát mẻ và an lành.

+ Không khí mát lạnh

+ Cái lành lạnh của không khí sông ngòi thấm vào đất, thở ra từ bình minh.

+ Ánh sáng trong vắt đậu trên những cành hoa tràm

+ Khi nhìn thấy tổ ong, An quên ngay những bực tức trong lòng…

=> An là chú bé có sự tinh tế trong việc quan sát và cảm nhận. Chỉ có thể nên câu mới có thể cảm nhận rõ vẻ đẹp của thiên nhiên đến vậy.

- An là người ham học hỏi và rất thông minh:

+ An thắc mắc về quá trình làm kèo chông về làm tổ với má nuôi và ghi nhớ từng lời má nói

+ An thấy Cò bị ong đốt bèn ngay lập tức đưa mồi đến cho tía để tía đốt ong

+ An có hiểu biết về việc con người khắp nơi nuôi ong.

=> An là đứa trẻ ham học hỏi và có hiểu biết nên mới ghi nhớ và hiểu biết về loài ong như vậy

-  An là chú bé có lòng tự trọng cao. An không muốn hỏi Cò về sân chim vì ngại rằng Cò sẽ cười mình

III. TỔNG KẾT

1.  Nội dung

- Đoạn trích kể lại một lần An theo tía nuôi và Cò đi lấy mật ong trong rừng U Minh. Lúc này, An đã có nhiều trải nghiệm mới lạ, độc đáo nơi núi rừng Nam Bộ.

- Qua văn bản, đã thể hiện được vẻ đẹp của cảnh sắc thiên nhiên hoang sơ, kì thú, giàu có, đầy chất thơ và ấn tượng về con người phương Nam vừa gần gũi, bình dị vừa mạnh mẽ, phóng khoáng.

2.Nghệ thuật

-  Miêu tả thiên nhiên đặc sắc.

- Ngôn ngữ mang màu sắc Nam Bộ, thể hiện được tính cách, con người đậm chất phương Nam.